«Саха сирэ” хаһыат бүгүн тугу суруйда?

“Семен Андросов арыы сыаҕын хатааһыннаах дьиэтин көрдөрдө. Хаһан эрэ көдьүүстээхтик үлэлээн олорбут арыы сыаҕын таһыгар кини пилорамата уонна хортуоппуйун харайар дьиэтэ бааллар.

Хортуоппуйун наардаан баран, күһүн барытын Хаандыгаҕа киллэрэн атыылыыр. Ону Хаандыга, Теплай Ключ, Дьабарыкы Хайа олохтоохторо былдьаһыгынан атыылаһаллар”, диэн бу Надежда Егорова соторутааҕыта Томпо улууһун Мэҥэ Алданыттан командировкаттан кэлэн суруйбут матырыйаалыттан холобурдаатым. Суруналыыс бу сырыытыгар кими кытта көрсөн кэпсэппитин бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.

“Суолталаах тэрээһиҥҥэ Татарстаантан анал чартернай эриэйстэр кэлиэхтэрэ. “Татаар ыалын тиэргэнин” анаан көрдөрүөхпүт. Бу тэрээһини ыытарга Нижнекамскайдааҕы муниципальнай оройуон сыһыарыллыбыта. Татаар омук национальнай аһын билиһиннэриэхпит. Онно анаан 300 лиитирэлээх сылабаарбытын аҕалыахпыт. Бырааттыы Саха сирин олохтоохторун уонна ыалдьыттары тото-хана аһатыахпыт. Маны тэҥэ, спортивнай күрэхтэһиилэрбитин ыытыахпыт. Хайаҕа сүүрэн тахсыы рекордун олохтуохпут. Дуобат чөмпүйэнээтин ыытыахпыт уонна ат сүүрдүүтэ буолуоҕа. Бу тэрээһиҥҥэ кыттаары Татарстаан Өрөспүүбүлүкэтиттэн 500 тэн тахса айар куттаах киһи кэлиэҕэ”, — диэн бу күннэргэ 25-с үбүлүөйдээх сылын ыытыллар федеральнай Сабантуй туһунан Татарстаантан кэлэ сылдьар бэрэстэбиитэллэр кэпсээтилэр. Сиһилии өссө туох бырагырамаалаах тэрээһин буоларын туһунан бүгүҥҥү хаһыакка сырдаттым.

“Соҕуруу көтөрбөр, кэргэним үрүсээк курдук наһаа үчүгэй суумка оҥорон биэрбитэ. Ону оҕо курдук көтөҕөн баран, дьээбэрэн, эһээхэйдии ытаабыппар, трапка омук бөҕө турар этэ, арыллан биэрдилэр, мин быһалыы тахсан хааллым. Онтон ол суумкабын үөһэ долбуурга быраҕарбын көрөн, соһуйбуттара аҕай. Чэ, ити курдук, сороҕор туһанааччыбын” диэн “Уот Дьулустаан” сэрийээлгэ сүрүн оруолу толорбут биир биллэр артыыһы кытта “Итии чэй” рубрикабытыгар суруналыыс Ангелина Васильева кэпсэттэ. Кини кимин бүгүҥҥү хаһыаттан билиэххит.

Улуустааҕы, өрөспүүбүлүкэтээҕи «Инникигэ хардыы» ааҕыылартан саҕалаан, 3 с төгүлүн ыытыллар эрэгийиэннээҕи С.П. Королев аатынан научнай-тиэхиньиичэскэй ааҕыыларга эдьиийдии-балыс Виктория уонна Валерия Сивцевалар «Сублимированная еда для космонавтов» (сал. М. И. Алексеева, О.Ф. Протопопова) диэн Дүпсүн отонун аҕыс көрүҥүн хатарбыт үлэлэрэ бастыҥнар истэригэр ааттанан, үлэлэрэ “МКС-ҕа” (Международная космическая станция) ыытарга бигэргэтилиннэ. Онон космонавтары аһатар дүпсүннэр тустарынан суруйуубуттан бүгүҥҥү хаһыакка үгүһү билиэххит.

“Саҥа сокуонунан орто үөрэх кэнниттэн бэйэлэрин эрэ хайысхаларынан салгыы үрдүк үөрэххэ туттарсар дьон чэпчэтиинэн туһанар, ол эбэтэр, үрдүк үөрэх бэйэтин үөрэххэ ылар тургутууларын ааһан киирэр кыахтаахтар. Оттон атын хайысхаҕа туттарсар түгэннэригэр биир кэлим эксээмэни туттараллара ирдэниэҕэ. Холобур, кэллиэскэ сиэстэрэ идэтигэр үөрэммиттэр салгыы үрдүк үөрэххэ быраас идэтигэр туттарсар түгэннэригэр биир кэлим эксээмэнэ суох үрдүк үөрэх бэйэтин тургутуутун ааһан киирэллэрэ көҥүллэнэр. Оттон буҕаалтыр идэтигэр үөрэнэн баран, быраас буолуон баҕалаахтартан биир кэлим эксээмэн булгуччу ирдэниэҕэ” диэн суруналыыс Людмила Попова сиһилии быйылгы үөрэххэ киириигэ туох уларыйыылар баалларын туһунан сиһилии ырытыытын бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.

“Омуна суох, билигин 30-таах да, 50-наах да дьахтары араарымыахха сөп. Оттон эр дьон, хомойуох иһин, бэйэлэрин көрүммэт буоллахтарына, 40 саастарын аастылар да истэнэн, баттахтара маҥхайан, сааһыран бараллар. Дьиктитэ, дьахтар успуордунан дьарыктанан синньииргэ туруммут буоллаҕына, кини этэ-сиинэ сымнаҕаһыттан бу үлэ бытааннык барар. Оттон эр киһи бэйэтин көрүнэн саҕалаатаҕына, кылгас кэм иһигэр быччыҥ да үүннэриэн сөп эбит” диэн суруйан туран кырдьыыга туох тиэрдэрин сиһилии бүгүҥҥү хаһыакка тахсыбыт сүбэттэн бэрт үгүһү билиэххит.

Билиҥҥи кэмҥэ оҕо сүппүтүн, онтон көстүбүтүн туһунан сурахтары үгүстүк истэр буоллубут. Бу эрдэҕэс оҕолор оонньууллара эбит, доҕоттор. Оонньуу сүрүн соруга төрөппүттэри куттааһын буолар. Оттон төрөппүттэр барахсаттар, оҕом туохха эрэ түбэстэҕэ диэн айманаллар. Сиһилии суруналыыс Ульяна Захарова бу сытыы тиэмэни сиһилии ырытыытын бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.

Туристар олохтоох турмаршруттарга, нууччалыы эттэххэ, “легенда” наадатын ыйбыттар. Лабыҥкыр күөлүн кистэлэҥин туһунан аатырбыт номох, кырдьык, аан дойдуга тиийэ биллибитэ. Онон билигин туристары кытта үлэлэһэргэ хайаан да уостан уоска бэриллэр номох наадатын уонна да атын туһалаах сүбэлэри туризм эйгэтигэр үлэлиир дьон “Туризмы сайыннарыы саҥалыы толкуйу эрэйэр” матырыйаалбар ааҕыҥ.

“Оптуобус тохтобулугар диэри аргыстаһан бардыбыт. Уруккута кинини оптуобустанара буолуо дии санаабат этим, массыыналарын уларыта сылдьалларын, бүтэһигин эрин кытта джипкэ киирэн эрэллэрин көрөн ааспыттааҕым” диэн саҕалыыр “Олох очурдара” рубрикаҕа суруйуутун суруналыыс Антонина Эверстова. Киһи соһуйан саҥа аллайыар диэри суруллубут олох устуоруйатын салгыытын бүгүҥҥү хаһыакка хайаан да ааҕаргытыгар сүбэлиибин.