Саха сирин 75 тыһ. тахса олохтооҕо бырамыысыланнас хампаанньаларыгар үлэни булла

Өрөспүүбүлүкэҕэ аҕыс сыл устата  “Олохтоох каадырдары — бырамыысыланнаска” тумус тутуллар бырайыак көмөтүнэн бырамыысыланнас хампаанньаларыгар 75 тыһыынчаттан тахса олохтоох үлэҕэ киирдэ.  Өрөспүүбүлүкэ Нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун судаарыстыбаннай кэмитиэтин чахчытынан, кинилэртэн аҥаардара – эдэрдэр, өссө 20 тыһыынчаттан тахса Саха сирин олохтооҕо – тыа сириттэн. Бырайыак чэрчитинэн олохтоох каадырдары үлэҕэ ылыыга алмааһы хостооһун эйгэтигэр аан дойдуга лиидэр уонна өрөспүүбүлүкэҕэ үлэни бөдөҥ биэрээччинэн биллэр Саха сирин алмаастаах хампаанньата АЛРОСА бигэ  лиидэринэн  буолар.

Саха сирэ туһалаах сир баайынан эрэ буолбакка, талааннаах дьонунан эмиэ баай, кинилэр каадыр солбугун үөскэтэллэр. АЛРОСА-ҕа бүгүҥҥү күҥҥэ 35 тыһыынча кэриҥэ киһи үлэлиир, кинилэртэн 80 % тахсата Саха сиригэр үлэлиир. Хампаанньа ураты болҕомтотун өрөспүүбүлүкэ олохтоохторун үлэнэн хааччыйыыга уурар. 2018 сыллаахха алмааһы хостооччу “Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска” бырайыакка кыттыспыта уонна сэттэ сыл устата Саха сирин бастыҥ үлэни биэрээччилэрин испииһэгэр бастакынан сылдьар.

Алмааһы хостуур хампаанньа тэрилтэлэригэр бырайыак үлэлээбит кэмигэр Саха сирин 22 тыһыынча олохтооҕо үлэни булбута, ол иһигэр алта тыһыынча кэриҥэ киһи – тыа сириттэн уонна 12 тыһыынчаттан тахса – эдэр исписэлиистэр. Аҕыс тыһыынчаттан тахса киһи АЛРОСА Бөлөҕөр баахта көрүҥүнэн уонна сезонунан үлэҕэ киирбиттэрэ.

Бырайыак үлэлээбит аҕыс сылын устата биэс тэрилтэттэн биэс уоҥҥа диэри кэҥээбитэ.  Ону тэҥэ бырамыысыланнас хампаанньаларын сэргэ тутуу, суол хаһаайыстыбатын уонна энергетика салаалара эбиллибиттэрэ. 2024 сылга Саха сирин тэрилтэлэригэр өрөспүүбүлүкэ сиригэр-уотугар бастайааннай олорор дьонтон 15318 киһи үлэҕэ киирбитэ.  Уопсайа 2017 сылтан 75675 киһи үлэҕэ киирбитэ, ол иһигэр 35 диэри саастаах 38732 ыччат. 

Маныаха сыл ахсын дьиҥнээхтик АЛРОСА — лиидэр, олохтоох нэһилиэнньэни үлэҕэ ылар уонна манна олох ойуччу суолтаны биэрэр. Биһиги бырайыакпыт чэрчитинэн ыытыллар  бары холбоһуктаах тэрээһиннэргэ хампаанньа көхтөөхтүк кыттар. Ол курдук, үлэҕэ ылыыга анаммыт араас дьаарбаҥкалар уонна дьону кытта көрсүһүүлэр буолаллар. Хампаанньаҕа стажировкалары уонна үөрэтиини олус үчүгэйдик тэрийэллэр, — диэн кэпсээтэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун судаарыстыбаннай кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Светлана Горюшинская.

АЛРОСА – сөбүлэһии түһэрсибит хампаанньалартан биирдэстэринэн уонна 2018 сылтан Саха сирин олохтоохторун үлэҕэ ылыыга уһулуччу лиидэринэн буолар. Таһымнарыттан көрөн саҥа үлэһиттэргэ хампаанньа идэлэригэр үөрэтиини уонна идэлэригэр эбии үөрэхтээһини, ону тэҥэ хампаанньа суотугар 35 дири саастаах эдэр исписэлиистэргэ стажировкалары тэрийэр.

Бырайыакка түмүктүүр сылынан буолбут 2024 сылга  АЛРОСА Бөлөҕүн тэрилтэлэрэ Саха сирин 6600 олохтооҕун үлэҕэ ылбыттара. Бу бырайыак чэрчитинэн үлэҕэ ылыллыбыт олохтоох дьон уопсай ахсааныттан  40 % тахсата. Элбэх ахсааннаах саҥа үлэһит хайа-байытар кэмбинээттэргэ үлэлии кэлбиттэрэ.

Сунтаар улууһуттан төрүттээх Фома Платонов АЛРОСА-ҕа Накыын былаһааккатыгар  улахан уйуктаах массыынаҕа суоппардыыр. Кини социальнай медиалартан бакаансыйа баарын билбит уонна үлэҕэ киирбит.  Билигин Фома – 90 туоннаттан тахса ыйааһыннаах массыынаҕа уопуттаах суоппар, тиэйиинэн дьарыктанар, ол иһигэр сыаналаах руданы таһар.

“Карьеранан үрдэтии, ону тэҥэ үлэ усулуобуйата үчүгэй. Үлэ харыстабылыгар ирдэбиллэри кытаанахтык тутуһалларын сөбүлүүбүн уонна хамнас да үчүгэй. Хампаанньа бары наадалааҕынан хааччыйар. Бары да билэрбит курдук, килиимэт эрэ тыйыс, атына барыта үчүгэй, — диир кини.

Егор Афанасьев хампаанньаҕа быйыл кэлбитэ. Мииринэйдээҕи-Ньурбатааҕы ГОК-ка үүттүүр установка машиниһынан үлэлиир:

“Урут быстах үлэлэргэ үлэлиирим. АЛРОСА-ҕа “Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска” бырайыагынан үлэҕэ киирбитим уонна бу хайы-үйэ сыл аҥаарын кэриҥэ үлэлээтим. Толору социальнай бакыат баара үөрдэр, үлэлииргэ уонна олорорго бэртээхэй усулуобуйалаахтар. Өрөспүүбүлүкэ ыччатын  АЛРОСА-ҕа үлэни булалларыгар ыҥырабын”.

АЛРОСА-ҕа ордук наадыйыллар идэлэр ахсааннарыгар киирсэллэр – алмаастаах рудалары тиэйиинэн дьарыктанар автотырааныспар уонна анал тиэхиньикэлэр суоппардара, бульдозердар, экскаватордар  уонна үүттүүр установкалар машинистара, оборудованиелары өрөмүөннээһиҥҥэ уонна хааччыйыыга силиэсэрдэр, хайа оробуочайдара. Маннык исписэлиистэри  хампаанньа бары ГОК-тарыгар күүтэллэр.

АЛРОСА стажировкалары уонна саҥа сотрудниктары үөрэтиинэн эрэ дьарыктаммат, ону тэҥэ олохтоохтор хампаанньаларга бигэтик хаалалларын, үлэлииллэригэр тупсаҕай буоларын уонна үрдүк хамнаһы аахсалларын  туһугар усулуобуйалары тэрийэр.

Хас биирдии саҥа үлэһит кэбэҕэстик уонна судургутук үлэҕэ сыһыаннаах толору иһитиннэриилэри ылар. Бу үлэнэн Үлэһиттэри хааччыйыыга уопсай киин дьарыктанар, манна ОЦО офиһыгар сылдьыбакка эрэ түргэнник ыспыраапкалары уонна докумуоннар куопуйаларын ылыы процесстара көхтөөхтүк автоматизацияланаллар. Ол эрээри киһини кытта кэпсэтии  син биир өрө тутуллар. Ол иһин АЛРОСА генеральнай дириэктэрин Павел Маринычев көҕүлээһининэн ОЦО Контакт-киинигэр 2024 сылтан үлэһиттэр сүбэ-ама ылаллар, ол иһигэр сахалыы тылынан эмиэ.

 “Урут мин баан эйгэтигэр үлэлээбит буоламмын, килийиэннэри консультациялаабыт уопутум көмөлөстө. Каадыр боппуруостарын сэргэ биһиэхэ хамнас төлөбүрүн ааҕыллыытын, уоппуска уонна бырайыас туһунан боппуруостар киирэллэр. Былырыын мин тэҥинэн икки илииньийэнэн – нууччалыы уонна сахалыы тылларынан үлэлээбитим. Чаас аҥаарыгар биирдэ сахалыы илииньийэнэн киирэр этиилэри истэрим уонна ол киһиэхэ хардары  эрийэр этим. Быйылгыттан тута исписэлиискэ эрийэллэр. Төрөөбүт тылынан саҥарар куруук табыгастаах. Онон маннык өйөбүл киирбитигэр бары олус үөрбүттэрэ”, — диэтэ АЛРОСА Контакт-киинин сүрүн исписэлииһэ  Майя Федотова.

Санаттахха,  “Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска” бырайыак ситиһиилээхтик түмүктэннэ, маны “Работающая Якутия: Кадры” тумус тутуллар бырайыак солбуйуоҕа. 

 “Бу өрөспүүбүлүкэбит бары тутаах салааларыгар барытыгар тарҕанар эмиэ итинник  киэҥ хабааннаах бырайыак. Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска” бырайыакка кыттыбыт хампаанньаларга көҕүлээһин, биллэн турар, баар.  Тоҕо диэтэххэ, чопчу тэрээһиннэр көрүллүбүттэрэ, олор үлэни биэрээччилэргэ ирдэбилгэ сөп түбэһэр үлэһиттэри көрдүүргэ, тэрилтэҕэ ирдэнэр таһымҥа диэри кинилэр таһымнарын үрдэтэргэ көмөлөспүттэрэ. Бу иннинээҕи  бырайыак бары үтүө түмүктэрин түмпүт-ылыммыт саҥа бырайыак үлэни биэрээччилэргэ уонна үлэни көрдөөччүлэргэ быдан көдьүүстээх хамсатааччынан буолуоҕа диэн эрэнэбин.  Биһиги үлэни биэрээччилэри кытта чопчу үлэлэһиигэ болҕомтобутун уурабыт. Хас биирдиилэригэр каадырга сүбэһит сыһыарыллыаҕа, үлэһиккэ наадыйыылары толорууга тэрээһиннэр былааннара торумнаныаҕа. Сорох идэлэргэ  үлэһит олоччу тиийбэт буолуута дойду таһымыгар кытта биллэр буолбута кистэл буолбатах”, — диэн бэлиэтээтэ Светлана Горюшинская.

СИА.