Саха сиригэр көмүс хостообуттара үйэ буолла

Аан дойду үрдүнэн Саха сиригэр эрэ Менделеев таблицатын бары элэмиэннэрэ баар диэн оскуола саҕаттан билэбит. Кырдьык биһиэхэ туох суоҕуй, барыта баар. Саха сирэ дойдуну 100% сурьманан, 99% алмааһынан, 40% хорҕолдьунунан, 15% кыһыл көмүһүнэн хааччыйар.

Быйыл Саха сиригэр кыһыл көмүһү хостообуттара 100 сыла буолла. Кыһыл көмүс бырамыысыланнаһа өрөспүүбүлүкэ экэниэмикэтин хамсатар биир сүрүн салаанан буолар. Кэнники сылларга таҥнары түһэн испит бырамыысыланнас бары салаалара иккис тыыннарын ылан көрдөрүүлэрэ өрө тахсан, кыһыл көмүһү хостооһун дойдуга иккис миэстэни ылар буолла. Бүгүҥҥү күҥҥэ өрөспүүбүлүкэҕэ 50 туонна кэриҥэ кыһыл көмүс хостонор.

1924 сылтан саҕалаан көмүһү хостооһун араас суолунан сайдан барбыта. Бастаан, ниэп кэмигэр, кыһамньылаах артелларынан ытык металы хостооһун этэ. Ааспыт үйэ саҕаланыыта, НЭП кэмигэр, күндү металлары көмүсчүттэр артыаллара хостууллара. Ол кэмтэн ыла көмүстээх Алдан аар-саарга аатыран, ыраахтан-чугастан артыалларга үлэлии кэлбиттэрэ.

Саҥа атаҕар туран эрэр өрөспүүбүлүкэҕэ Алдаҥҥа көмүс хостооһунун бырамыысыланнаһа экэниэмикэ тирэҕинэн буолбута. Аан бастаан «Алданзолото» тэриллибитэ, ол кэннэ кэҥээн «Якутзолото» трест буола улааппыта.

Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр кыһыл көмүс улахан оруолу ылбыта: дойду кыһыл көмүһүнэн байыаннай сэрии сэбин уонна аһы-үөлү төлүүр буолбута. Алдан фабрикаларыгар дьахталлар эрэ хаалбыттара, кинилэр бэйэлэрин харыстаммакка, дьоруойдуу күүстээх үлэҕэ түһүммүттэрэ. Кинилэр тыылга кыайыыны уһансыбыттара.

Дойду ыарахан кэмигэр, күүстээх үлэнэн кыайыыны уһансыбыт көмүсчүттэри үйэтитэн, кэриэстээн, 2021 сыллаахха Арассыыйа Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин ыйааҕынан Алдан куоракка «Үлэ Албан аатын куората» аат иҥэриллибитэ. Билигин көмүс бырамыысыланнаһа тэтимнээхтик сайдар.