Саха сиригэр Алроса көмөтүнэн талааннары хайдах булалларый?

2021 сыллаахха Ил Дархан Айсен Николаев дьаһалынан уһулуччу талааннаах оҕолору булар уонна өйүүр бырайыак саҕаламмыта. Ол курдук, өрөспүүбүлүкэ оройуоннарыгар талааннары булар уонна миэстэтигэр үлэни ыытар туһугар көһө сылдьан үлэлиир эспэдииссийэлэр тэриллибиттэрэ. Бу бырайыак АЛРОСА үбүлээһининэн олоххо киллэриллэр.

Бу нэдиэлэҕэ, алтынньы 9-11 күннэригэр,  СӨ Уһулуччу талааннаах оҕолору булар уонна өйүүр эрэгийиэннээҕи киин дэлэгээссийэтэ Нам улууһун үөрэҕин тэрилтэлэригэр ол иһигэр түөрт нэһилиэк уонна Нам сэлиэнньэтин оскуолаларын үөрэнээччилэригэр, сырытта. Үөрэхтээһин көһө сылдьар эспэдииссийэтэ өрөспүүбүлүкэ Үүнэр көлүөнэтин тус сыаллаах пуондатын 30 сылыгар аналлаах тэрээһиннэр чэрчилэринэн ыытыллар.

Пуонда генеральнай дириэк­тэрэ Владимир Егоров иһитиннэрбитинэн,  эспэдииссийэ хамаандата  араас маастар-кылаастары, сэминээрдэри, олимпиадалары, лиэксийэлэри уонна “Успуорт”, “Наука”, “Ускуустуба”, “Креативнай индустриялар” хайысхаларынан оҕолорго тургутуу ыытта. Ону таһынан дэлэгээссийэ исписэлиистэрэ учууталлары, ыччаты уонна нэһилиэнньэни кытары социальнай бырайыактарга үлэлээтилэр.

«Биһиги 1000-тан тахсан уһулуччу талааннаах оҕону  хабан үлэлээтибит. Кинилэр биһиги сүрүн үөрэхпит тэрил­тэлэригэр  ыҥырыылары хайыы үйэ туттулар.  Оскуола учууталлара  оҕолору сайыннарарга усулуобуйаны тэрийии­гэ  араас креативнай идиэйэлэрдээхтэр. Биһиги кинилэри  кытары  ханнык бырайыактар чахчы олоххо киириэхтэрин сөбүн дьүүллэстибит”, – диэн Владимир Егоров кэпсээтэ.

14 тыһыынчаттан тахса оҕо бырайыакка хабылынна

Кэлэр кэскилбит өйүн-санаатын уонна айар дьоҕурун  сайыннарыы  уһулуччу та­­лааннаах оҕолору араас салааҕа өйөөһүнэ, аадырыстаах көмөнү оҥоруута суох кыаллыбат.

«2021 сылтан биһиги Саха сиригэр хас да хайысхаҕа эдэр талааннары буларга үлэлиибит уонна  сыл аайы сэттэлии улууска сылдьабыт. Үөрэхтээһин эспэдииссийэтин кэмигэр Киин 50-тэн тахса эспиэрэ – тириэньэрдэр, учууталлар уонна психологтар оҕолор интэриэстэрин, эт-хаан өттүнэн сайдыыларын уо.д.а. үчүгэйдик үөрэтэллэр. Ол гынан баран, биһиги сүүмэрдээһининэн эрэ дьарыктаммаппыт, кинилэри салҕыы сайдар суолларынан хайысхалыыбыт, ыйан-кэрдэн биэрэбит. Онуоха биһиги киэҥ нэлэмэн өрөспүүбүлүкэбит  саамай ыраах сытар сирдэригэр тии­йэргэ кыһаллабыт. Мин санаа­бар, хас биирдии оҕо быра­йыакка кыттар, та­­лаанын арыйар,  Арассыыйа ааттаах-­суоллаах  үрдүк үөрэҕин кыһаларыгар  үөрэнэр уонна инникитин бэйэтин эйгэтигэр  үчүгэй исписэлиис буолар кыахтанар”, – диэн Дьоҕус академия ректора, СӨ Уһулуччу та­­лааннаах оҕолору булар уонна өйүүр эрэгийиэннээҕи киинин салайааччыта Василий Павлов бэлиэтээн эттэ.

Эспэдииссийэлэр 18 улуус­ка – Саха сирин киин өттүгэр, Бүлүү бөлөх улуустарга уонна хотугу сиргэ үлэлээтилэр. 2021 сылтан бырайыакка 14 тыһыынчаттан тахса оҕо хабылынна. Сыл түмүктэ­ниэр диэри  үөрэхтээһин эспэдиис­сийэлэрэ Мииринэй уонна Нерюнгри улуустарыгар тии­йэллэрэ былааннанар.

Наука араас салаатыгар бэйэлэрин көрдөрбүт оҕолор математика, биология, химия уонна физика  олимпиадаларыгар кытталлар,  бырайыактыыр мастарыскыайдарга, идэҕэ ха­­йысхалыыр тэрээһиннэргэ кытталлар.

Тэйиччи сытар дэриэбинэлэргэ да талааннары булуохпут

Киин эспиэрдэрэ оҕолору кытары туһааннаах үлэлэрин сэргэ, улахан болҕомтолорун миэстэтигэр үлэлиир учууталларга уонна тириэньэрдэргэ уураллар, кинилэр маастар-кылаастары уонна идэни үрдэтэр куурустары ыыталлар. Бу – эспэдииссийэ  биир  суолта­лаах өрүтүнэн буолар. Тоҕо диэтэххэ, учуутал соругунан оҕо кыаҕын  булуу уонна сайыннарыы буолар.

«Биһиги элбэх талаан­наах, уһулуччулаах уонна эт-­сиин өттүнэн чэгиэн  оҕо хотугу улуустарга баарын билэбит. Кинилэр ыарахан айаннаах  Арктика нэһилиэнньэлээх пууннарыгар олороллор. Бу оҕолор төһө да баҕарбыттарын уонна чахчы кыахтаахтарын да иһин,  куонкурустарга, күрэхтэһиилэргэ кыттар эбэтэр үөрэх анал тэрилтэлэригэр киирэр кыахтара суох”, – диэн Киин дириэктэрин солбуйааччы, СӨ муниципальнай тэриллиилэригэр үөрэхтээһин эспэдииссийэтин оробуочай бөлөҕүн салайааччы Аграфена Колесова кэпсээтэ.

«Биһиги бырайыак бэйэтин түмүгүн  көрдөрөр диэн бигэтик этиэхпитин сөп. Холобур, Успуорка солбугу бэлэм­ниир өрөспүүбүлүкэтээҕи киин 2021-2022 сыллар түмүктэринэн интэринээт бөлөхтөрүгэр 40-тан тахса оҕону ылла. Успуорт оскуолаларын бүтэрбит 20 оҕо Физкультура уонна успуорт Чурапчытааҕы су­­даарыстыбаннай институтугар ситиһиилээхтик туттаран киирбитэ. 100 тириэньэр-учуутал идэни үрдэтии кууруһун бүтэрдэ. Муусука үрдүкү ос­­куолатыгар  300-тэн тахса оҕо дьарыктанан, алта оҕо аат­таах-суоллаах  үөрэх кыһатыгар киирэр кыахтаммыта. Онтон балет оскуолатын исписэ­лиистэрэ 6-12 саастаах тыһыынча кэриҥэ оҕону көрбүтүттэн үөрэх тэрилтэтигэр 11 оҕо хайыы үйэ  талыллан киирдэ.

Биһиги  айаммыт саҕаланна эрэ, ол гынан баран, сотору бу үлэбит түмүктэрин көрөргө эрэллээхпит. Биһиэхэ та­­лааннаах мусукааннар, балериналар уонна үҥкүүһүттэр, эдэр ­учуонайдар уонна ааттаах-суол­лаах спортсменнар баар буолуохтара. Бу барыта – үбүлүүр эрэ буолбакка, маннык бырайыактар олоххо киллэриллэллэригэр улахан кыаҕы биэрэр Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын уонна АЛРОСА хампаанньа көмөлөрүнэн”, – диэн Аграфена Колесова тоһоҕолоон бэлиэтээтэ.

Кэм-кэрдии бэрэбиэркэтин аастылар

Бырайыак үлэлиир кэмин устата эспиэрдэр уһулуччулаах талааннары көрдүүр кэмнэригэр биир санааҕа кэллилэр: үлэ маннык көрүҥэ кэм-кэрдии бэрэбиэркэтин ааста уонна туһа­лааҕа көһүннэ. Онтон Киин бэйэтэ араас хайысхалаах анал тэрилтэлэри бииргэ түмпүтүн  таһынан,  сүүмэрдээһин уонна уһулуччу талааннаах оҕолору кытары салҕыы үлэлээһин  систиэмэтин оҥордо.

Хас биирдии оҕо туохха эрэ дьоҕурдаах, сүрүнэ – кинилэри кэмигэр булуохха уонна сайыннарыахха наада. Уопуттаах исписэлиистэр уонна алмааһы хостуур хампаанньа көмөлөрүнэн, Саха сирин араас муннугуттан уһулуччу талааннаах оҕолор успуорт, айар дьарык уонна наука көмөлөрүнэн бэйэлэрин көрдөрөр  кыахтаналлар. Онтон биһиги ааттаах-­суоллаах спортсменнар, култуура диэйэтэллэрин, артыыстар, учуонайдар эйгэлэригэр  саҥа чаҕылхай ааттары тулуйбакка күүтэбит.

Андрей Шилов суруйуутуттан тылбаас