Саха сирин олохтоохторо олох хаачыстыбатын биһирииллэр

Арктиканы сайыннарар бырайыактыыр офис (ПОРА) хотугу эрэгийиэннэр олохторун хаачыстыбатыгар аналлаах киэҥ далааһыннаах социологическай чинчийии түмүгүн билиһиннэрдэ.

Саха Өрөспүүбүлүкэтин олохтоохторун ортотугар олох хаачыстыбатын биһириир дьон ахсаана үрдүк эбит (80% “удовлетворен” уонна “скорее удовлетворен” диэн хоруйдаабыттар).

Инникитин тупсуо (социальнай оптимизм) диэн хоруйдааччылар кэккэлэригэр эмиэ лиидэрдэртэн биир бастыҥнара буолбут (72% аҕыйах сылынан олох “биллэн туран тупсуо” уонна “арааһа тупсуо” диэбиттэр). Ону таһынан, өрөспүүбүлүкэ дьоно ханна да барбакка олохсуйууга саамай үрдүк көрдөрүүлээхтэрэ биллибит: 60% оҕолоох ыал ханнык да атын эрэгийиэҥҥэ көспөт санаалааҕын биллэрбит (“көһөр санаабыт суох, манна олорор, үлэлиир үчүгэй” диэбиттэр).

Аны Саха сирин 88% эрэгийиэн экологическай туругун сөптөөҕүнэн сыаналаабыттар. Бу Арктикаҕа саамай үрдүк көрдөрүү. Холобур, Комига уонна Красноярскай кыраайга холоотоххо биллэ үрдүк.

Уопсайынан, Саха сирин олохтоохторо доруобуйа харыстабыла, сынньанар кыах уонна урбааны тэрийии курдук социальнай бары эйгэни барытын кэриэтэ биһирииллэрин биллэрбиттэр. Ол эрээри, саамай кыһалҕалаах эйгэнэн ОДьКХ инфраструктуратын уонна тырааныспар сырыытын, ол иһигэр эрэгийиэннэр икки ардыларынааҕыны уустук диэн ыйытыкка кыттыбыт дьон 24% ыйбыт.

Ортотунан дьон 75% олох усулуобуйатын сөбүлүүрүн биллэрбит. Ол гынан баран, бу таһыма эрэгийиэнтэн, дьон сааһыттан уонна эр киһититтэн, дьахтарыттан тутулуктаах эбит. Биһирэбил үрдүк таһымын Ненецкэй АУо, Мурманскай уобалас уонна Саха сирин олохтоохторо көрдөрбүттэр. Эрэгийиэн олоҕун ордук “позитивнайдык” Арктикаҕа сылы кыайбат олорор дьон сыаналаабыттар: кинилэртэн 82% усулуобуйаны үчүгэй диэбиттэр уонна ханна даҕаны көһөр санаалара суоҕун туһунан хоруйдаабыттар. Хоту сиргэ уһуннук олорбут дьон ототугар бу көрдөрүү 71-74% диэри түһэр эбит.

Аны дьахталлардааҕар эр дьон олох хаачыстыбата үчүгэй диэн эппиттэр. Ордук үрдүк көрдөрүү 30-45 саастаахтар бөлөхтөрүгэр бэлиэтэммит: ыйытыкка кыттыбыттартан 48%  олохторун биһирииллэрин уонна көһөр туһунан толкуйдаабаттарын биллэрбиттэр. Ыччаттар (18–29 саастаахтар) санаалара араас эбит: 35% олох хаачыстыбатын үчүгэй, көһөр санаабыт суох диэбиттэр, ол эрээри, 49% үксүгэр үлэ булар уустугун уонна күннээҕи кыһалҕаҕа кыһарыйтаран көһөр туһунан толкуйдаан ылалларын эппиттэр.

“Кырдьык, дьахталлардааҕар эр дьон Арктикаҕа олорор үчүгэй диэн хоруйдууллар. Ордук соторутааҕыта көһөн кэлбит дьон манна олорор кэскиллээх диэн сыаналыыллар. Бу саҥа олохтоохтор көһөн кэлэллэригэр судаарыстыба бэлиитикэтэ сөптөөҕүн этэр. Ону кытта ыччат көһүөн баҕарара үрдүгэ бэлиэтэнэр, онон олох усулуобуйатын тупсарарга уонна саҥа оробуочай миэстэлэри таһаарарга эбии миэрэлэр ирдэнэллэрин ыйар” диэн Арктиканы сайыннарыы бырайыактыыр офиһын генеральнай дириэктэрэ Максим Данькин этэр.

Арктика олоҕун хаачыстыбатыгар оруолу оонньуур салааларынан доруобуйа харыстабыла (72% инники күөҥҥэ турар диэбиттэр), үөрэх (57%), үлэ усулуобуйата (51%), ОДьКХ (47%) уонна социальнай көмүскэл (45%) буолаллар.