«Саха сирэ» хаһыат бүгүн тугу суруйда?

 “Улуус кииниттэн ыраах сытар кыра нэһилиэктэргэ балыыһа дьиэлэрэ бары тупсаҕай оҥоһуулаах буолбатахтар. Маннык сиргэ эдэр исписэлиис бара сатаабат. Ол да буоллар, уопуттаах үлэһиттэр нэһилиэнньэ доруобуйатын туһугар үлэлии-хамсыы сатыыллар. Оччотугар үрдүк уонна орто үөрэх кыһаларын бүтэрбит ыччаттарбыт ханна сүтэллэрий, тоҕо тыа сиригэр үлэлии барбаттарый? Онно төрүөт үгүс”, диэн суруналыыс Надежда Егорова “Тыа сиригэр үрүҥ халааттаах аанньал тоҕо тиийбэтий?” матырыйаалыттан ол төрүөттэри сиһилии билсиҥ.

Арассыыйаҕа 2025 сылтан 20 национальнай бырайыак үлэтин саҕалаата, балартан сорохторо саҥалар, сорохторо уруккулары солбуйан уонна эбэн биэрэр соруктаахтар. Туох үлэ ыытыллан эрэрин бүгүҥҥү хаһыакка суруналыыс Антонина Эверстова сырдатта.

“Саха киһитэ аныгы технологиялары баһылыырга креативнай экэниэмикэ сайдар эрэгийиэнигэр ахсаана элбиир. Аҥаардас Дьахтар күнүгэр Саха сирин олохтоохторо кэрэ аҥаардарыгар араас гаджеттары, смартфоннары, пылесостары, колонкалары атыылаһан бэлэх оҥорбуттара былырыыҥҥыттан 20%-нан үрдээбит” диэн бэлиэтээн туран, суруналыыс Василий Прокопьев «Алиса», уоту, чаанньыгы холбоо!” матырыйаалыгар “өйдөөх дьиэ” туһунан ырыытыытын аахтаххытына үгүһү билиэххит.

Бу нэдиэлэҕэ ыытыллар өрөспүүбүлүкэтээҕи Сылгыһыт күнүн көрсө СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлэ Кирилл Бычков “Сылгы собуоттарын өйөөһүҥҥэ уонна субсидиялары ылааччылары сүүмэрдээһини ыытыыга Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай бүддьүөтүттэн субсидиялары биэрии бэрээдэгин бигэргэтэр туһунан” 2025 сыл кулун тутар 10 күнүнээҕи 79 нүөмэрдээх уурааҕы таһаарда. “Докумуону көрдөххө, сүүмэрдээһиҥҥэ кыттыы олус ирдэбиллээх. Бу ирдэбиллэргэ биһиги тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанар, үлэни өрө туппут, туох да дьиэгэ суох дьоммут сөп түбэһэллэрэ чахчы. Онон сүүмэрдээһиҥҥэ кыттыы наһаа судургу буолбатах эбит” диэн бэлиэтээн туран, суруналыыс Женни Стрюкова бу тиэмэни сиһилии ырытта.

“Бу иннинээҕи сылларга докумуону тутуу болдьоҕун үөрэх кыһата бэйэтэ быһааран кыратык халбаҥнатан биэрэр эбит буоллаҕына, быйыл Арассыыйа үрдүнэн биир тэҥ буолла. Ол эбэтэр дойду үрдүк үөрэҕин кыһаларыгар барытыгар абитуриеннартан докумуону бэс ыйын 20 күнүттэн тутуохтара. Үөрэххэ туттарсааччы саамай элбээбитэ биэс үөрэх кыһатыгар, хас биирдиитигэр биэстии идэҕэ биэриэн сөп. Ол аата барыта 25 сайабылыанньаны биэрэр кыахтаах” диэн суруналыыс Людмила Попова үөрэххэ киириигэ өссө ханнык уларыйыылар киирбиттэрин сырдатта.

Туох кистэлэ кэлиэй, ат сүүрдүүтүттэн олох ыраах дьон Шаддат, Спид Стар, Данк Шот, Кейн Шугар, Топ Лэди диэн сүүрүүк аттар тустарынан истэн эрэ билэр этибит. Бу киинэ кэнниттэн үгүспүт ат сүүрдүүтүн көтүппэт санааҕа кэллибит диэххэ сөп. Дэлэҕэ да, киинэҕэ Спид Стар кыайыылаах тахсыбытыгар, саала иһэ ытыс тыаһынан хабылла түһүө дуо? “Спид Стар” киинэни көрөн баран, кылаабынай оруолу толорбут Павел Ченяновы олох уруккуттан билэр киһим курдук “Итии чэйгэ” кэпсэттим. Ааҕыҥ, сэргээҥ.

“Оҥоһукпут тиэмэтинэн геральдическай стелалар, Аал Луук Мас, тэрилтэ тас көстүүтүн, оскуоланы бүтэрээччи, оскуолаҕа киирээччи, ыал буолуу, үбүлүөй араас бэлиэлэрэ буолаллар. Дьокуускайга сакаастыырга куоракка кэлиэхтэрин, ол сакаастарын төттөрү дойдуларыгар илдьиэхтэрин наада. Аны өрүс уҥуор олорор буолан, саас муус барыытын саҕана бэлэх саамай оҥоһуллар кэмигэр айан сырыыта тохтуур. Уонна саха киһитэ боростуойдук төрөөбүт тылынан быһааран суруйан, тугу баҕарбытын чуо оҥорторон ылар буолан, биһиги оҥоһуктарбытын дьон сөбүлүүр” диэн бэлиэтиир бүгүн “Сатабыл” балаһаҕа кэпсэппит дьоруойум, бэйэ дьарыктаах буолуутун хантараагынан ситиһиилээхтик үлэлии сылдьар эдэр ийэ Анастасия Семенова.

“Уйулҕа үлэһиттэрэ бэлиэтииллэринэн, үс сааһыгар диэри тугу баҕарар туойуон, албынныан сөп эбит. Бу сааһыгар оҥорон көрүүтэ уонна дьиҥ буола турар быһыы-майгы уратыласпат. Дьонугар кэлэн, уһуйааҥҥа динозавр киирбитэ, биһиги бары онтон куоппуппут диэтэҕинэ, төрөппүттэр итэҕэйбитэ буолаллар, кэпсиир, айар дьоҕура сайдарыгар кыһаллаллар. Ол эрээри аһары манныгынан үлүһүйдэххэ, түөрдүн, биэһин да ааһан баран ону-маны айан кэпсиэн, туора да дьону соһутуон сөп. Оттон оскуола саастаах, ол эбэтэр алын сүһүөххэ үөрэнэр оҕо төрөппүттэрин, дьиэ кэргэнин туһунан тугу эрэ бөрүкүтэ суоҕу айан кэпсээтэҕинэ, балаһыанньа уустугуруон сөп. Уһуйааҥҥа эбэтэр оскуолаҕа тиийэн “ийэм куукулабын бөххө бырахпыта” эбэтэр “ийэлээх аҕам миигин аһаппаттар” диэтэҕинэ, төрөппүтү кытта быһаччы сибээстэһэн, бэрэбиэркэ да барыан сөп. Дьиэ кэргэн үөйбэтэх өттүттэн кыһалҕаланыан сөп” диэн суруналыыс Ульяна Захарова ырытта.

“Интэриниэккэ түргэн-түргэнник элэҥниир хартыыҥкалар, кылгас роликтар мэйии дофамины оҥорор чааһыгар дьайаллар, ол иһин киһи түргэн дофамины ылаары, онтон тутулуктаах буолан хаалар. Куһаҕана диэн, маннык түргэнник ыларга үөрэммит киһи дьиҥнээх дофамины ылара уустугурар. Онон тугу эрэ ситиһэргэ, дьулуһарга баҕарбат, туохха да наадыйбат буолан хаалар. Ордук оҕолорго бу сэрэхтээх” диэн суруналыыс Ангелина Васильева үөрүү, дьол гормоннарын туһунан ырытыытыттан үгүһү билиэххит.