«Саха сирэ» хаһыат тугу суруйда?

Өрөспүүбүлүкэбит улуустарыгар бу күннэргэ Үрүҥ тунах ыһыахтар, араас күрэхтэһиилэр буола тураллар. Онтон дьэ, сүөһү-сылгы кыстыыр отун булунууга турунуохпут.

Ил Дархан тыа хаһаайыстыбатын боломуочуйаларын муниципалитеттарга биэрии бастакы сылынан үгүс үлэ уонна үчүгэй түмүк кэтэһиллэрин бэлиэтээбитэ. Кини тыа хаһаайыстыбатын сирин-уотун туругун кэтээн көрүү, сүөһү аһылыгын бэлэмигэр тиэхиньикэнэн хааччыллыы, ыарахаттары көрсүбүт хаһаайыстыбаларга үбүнэн көмөлөһөр соругун туруорбута. Улуустарга оттооһун хампаанньатын ыытыыга эппиэттээх дьон ананыахтара. Сиһилии суруналыыс Женни Стрюкова бэлэмнээбит ”Сотору бастакы бугуллар кэчигириэхтэрэ” матырыйаалыгар ааҕыҥ.

Уопсастыба кырдьаҕастар дьиэлэригэр сыһыана араас. Кэлиҥҥи кэмҥэ кэккэ түбэлтэ тахсан, эбии араас толкуй үөскээтэ. “Ханнык да идэтийбит көрүү-истии дьиэ кэргэн сылаас уйатын солбуйбат” дии саныыр киһи элбэх. Ол да иһин чугас аймаҕын судаарыстыбаннай көрүүгэ ыытар дьону сиилииллэр. Ол эрээри, ытык кырдьаҕаска уонна доруобуйаларынан хааччахтаах дьоҥҥо бу маннык аһымал тыыннаах дьиэлэр үлэһиттэрэ күнүстэри-түүннэри мэдиссиинэ тустаах көмөтүн оҥорор усулуобуйатын тэрийэн, иллэҥ кэмнэригэр болҕомто ууран, кинилэр олоххо тардыһыыларын күүһүрдэллэр. Саха сиригэр кырдьаҕастары уонна инбэлииттэри көрөр-истэр интэринээт-дьиэ үгүс. Кинилэртэн биирдэстэринэн эһиил тэриллибитэ 55 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтииргэ бэлэмнэнэ сылдьар В. И. Кононов аатынан Капитоновкатааҕы кырдьаҕастар уонна инбэлииттэр интэринээт-дьиэлэрэ буолар. Социальнай тэрилтэ саастаах дьоҥҥо көхтөөх уһун үйэлээх буолуу кэмин уһатыы, «Уһун үйэлэниигэ бииргэ, 55+» бырагыраамаҕа олоҕуран үлэлиир. Бу күннэргэ бу социальнай тэрилтэҕэ тиийэн, олоҕу-дьаһаҕы кытта билистим. Бу матырыйаалы бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.

Кэлиҥҥи кэмҥэ араас хабааннаах бырааһынньыктары толкуйдуур буоллулар. Холобур, арахсыыны бэлиэтииллэр, дьиэ кыылларын (куоска, ыт, күтэр, ат…) төрөөбүт күннэрин оҥороллор…. Сахаларга ити арахсыыны бэлиэтээһин бастакы, социальнай ситимнэринэн аһаҕастык тарҕаммыт түгэн буолан эбитэ дуу, элбэх киһи өйдөөбөт. Ону ааһан сахаҕа сөбө суох сиэр-майгы диэн аһаҕастык сиилииллэр.

Саха сиригэр эриттэн арахсан баран дьүөгэлэрин ыҥыран дирбиэннээхтик-дарбаннаахтык бэлиэтээбитин туһунан видео сири-сибиири бараабыта, ырытыы, санаа этии да элбэҕэ. Бу туһунан бээтинсэтээҕи хаһыакка “Арахсыы эмиэ бырааһынньык эбит” диэн матырыйаалыгар суруналыыс Людмила Попова ырытта. Ааҕыҥ уонна сэргээҥ.

”Быйыл кыһын олунньуга эрчиллии кэмигэр ыстана сылдьан, атахпын улаханнык эчэппитим. “Дыгын оонньууларыгар” кыттыбат буоллум диэн, тохтообутум. Ол да буоллар, тустаах эпэрээссийэ кэнниттэн (балтараа ый ааспыта) спортсаалаҕа кыралаан тимиринэн дьарыктаныыбын саҕалаабытым. Ыарыыта сыыйа мүлүрүйэн, атаҕым уйар буолбута. Ол эрээри сүүрэрбэр эпэрээсийэлээхпин билэрим. Сыыйа маска олорон көрбүтүм. Үчүгэй буолбут курдуга. Онон аны Манчаары оонньууларыгар кыттар сыаллаах-соруктаах эрчиллэ сылдьабын” диэн “Итии чэйгэ” аатырбыт спортсмен Дьулустаан Ноговицын кэпсээтэ. Сабантуйга тэҥнээҕин булбатах Таас Боотуру кытта кэпсэтиибин бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.

“Үс кыыс уонна үс уол буолан күүлэйдии тахсыбыттар. Кыргыттар үһүөн онус кылаас үөрэнээччилэрэ. Кыргыттар бэйэлэрин кытта дьиэттэн мээнэ ырааппат дьүөгэлэрин илдьэ барбыттар. Бу кыыс төрөппүттэрин кытта Боронук нэһилиэгиттэн көһөн кэлбиттэр. Бары аһыы утах испиттэр. Эмсэҕэлээбит кыысчаан дьиэтигэр атааралларыгар көрдөспүт, онуоха кыргыттар уолаттары кытта соҕотохтуу быраҕан баран, баран хаалбыттар. Онуоха уолаттар кыысчааны кырбаабыттар, онтон биир уол кыысчааны күүһүлээбит. Кыыһы өллө дии санаан илиитин, атаҕын кэлгийэн баран, мас лабааларынан сабан кистээбиттэр. Уорбаланааччы уол Дьааҥы бөһүөлэгин олохтооҕо. Кинини тутан тута Дьокуускайга аҕалбыттар. Оттон эмсэҕэлээччи кыысчаан ыарахан туруктаах Дьокуускайга аҕалыллыбыта” диэн бу быһылааны “Дьааҥыга тахсыбыт содур быһыы хатыламматын..” диэн матырыйаалыгар сиһилии ырытта суруналыыс Ульяна Захарова.

Сахабыт сиригэр Үрүҥ Тунах ыһыахтарбыт саҕаланнылар. Биллэрин курдук, бары омуктартан сахалар элбэх сиэри-туому уонна алгыһы илдьэ сылдьабыт. Ол дьиҥнээх туоһутунан бэс ыйын 21 күнэ – сайыҥҥы күн-түүн тэҥнэһиитэ, хотугу сир кылгас сайынын саҕаланыыта.  Ыһыах былыр-былыргыттан илдьэ кэлбит сиэрин-туомун, алгыһын, итэҕэлин туһунан суруналыыс Надежда Егорова алгысчыт, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Борис Михайловы-Айылҕаны кытта сэһэргэстэ.