«Саха сирэ» хаһыат тугу суруйда?

Бу күннэргэ Саха сирин суруналыыстара, блогердара уонна туроператордара Татарстаан Өрөспүүбүлүкэтигэр түөрт күннээх сырдатар айаҥҥа кыттан кэллибит.

Пресс-туур 10 кыттыылааҕын айанын, олорор сирин, экскурсияларын бырагырааматын төлөбүрүн Татарстаан Өрөспүүбүлүкэтин Туризмҥа судаарыстыбаннай кэмитиэтэ уйунна.

Туристары угуйар сыалтан суруналыыстар уонна блогердар бөлөхтөрүн бу тэрилтэ үбүн харыстаабакка, хото үбүлээн, дойду араас өрөспүүбүлүкэлэриттэн пресс-туурдары тэрийэр эбит. Ол курдук, биһиги иннибитинэ Татарстааҥҥа Красноярскай, Иркутскай кыраайдартан, Бурятия, Хотугу Осетия уо.д.а. уобаластартан суруналыыстар уонна блогердар бөлөхтөрө сотору-сотору пресс-туурга кэлэн барбыттар. Сырдатыы үлэ түмүгэр  былырыын Татарстааҥҥа 3 мөлүйүөн 900 турист кэлэн барбыт. Суруналыыстар бөлөхтөрүн СӨ Туризм ааҕыныстыбатын  пресс-сэкирэтээрэ Мария-Маргарита Томская  сатабыллаахтык тэрийэн илдьэ сырытта. Татарстаҥҥа сылдьыбыт суоллааҕы бэлиэтээһиммин бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.

“Саха сирэ хаһыат” соторутааҕыта түөрт оҕолоох эдэр ыал кыһалҕатын туһунан сиһилии суруйбута. Эдэр ыал күн бүгүнүгэр диэри  20 кв. иэннээх уопсай  дьиэ кыракый  хоһугар түөрт  оҕотун кытта  олорор. Даниловтар дьиэ кэргэн Уһук Илин ипотеканан кирэдьиит ылан «Килбиэнстрой» тэрилтэҕэ чааһынай дьиэ туттарар туһунан дуогабар түһэрсибиттэрэ. Ыал аҕата Владислав Данилов бу ааспыт кыһын РФ генеральнай борокуруора Дмитрий Демешин Дьокуускайга кэлбитигэр сирэй көрсөн кыһалҕатын этиммитэ. Онуоха борокуруор бу кыһалҕаны хонтуруолга ыларга, ону сэргэ бэдэрээтчити ыҥыран кэпсэтэргэ Дьокуускай куорат аҕа баһылыгар Евгений Григорьевка уонна өрөспүүбүлүкэ борокуратууратыгар сорудахтаабыт. Салгыы бу дьыала хайдах быһаарылынна? Бу туһунан сытыы тиэмэҕэ суруйар суруналыыс Ульяна Захарова “Кураанахха ипотека харчытын  төлүүллэр” матырыйаалыгар ааҕыҥ.

Суруналыыс Женни Стрюкова бэлэмниир “Ыйыт-эппиэттиибит” рубрикатын үгүс ааҕааччы сэргээн ааҕар. Бүгүҥҥү хаһыакка  “Дьахталлар булка көҥүлү үллэриигэ сэрэбиэйдэһиигэ кыттар бырааптаахтар дуо?  Туйахтаахтарга, чуолаан, тайахха ылаары гынабын” диэн ыйытыыга ким туох диэн хоруйдаабытын бүгүҥҥү хаһыаттан билиэххит. Манна өссө хас да олус интэриэһинэй ыйытыыларга кэккэ хоруйдар бааллар.

Быйыл өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн барыта  7081 оҕо оскуоланы бүтэриэхтээх. Билигин  кинилэр эксээмэн  үгэнигэр сылдьаллар.  Үөрэх тэрилтэлэрэ  бэс ыйын 20 күнүттэн  номнуо докумуоннары тутан саҕалыахтара. 2024–2025  үөрэх дьылыгар Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет Арассыыйа Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттарын тылларын уонна култуураларын үнүстүүтүгэр “муусука уонна эбии үөрэхтээһин”  (уус-уран-эстетическэй үөрэхтээһин), “Төрөөбүт тыл (саха)  уонна литэрэтиирэ итиэннэ иитэр үлэни тэрийии” диэн икки саҥа үөрэҕи аһан эрэллэр.  Бу туһунан суруналыыс Людмила Попова “Үөрэххэ туттарсар туттарсар кэм кэллэ” матырыйаалыгар ааҕыҥ.

Олоҥхо ыһыаҕар диэри  икки нэдиэлэ хаалла. Биир да ыһыахха  буолбатах сонун  тэрээһиннэр: «Олоҥхо  персонажтарын  ырыата-тойуга»  диэн олоҥхо  персонажтарын  ырыаларын толорууга  өрөспүүбүлүкэтээҕи  куонкурус; акка мэҥэстэн иһэн  оҕунан ытыы; кырыымпаны  оҥорооччулар уонна  кырыымпаһыттар  күрэхтэрэ; чороон  түһүлгэтигэр мас  уонна туой чороону  оҥорооччуларга туспа күрэх бааллар. Быйыл Аммаҕа ыытыллар Олоҥхо ыһыаҕын туһунан суруналыыс Надежда Егорова “Олоҥхо ыһыаҕар диэри  икки нэдиэлэ хаалла” матырыйаалыгар ааҕыҥ.

“79  саастаах, сэрии сылын оҕото Юрий Иванов 70  сааһыгар диэри биирдэ да сыанаҕа тахсан үҥкүүлээбэтэх. Сааһын тухары салайар үлэҕэ үлэлээбит” диэн бастаан утаа Ангелина Васильева бэлиэтээбитин көрөн эрэ аастым. “Ол эрээри киниэхэ итиччэ сааһы хайдах да биэрбэккин…” диэн суруналыыс “Манна бары кыргыттарбыт кыргыттарбыт уонна уолаттарбыт” матырыйаалыгар анаан бэлиэтээбитин көрөн, Юрий Иванов хаартыскатыгар хараҕым хатанна. Ол кэннэ “ама дуу?…” диэн саҥа аллайбыппын бэйэм да билбэккэ хааллым. Дьэ, онон, күндү ааҕааччым, бүгүҥҥү хаһыаты ылаат, эн 80-чалаах киһи хаартыскатын көрөн баран,  эмиэ хайаан да “буолар да эбит!” дииргэр эрэнэбин.

“Атласовтар уһаайбалара” этнографическай комплекс бренд-пуобара Николай Атласов: “Биһиги олохтоох бородууксуйаны оҥорон таһаарааччыларбыт дойду таһымнаах араас куонкурустарга уонна бэстибээллэргэ айаннаа да айаннаа, кытын да кытын, кыайыы-хотуу түмүктээх мэтээл бөҕөтүн “сүгэн” кэлэллэр да, сотору буолаат “сүтэн” хаалаллар. Ол хайҕаммыт астара-үөллэрэ киэҥ араҥаҕа тахсыбат, үгүс улуус олохтоохторо амтанын да амсайбакка, истэн эрэ билэллэр. Саатар эрэстэрээннэри олохтоох аһынан хааччыйдахтарына, дьоммутун “бу бүлүүдэттэн оҥоһуллубут эт (балык, үүт ас, отон) “Москва күһүнэ” бэстибээлгэ кыайан, кыһыл көмүс мэтээллээх кэлбитэ” диэтибит да, тэрилтэ да, кини оҥорон таһаарбыт бородууксуйата доҕоонноохтук ааттанарын таһынан, бу эрэ аһы эккирэтиһии саҕаланара чуолкай. Онон хас биирдии эрэстэрээн олохтоох оҥорон таһаарар хаһаайыстыбаттан саҕалаан, министиэристибэҕэ тиийэ бииргэ үлэлиир хайысханы тутуһуохтаах”, — диэн ханна маннык санаатын аһаҕастык эппитин бүгүҥҥү хаһыаттан билиэххит.