«Саха сирэ» хаһыат — интэриэһинэй

“Саха сирэ” хаһыат бүгүҥҥү нүөмэрэ үөрэххэ аналлаах “Кыһа” сыһыарыылаах таҕыста. Маны таһынан, үгүс ырытыы, репортаж, интервью ааҕааччы болҕомтотун тардыаҕа.

“Миниистиринэн анаммытым кэннэ: “Александров диэн эмиэ олигарх уолаҕын дуо?” – диэн биир аҕам саастаах киһи төлөпүөнүнэн ыйытан соһуппута. Аҕабыт Марха сопхуоска 30-ча сыл тырахтарыыстаабыта, ийэбит уһуйааҥҥа ньээҥкэлээбитэ. Дьонум 5-6 ынахтан аччаппакка хороҕор муостааҕы иитэн кэлбиттэрэ, онон оҕо эрдэхпиттэн от-мас үлэтин эппинэн-хааммынан билэн улааппытым. Эбэбит Ленин, Үлэ Кыһыл Знамята уордьаннаах ньирэй көрөөччү этэ. Ааттаах-суоллаах, туруу үлэһит, уордьаннаах Дэлиэнэ диэн этэ. Гавриил Чиряевы кытта ССКП 24-с сийиэһигэр 1971 с. Москва куоракка  дэлэгээтинэн сылдьыбыта. Онон тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар үлэлиирим төрүт хааммар баар диэн этиэхпин сөп” диэн суруналыыс Женни Стрюкованы кытта кэпсэтиитин саҕалыыр  тыа хаһаайыстыбатын миниистиринэн анаммыт Артем Александров. Бу киһи болҕомтотун тардар матырыйаалы хайаан да ааҕаргытыгар сүбэлиибин.

“Билигин ордук сөтүө, сынньалаҥ кэмигэр, интэриниэт ситимин суолбутунан “барыыр” буоллубут. Бу сайын мин ааҕарбынан, сэттэтэ-хаста суол улаханнык алдьанан, массыыналар батыллан олордулар.  Иккилии хонукка тиийэ. Уопсайынан, “Амма” суолугар элбэхтик хоннулар. Ити Амма территорията да буолбатар, Амма суола диэн буолар. Ордук куһаҕан суоллар Наахара-Бырама, сороҕо Наахара-Чүүйэ икки ардыларыгар бааллар”, диэн ким суруналыыс Сардаана Баснаева Амма суолун туһунан ырытыы ыстатыйатыгар санаатын эттэ? Ааҕыҥ уонна сэргээҥ.

Офтальмология өрөспүүбүлүкэтээҕи килиниичэскэй балыыһатын билбэт киһи, арааһа, суоҕа буолуо. Тэрилтэ бүгүҥҥү күннээҕи үлэтин туһунан суруналыыс Надежда Егорова тиийэн билистэ. Бу туһунан кини репортааһыттан билиэххит.

“Оҕону үлэттэн сүрэҕин астарыар диэри үлэлэттэххэ, биллэн турар, кэлин сүрэҕэлдьээн куота сылдьар холобурдара үгүс. Сэбиэскэй кэм оҕолоро барыбыт кэриэтэ сайылыкка улааппыт дьоммут. Оттон онно аҥардас үлэ эрэ буолбатах, эйиигин булт-ас, сир аһа тулалыыр. Ыам иннинэ-кэннинэ – иллэҥ кэмиҥ үгүс. Онон булан аралдьыйаҕын. Оттон билиҥҥи оҕону көмпүүтэртэн араарбаккын. Оҕолорбор күннээҕи үлэҕэ былаан оҥоробун. Хас биирдиилэригэр “эн бүгүн толорор үлэҥ бу, маны бүтэрдиҥ да, иллэҥҥин” диэн “өлүүлүүбүн”. Оҕо онно бэйэтин эмиэ былааннана үөрэнэр. Үлэҕэ сыһыана эмиэ мантан иитиллэн тахсар. Бэйэтин холугар кэмнээн, бириэмэтин аттарар, эппиэтинэскэ үөрэнэр” – бу бүгүн “Итии чэйгэ” Хаҥалас улууһун Нөмүгү нэһилиэгин олохтооҕо, өр сылларга төрөөбүт нэһилиэгэр Аҕа сэбиэтин салайбыт, улуустааҕы борокуратуура суоппарынан үлэлиир Кузьма Острелины кытта дьиэ кэргэҥҥэ оҕо иитиитигэр аҕа сүҥкэн оруолун туһунан кэпсэтиибититтэн быһа тардан холобурдаатым. Уол оҕогу иитиигэ кэскиллээх толкуйдаах аҕаны кытта кэпсэтиибитин бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.

Бу күннэргэ Дьокуускай куоракка креативнай индустрияҕа “Айар уустар” диэн бастакы, ураты чөмпүйэнээт буолан ааста. Күрэхтэһии көмпүүтэр технологиялара итиэннэ муода уонна дизайн хайысхаларынан ыытылынна. Манна Саха сирин уонна Ханты-Мансийскай автономнай уокурук орто үөрэҕин устудьуоннара күрэхтэстилэр. Бу туһунан “Кыһа” балаһаҕа суруналыыс Людмила Попова бэлэмнээтэ.

«Маҕан» аэропордун производственнай баазатын бүгүҥҥү үлэтин-хамнаһын кытта билсээри “Полярнай авиалиини­элэр” АУо (авиахампаанньа 2015  сылтан – акционернай уопсастыба) пресс-сулууспатын салайааччыта Станислав Платонов арыалдьыттаах Маҕан туһаайыытын тутустум. Соругум – Үлэ сылынан сибээстээн «Маҕан» аэропордун ­производственнай баазатын күннээҕи түбүгүн сырдатыы. Үлэ-хамнас күөстүү оргуйа турара «Маҕан» аэропордун киирэр ааныттан биллэр. Сып-сап докумуоннарбын бэрэбиэркэлии охсон, көҥүллүүр ыспыраапканы толорон биэрдилэр. Станислав Платонов миигин тэрилтэ салайааччыта Юрий Мухаметовка сирдээн аҕалла. Дьэ, манна туох кэпсэтии тахсыбытын бүгүҥҥү хаһыаттан билиэххит.

“Кэлиҥҥи кэмҥэ дьон кыылга-сүөлгэ кырыктаахтык сыһыаннаһыыта биллэрдик элбээтэ. Соторутааҕыта Дьокуускайга эдэр уолаттар тииҥи тутан ылан, улаханнык эчэппиттэрин туһунан социальнай ситимҥэ тарҕаммыта. Маннык хабааннаах түбэлтэлэр элбэхтик тахсыталыылларынан сибээстээн, бу боппуруоһу суруйарга сананным” – бу курдук саҕалыыр суруналыыс Ульяна Захарова оҕолор тоҕо кырыктаах буолалларын туһунан сытыы матрыйаалын. Ааҕыҥ уонна сэргээҥ.

Соторутааҕыта суруналыыстар бөлөхтөрө Узбекистааҥҥа баран кэлбиттэрин туһунан суоллааҕы бэлиэтээһиннэригэр суруналыыс Надежда Егорова «Үйэлээх куорат» диэн ааттанар кэрэ-бэлиэ болуоссакка сахалыы таҥаспытынан сылдьан, олохтоохтор уонна туристар харахтарын далыгар киирдибит” диэн тоҕо анаан бэлиэтээтэ? Бу туһунан бүгүҥҥү хаһыаты аахтаххытына билиэххит.