Саха сиригэр хапкидо федерацията тэриллиэҕэ

Саха сиригэр хапкидо диэн успуорт көрүҥэ сайдан эрэр. Үгүскүт бастакытын истэр тылгыт буолуо. Оттон биһиги өрөспүүбүлүкэбититтэн бу көрүҥҥэ номнуо Арассыыйа чөмпүйүөннэрэ, норуоттар икки ардыларынааҕы чөмпүйүөн бааллар эбит.

Саҥа көрүҥ биһиги өрөспүүбүлүкэбит олохтоохторун интэриэһин ылыа дуо? Успуорт бу көрүҥүн туһунан хаһыаппыт ааҕааччыларыгар Саха сирин Хапкидоҕа федерациятын толорооччу дириэктэрэ, тхэквондист Гаврил Модестович Сивцев билиһиннэрэр.

Хапкидо диэн тугуй?

Хапкидо ааспыт үйэ ортото Соҕуруу Кэриэйэҕэ айыллыбыт илиинэн охсуһуу систиэмэтинэн, илиҥҥи охсуһуулар тыһыынчанан сылларга муспут уопутун түмэр охсуһуу ускуустубатынан буолар. Онон үгүс дойдуга – Кэриэйэҕэ, Кытайга, Америка Холбоһуктаах Штаттарыгар, Канадаҕа, Бразилияҕа, Испанияҕа, Германияҕа уонна Францияҕа быраабы араҥаччылыыр уорганнар дьарыктанар, бэйэлэрин харыстаналларыгар туһанар көрүҥнэрэ эбит.

Тхэквондоҕа атаҕынан киирсэр буоллахтарына, хапкидоҕа үксүгэр илиинэн охсуһаллар. Ол эрээри, иккиэн “аймахтыы” көрүҥнэринэн буолаллар. Хапкидоҕа атаҕынан тэбии тхэквондоттан, оттон тхэквондоҕа илии тиэхиньикэтэ хапкидоттан киирэн, бэйэ-бэйэлэрин ситэрсибиттэр.

Хапкидо тиэхиньикэтигэр илиинэн, атаҕынан, тоҥолохторунан, тобуктарынан, төбөлөрүнэн, аһаҕас уонна сабыы­лаах ытыһынан, тарбахтарынан охсуһуу, ыарыылаахтык эрийэ тутуу, бырахсыы киирэр.

Манна биэс түһүмэҕинэн арахсан күрэхтэһиэххэ сөп: спарринг, хосинсуль, фристайл, оружиенан тиэхиньикэни көрдөрүү, хамаанданан шоу. Барытыгар ха­­йаан даҕаны кыттаҕын диэн буол­батах. Биир эрэ көрүҥү талан, тугу сатыыргын судьуйаларга көрдөрөн күрэхтэһиэххин сөп. Ол иһин, хапкидо тхэквондотааҕар элбэх киһини хабар, маассабай көрүҥ буолуон сөп.

Устуоруйатын туһунан

Хапкидону 1904-1986 сылларга Кэриэйэҕэ олорон ааспыт Чой Ен Соль диэн маастар айбыт. Кини кыра сылдьан Японияҕа  тиийбит, хайдах тиийбитэ билиҥҥээҥҥэ диэри биллибэт. Күн тахсар дойдутугар тиийэн Такеда Сокаку диэн аатырбыт маастар айки-дзюцу дайторю оскуолатыгар үөрэнэн бастыҥынан ааттаммыт. Чой Ен Соль маастара өлбүтүн кэнниттэн силиэстийэ саҕаламмыт. Мантан куттанан, кини отучча сыл кэнниттэн 1945 сыллаахха, дойдутугар Кэриэйэҕэ төннөргө кү­­һэллибит.

Үлэ үөһүгэр сырыттаҕына киниэхэ хас даҕаны киһи саба түспүтүн туора-маары ыһыта­лаабытын, Су хампаанньа бэрэсидьиэнэ, дзюдоҕа хара курдаах Бок-Суб Су бэлиэтии көрбүт. Чой охсуһар ураты маастарыстыбатын сөҕөн, үлэҕэ ылбыт. Инньэ гынан, Чой Су көмөтүнэн кэлин оскуола тэриммит, Японияттан ылбыт билиитин туһаммыт.

Чой охсуһуу ускуустубатыгар араас быраабылалары киллэрэн, уларытан, 1963 сыллаахха “хапкидо” диэн ааттаан саҥа көрүҥү толкуйдаан таһаарбыт. Хапкидо диэн, кэриэй тылыттан тыл­баастаатахха, эньиэргийэ түмүллэр суола диэн эбит.

Арассыыйаҕа

Аан дойдуга успуордунан маассабай дьарыктаныыны ылан көрдөххө, тхэквондо улахан футбол кэнниттэн иккис миэстэҕэ сылдьар. Бу көрүҥүнэн 204 дойдуга улахан интэриэстээхтик дьарыктаналлар эбит.

“Ханна тхэквондо баар даҕаны, онно хапкидо эмиэ баар дии саныыбын. Мин хапкидону 90-с сыллартан билэбин. Саха сиригэр тхэквондоны сайыннарбыт мин тириэньэрим Дмитрий Федоров дьарык быыһыгар хапкидо диэн көрүҥ баарын туһунан кэпсиирэ. Маннык уратылаах, оннук гыналлар диэн бы­­һаарара. Оччолорго Кэриэйэттэн Саха сиригэр Ан уонна Кан диэн маастардар эрчийэ кэлэллэр этэ. Кинилэри хапкидо тиэхиньикэтигэр үөрэтиҥ диирбитин тус сыалгытыгар туһаныаххыт диэн буолумматахтара.

Ити курдук, Арассыыйаҕа эмиэ 90-с сыллартан бу көрүҥ сайдан испитэ. 2019 сыллаахха Европейскай сойууска киирэн, Арассыыйаҕа Хапкидо федерацията (бэрэсидьиэн Демид Александрович Момот) тэриллибитэ. Реестргэ киирэн, Успуорт министиэристибэтигэр нүөмэр­дэнэн, быраабылалар суруллан, олохтонон, онтон ыла улахан дьоҥҥо уонна оҕолорго күрэхтэһиилэр ыытыллар буолбуттара. Оччолорго бастаан уокуруктарынан ыыталлара. Онно Саха сириттэн Мииринэй оҕолоро ситиһиилээхтик кыттыбыттара. Арассыыйаҕа федерация тэриллиэҕиттэн бу кылгас кэм иһигэр Санкт-Петербурга Европа, аан дойду чөмпүйэнээттэрэ сити­һиилээхтик ыытылыннылар”, – диэн Гаврил Модестович кэпсиир.

Саха сиригэр

Арассыыйаҕа 2019 сылтан маассабайдык дьарыктаныы саҕаламмытыгар, Саха сирэ да туора турбатаҕа. Өрөспүүбүлүкэбитигэр бу сылтан Мииринэйгэ оҕолор хапкидолаан саҕалаабыттара. “Олимп” успуорт саалатыгар тхэквондо тириэньэрэ Виктория Владимировна Казарина хапкидоҕа анал бөлөх тэрийэн дьарыктыыр. Ол сылга Иркутскайга буолбут Арассыыйатааҕы турнирга Максим Гавришев уонна Давид Тилекеев бастаабыттара.

Дьарыктанар дьон баар, ситиһиилэр кэллилэр. Манан сибээстээн уонна хапкидону дойду эрэгийиэннэригэр тарҕатар сыалтан, Арассыыйа Хапкидоҕа федерацията Саха сиригэр бу көрүҥҥэ федерация тэриллэр боппуруоһун туруоран эрэр. Саҥа структура тэриллэр буолан ымпыга-чымпыга элбэх, Гаврил Модестович төһө даҕаны тхэквондону сүрүннээтэр, наадалаах дьыалатын өйдөөн, хапкидо өрөспүүбүлүкэбитигэр өссө сайдарын туһугар үлэлээбитэ, сүүрбүтэ-көппүтэ ыраатта.

Федерация тэриллиэҕэ

Тохсунньу 3-5 күннэригэр Мииринэйгэ улахан тэрээһин ыытыллыаҕа. Манна хапкидо Арассыыйатааҕы федерациятын вице-бэрэсидьиэнэ, аттестационнай хамыыһыйа бэрэссэдээтэлэ Глеб Покровскай кыттыаҕа, Саха сиригэр бу көрүҥ сайдарын түстүүр сэминээр буолуоҕа. Сэминээр чэрчитинэн ти­­риэньэрдэр аттестация ааһаннар, хапкидо курдарын ылыахтара.

Сэминээри ыыта уонна кытта диэн бэҕэһээ, тохсунньу 3 күнүгэр, Дьокуускайтан дэлэгээссийэ автопробегынан айаннаата. Киин куораттан Мииринэйгэ диэри айанныыр массыыналары хапкидо бэлиэлээх наклейкаларынан, суругунан-бичигинэн киэргэтиэхтэрэ. Автопробег ханна тиийбитин, делегация үлэтин-хамнаһын “Сахамедиа” холдинг таһаарыылара – “Саха сирэ”, “Якутия” өрөспүүбүлүкэтээҕи хаһыаттар, sakha-sire.ru, ysia.ru, ЯкутияDaily саайтар, социальнай ситимнэр сырдатыахтара.

Өрөспүүбүлүкэбитигэр успуорт бу көрүҥэ сайыннын диэн тустаах айаны «Автоэксперт» автосервис, «Автолавка» маҕаһыын уонна урбаанньыт Автандил Григорян өйөөбүттэрэ улахан суолталаах.

Бу тэрээһин орун-оннугар табыллан, хапкидону тарҕа­тааччылар нэһилиэнньэ, салалта өйөбүлүн ылан, өрөспүүбүлүкэбитигэр саҥа федерация тэриллэригэр баҕарабыт.