«Саха сирэ» хаһыат тугу суруйда?

Быйылгы халааҥҥа бэлэмнэнии туһунан бүгүҥҥү хаһыакка суруналыыс Женни Стрюкова матырыйаалын ааҕыҥ.

Чэй оргутуутугар, кэтээн көрдөххө, саамай эппиэтинэстээх өттө оҕоҕо бэриллэр эбит. Биир аҕа күрэхтэһии бүтээтин кытта “тоҕо уоккун мас үрдүттэн уматтыҥ?» диэн уолун хомуруйан ылбыта. Ирдэбил быһыытынан оҕо сүгэни, быһаҕы туттуо суохтаах эбит. Онон уол уотун хайдах отторуттан хайаларын уута түргэнник оргуйара улахан тутулуктаах. Туһугар, оҕоҕо улахан эппиэтинэс сүктэриллэр эбит. Бу соторутааҕыта буолан ааспыт “Аҕа күрэҕин” туһунан сырдатыым бүгүҥҥү хаһыакка икки балаһанан таҕыста. Ааҕыҥ, сэргээҥ.

Тыа сиригэр бэйэ хаһаайыстыбата суох сатаммаккын. Аһыыр-таҥнар, дьиэ кэргэни иитэр-аһатар эрэ туһугар буолбакка, оҕолорун үлэҕэ-хамнаска сыһыарар туһуттан Корниловтар бэйэлэрэ хаһаайыстыбалаахтар. Эбии хотон туттаннар, 50 төбө хороҕор муостааҕы көрөллөр. Икки үөр сылгылаахтар, 22 кууруссалаахтар. Манна барытыгар эбээлэрэ Иванова Дмитриевна Иванова көмөлөһөр” диэн Сунтаар көхтөөх аҕатын туһунан суруналыыс Надежда Егорова сырдатта.

Эр киһи дьахтарын уун-утары көрөн олорон ытааһына — дьулаан көстүү этэ. Бу киһини долгутар түгэнин Алгыс Макаров маннык ахтар: “Бастаан турукка киириигэ боруобаланан көрбүтүм. Ыарахан этэ. Онтон чочумча саҥата суох олороот, режиссербуттан биэс мүнүүтэ тохтобулу көрдөөбүтүм. Тахсан сибиэһэй салгыҥҥа тыын ыла түспүтүм, санаабын сааһыламмытым, онтон киирээт, санаам хомуллан, кэпсии олорон ураты турукка киирбитим. Ол онно дууһам дьиҥнээхтик аймаммыта. Ытамньыйбытым. Ол барыта биир каадырынан уһуллубута”. Бүгүҥҥү “Итии чэйгэ” ыадьыттыыр   “Уот Дьулустаан” сэрийээл Аҥаар Хараҕа. Ааҕыҥ, сэргээҥ.

“Земскэй учуутал” федеральнай бырайыагынан үлэлии кэлбит бастакы учууталлар быйыл биэс сыллааҕы хантараактара бүтэр. Тыва Өрөспүүбүлүкэтиттэн Алдан куорат 1-кы нүөмэрдээх оскуолатыгар математика, информатика учууталынан кэлбит үлэ бэтэрээнэ, РФ Билимин уонна үөрэҕин министиэристибэтин бочуоттаах кыраамататын хаһаайката, 30 сыл педагогическай ыстаастаах Эрика Эртинены кытта суруналыыс Людмила Попова сэһэргэстэ.

Бу күннэргэ  Дьокуускайга өрөспүүбүлүкэтээҕи Булчут күнэ ыытыллар. Саха сирин бэргэн булчуттара саарбаны сонордоһоллор, атыылааһын да хамаҕатык барара иһиллэр. Саха сирин күндү түүлээхтэрин ахсааныгар киирсэр киис туһунан “Сонор суола” балаһаҕа ааҕыҥ.

Кураанах тирии чараас буолар, куурар-хатар, хатырар, кыһыйар, эрдэ кырдьар, 25 саас кэннэ номнуо мырчыстаҕастанар. Кураанах тирии киһиэхэ төрүөҕүттэн бэриллэр эбэтэр үөс, ноор, щитовиднай былчархай ыалдьарыттан, гормон атастаһыыта кэһиллиититтэн уонна сыыһа көрөртөн-харайартан буолуон сөп. Бу туһунан суруналыыс Ангелина Васильева сүбэтин ааҕыҥ.

Бу соторутааҕыта, кулун тутар 24 күнүгэр, Дьокуускай куорат Автовокзал оройуонугар аҕам саастаах дьахтар оптуобус тохтобулугар турдаҕына, эдэр киһи тиийэн кэлбит. Кини дьахтартан ис сүрэҕиттэн көрдөспүт: “Ийэбэр саҕынньах бэлэхтээри гынабын, ийэм быһыыта-таһаата оруобуна эн курдук эбит, ким да сөбүлэспэт, баһаалыста, кэтэн көрүөххүт дуо?” Аҕам саастаах дьахтар эдэркээн уолу аһыммыт, аһары култуурунайын иһин сөбүлэспит. Онон иккиэн “Октябрьскай” атыы-эргиэн дьиэтигэр хаампыттар. Саҕынньах атыылыыр маҕаһыын атыыһыттара дьахтары үөрэ-көтө көрсүбүттэр, саҕынньахтары кэтэрдэн көрө-көрө мээрэйдээн барбыттар. Салгыы туох буолбутун сиһилии бүгүҥҥү хаһыакка суруналыыс Ульяна Захарова кэпсиэҕэ.

Сааскы кэм бастакы ыйа, кубулҕаттааҕынан биллэр кулун тутар этэҥҥэ түмүктэнэн, номнуо муус устар барда. Норуот синоптига Тускул, «муус устар 20 күнүн кэнниттэн уу-хаар тахсыаҕа» диэн туран, улуустарынан муус устар ыйы билгэлээбитин бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.

“Дьиэлэнэр баҕа санаалаахтары саайтарга, хаһыаттарга, күөх экрааҥҥа  бииртэн-биир саҥа ньыманан көөчүктээн угуйаллар. Сорох дьиэ тутааччылар босхо сылаас парковка биэрэбит дииллэр, атыттар кыбартыыра иһин оҥороллорунан «киһиргииллэр», кирэдьииккэ кыра чэпчэтиинэн ымсыырдаллар, биитэр ипотека туһанааччыларга бастакы усунуоһу өлүүлээн ылыахпыт диэн иһитиннэрэллэр. Кырдьык дуу, сымыйа дуу, дьэ, билбит суох. Онон уопуттаах риэлтордары, кыбартыыра тутуутун, атыытын билэр идэлээх исписэлиистэргэ дьиэ сыанатын, сыана бэлиитикэтин ырычаахтарын хамсатар төрүөтүн билэр сыаллаах кэккэ ыйытыылары биэрдим”, диэн туран, бу сытыы тиэмэни бүгүҥҥү хаһыакка сиһилии ырытта суруналыыс Василий Прокопьев.

“Кулун тутар 3 күнүгэр клоннааһын түргэн технологиятынан оҥоһуллубут Звездочка диэн ынах биир сылын туолла. Бу Краснодарскай кыраай Некрасовка ыстаансыйатын таһыгар баар биотехнологическай лабаратыарыйаҕа тохсус ынаҕы оҥорон таһаардылар” диэн суруналыыс Антонина Эверстова “Клон үйэтэ кэлээрэй?” матырыйаалыгар сырдатта.