“Саха сирэ” хаһыат чэппиэрдээҕи нүөмэрэ интэриэһи тардар

“Саха сирэ” хаһыат чэппиэрдээҕи нүөмэрэ бүгүн киоскаларга үгүс дьону сирдээн аҕалыаҕа.  

Ааспыт ый бүтүүтэ РФ айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа миниистирэ Александр Козлов уонна Ойуур хаһаайыстыбатын федеральнай ааҕыныстыбатын салайааччыта Иван Советников Саха сирэ баһаар турар кэмигэр төһө бэлэмин көрөн-истэн, сыаналаан бардылар. Үлэ-хамнас туһунан «Якутлесресурс» судаарыстыбаннай автономнай тэрилтэ ойуур хаһаайыстыбатын салалтатын салайааччыта Вячеслав Собакины кытта суруналыыс Сайаана Львова «Баһаарга – хаһааҥҥытааҕар даҕаны бэлэммит” диэн матырыйаалыгар ааҕыҥ.

“Маҥнай хаһыаппыт тэллэх саҕа улахан көрүҥүнэн нэдиэлэҕэ биэстэ тахсара. Ону сыыйа уларытан, нэдиэлэҕэ үстэ тахсар буола сылдьыбыппыт. «Эдэр саас.ру» диэн сахалыы аан маҥнайгы саайт тэрийбиппит. Оччолорго саайт аҕыйах нэдиэлэ иһинэн бастыҥ саайтар кэккэлэригэр киирбититтэн бэйэбит да соһуйбуппут. Чааһынай хаһыаттар, суруналыыстар көрсүһүүлэригэр бу саайтпытыгар, бэл, “Прорыв года” диэн дьупулуому туттаран тураллар. Сыыппараҕа үлэлээһиҥҥэ бу саайт – ситиһиибит “бастакы хараҥаччыта” этэ», — диэн “Сахамедиа” холдинг тэриллибитэ 10 сылыгар анаан тэрилтэ генеральнай дириэктэрин солбуйааччы Чокуур Гаврильев бэйэтин интервьютугар санаатын үллэстэр. Суруналыыс Елена Иванова матырыйаалын ааҕыҥ уонна сэргээҥ.

Түөлбэнэн үлэ күүстээх сиригэр дьон уопсастыбаннай олоххо көхтөөхтүк кыттар, ыытыллар үлэ түмүктээх уонна көдьүүстээх, ыарахан да, үөрүүлээх да кэмнэргэ дьон биир сомоҕо буолар. Сэбиэскэй кэмҥэ түөлбэнэн үлэ “зонанан үлэ” дэнэрэ…

Түөлбэнэн үлэ туох көдьүүстээҕий? Дьону түмэр кистэлэҥэ тугуй? Туох өйөбүл баарый? Бу ыйытыыларга хоруйу булаары, Саха сирин ТОС-тарын ассоциациятын салайааччыта, “Бэрдьигэстээх нэһилиэгэ” МТ баһылыгын солбуйааччы Ксения Васильеваны кытта кэпсэттибит. Онон бу матырыйаалы түөлбэлэр салайааччылара хайаан да булан ааҕалларыгар эрэнэбит.

“Сүрүн кыһалҕабыт – уһуйаан тутуута. Ааспыт үйэ 80-с сылларыгар тутуллубут дьиэ олус эргэрдэ, кыһын наһаа тымныы. Бу уруккута тэрилтэҕэ анаан тутуллубут типовой дьиэ этэ. Хонтуора буолан турбута. Дьиҥэр, саҥа уһуйаан тутулларыгар бырайыага оҥоһуллубута, тутуллар сирэ тыырыллан бэлэм. Ол эрээри, урукку бырайыак таах хаалан хаалла. Аны саҥа бырайыагы оҥоруохха наада, — диэн Бүлүү улууһун Балаҕаччы нэһилиэгин баһылыга Афанасий Васильев “Хайдах олороҕун, нэһилиэк?” балаһаҕа бэйэтин санаатын үллэһиннэ.

“Олус баҕаран, талаһан туран кыттыбатаҕым. Улуустааҕы үөрэх управлениетыттан эрийэн, “эн кыттаргар эрэнэбит” диэбиттэригэр сөбүлэстэҕим дии. Кылгас кэм иһигэр оскуолам туох уратытын көрдөрдөхпүнэ ордук сүүйүүлээх, табыгастаах буолуон сөбүй диэн толкуйдаабытым. Ити боппуруостарга улахан болҕомтону уурбутум уонна хамаандабын кытта сүбэлэспитим, салгыы аан бэйэтэ аһыллан, сааһыланан барбыта” диэн суруналыыс Людмила Попованы кытта ханнык оскуола дириэктэрэ кэпсэппитин “Бастатан туран, педагогпыт, ол эрэ кэнниттэн…” матырыйаалы аахтаххытына билиэххит.

Биһиги, сахалар, Кулаковскай, Ойуунускай курдук бөлүһүөктэри, Ксенофонтов курдук учуонайдары, Аммосов, Барахов, Аржаков курдук тэрийэр, салайар талааннары, Староватов курдук норуот кэскилин түстээбит уһулуччулаах дьоннору таһаартаабыт эбиппит. Билигин эмиэ саха омуга өбүгэлэрин үгэстэригэр, сайдыылаах кэмҥэ ситиһиилэригэр тирэҕирэн, өрө кэбэн, бэйэтин билинэн, кыаҕын-уоҕун көрүнэн эрэр кэмигэр олоробут. Онон биһиги да күннэрбитигэр Кулаковскайдар, Ксенофонтовтар, Староватовтар бааллара буолуо, ол инициативалаах энтузиаст дьоннорбутун эрдэ таба көрөн, өйөөн-убаан көмөлөспөт да буоллахпытына, саатар, кинилэргэ мэһэй буолбакка, суолу-ааны арыйа сатаан, сыһыаннаһыа этибит…” диэн бэлиэтиир СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата, “Саха сирэ” хаһыат бэтэрээнэ Николай Крылов тоҕо маннык холобурдаабытын Петр Староватов төрөөбүтэ 150 сылыгар анаан “Манчаары” сыһыарыыга суруйуутугар ааҕыҥ.

“Киһи пааркаҕа даҕаны сүгүн сынньаммат, ыттарын күүлэйдэтэр сир оҥостубуттар диэн икки оҕолоох ийэ санаатын үллэстэр. Оҕолорун кытта пааркаҕа салгын сии сылдьан ас атыылаһан баран ыскамыайкаҕа тиийэн аһыы олордохторуна, аттыларыгар орто саастаах эр киһи томторуга суох быалаах улахан ытын туппутунан кэккэлэһэ олорунан кэбиспит. Ыт оҕолор аһыылларын манаан, арай, ийэ санаатыгар, субу ыстаныах курдук утары көрөн олорбут. Ийэ киһи куттанан, оҕолорун сиэппитинэн туран барбыт…”. Бу маннык холобуру аҕалан турар, суруналыыс Ульяна Захарова “Бэйдиэ сылдьар ыт кыһалҕатын бэйэбит быһаарар буолуохпут дуо?” диэн бэртээхэй ырытыы ыстатыйаны суруйда. Ааҕыҥ уонна сэргээҥ.

“Юрий Платонов аатынан Эстрада тыйаатырын инники былаана киэҥ. Учуутал уонна уһуйааччы сылынан, Сергей Потапов Чингиз Айтматов «Маҥнайгы учуутал» айымньытынан мусукаалынай испэктээк туруорарга ылсан эрэр. Сергей Станиславович Эстрада тыйаатырыгар хайыы үйэ 4 испэктээгэ буолар” диэн Саха эстрадатын 55 сылыгар анаммыт матырыйаалыгар суруналыыс Надежда Егорова тыйаатыр кистэлэҥин кыратык сэгэтэн ылла. Бу киһи аахтар ааҕа олоруох матырыйаалын хайаан да ааҕыҥ.

Ити курдук, ааҕааччы интэриэһин тардар  матырыйаалынан  баай «Саха сирэ» хаһыат бүгүн эмиэ киоскаларга бүтэр буолуохтаах.