Саха сирин соҕуруу куората олоҥхоһуттары кэтэһэр!

Нэдиэлэ саҥата өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо ыһыаҕын тэрийэр СӨ Бырабыыталыстыбатын хамыыһыйата Нерюнгри куоракка үлэлээтэ.

“Таастаахха”

Күн бастакы аҥаарыгар СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников салайар хамыыһыйата “Таастаах” сиригэр “Амикан” этнографическай комплекс тутуутун көрдө-иһиттэ. Дьэ, ыһыахтыыр сир киэҥэ-куоҥа сөхтөрдө! Турар сирэ кыраһыабайа, үрдүгэ, тутуута элбэҕэ — бэйэтэ сүүнэ куорат! Оройуон баһылыга Роман Щегельняк тэрийэр хамыыһыйаҕа тутуу хаамыытын сиһилии билиһиннэрдэ.

Сергей Местников: “Сыл саҥатыгар бу “Таастаах” сири көрөрбүтүгэр барыта тыа, тыытыллыбатах ойуур этэ. Билигин кэлэн көрөн баран, сөҕүмэр тэтимнээх үлэ барар эбит диэн сөхтүбүт да, үөрдүбүт да”, — диэн бэлиэтээтэ.

Тутуу эбийиэктэрэ 85–90% бэлэм. СӨ култуура уонна духуобунас сайдыытын миниистирэ Афанасий Ноев тэтимнээх үлэ баран эрэрин, тустаах бэдэрээтчиттэр бэйэлэрин үлэлэригэр эппиэттээхтик сыһыаннаһалларын бэлиэтээтэ.

Култуура управлениетын салайааччыта Туйаара Петрова, Нерюнгри куорат “Саха аймах” уопсастыбаннай тэрилтэтэ уонна Иенграҕа олорор аҕыйах ахсааннаах норуоттар Олоҥхо ыһыаҕар анаан турунан бэлэмнэнэн сылдьалларын кэпсээтэ. “Амикан” этнографическай комплекс бэрт тупсаҕай көстүүлээх эбит.

Ити курдук, Нерюнгри куоракка ыытыллаары турар Олоҥхо ыһыаҕын тутуулара бэс ыйын 20 күнүгэр түмүктэнэн, олоххо киириэхтэрэ.

“Амикан” комплекс

“Таастаах” сиргэ “Амикан” этнографическай комплексы көрүү кэнниттэн Нерюнгри оройуонун дьаһалтатын Олоҥхо ыһыаҕар эппиэттээх исписэлиистэрэ, олохтоох уопсастыбаннас тэрийэр хамыыһыйа чилиэннэрин кытта суолталаах тэрээһин туһунан кэпсэттилэр.

Тэрээһиннээх ыалдьыттары, улуус дэлэгээссийэтин көрсүүгэ эппиэттээх салайааччы, үөрэх миниистирэ Нюргуна Соколова дьону олордор, аһатар эбийиэктэрин хайдах быһаарбыттарын сиһилии кэпсээтэ. Ол курдук, тэрээһиннээх ыалдьыттары көрсөргө түөрт оскуола, биир уһуйаан бэлэмнэр. Маны тэҥэ, үөрэх министиэристибэтин үс тэрилтэтигэр: “Горизонт” санаторий-профилакторийга, успуорт оскуолатыгар, мэдиссиинэ кэллиэһин уопсай дьиэтигэр олохтуохтара. Онон Нерюнгрига 1800‑тэн тахса киһини Олоҥхо ыһыаҕар көрсөргө бэлэмнэр.

Нюргуна Соколова бэлиэтээбитинэн, Олоҥхо ыһыаҕар 25 улуустан сайаапка киирэн сытар. 10 хоту улуус билиҥҥитэ кэлэллэрин-кэлбэттэрин этэ иликтэр. Айана ырааҕа бэрдиттэн, сорох арктическай улуустар кыайан кэлбэт туруктаахтар.

Сүрүн режиссер Руслан Тараховскай

Биллэн турар, үгүс дьону Нерюнгрига ыытыллар суолталаах тэрээһин режиссерунан ким буолара интэриэһиргэтэрэ чахчы. Олоҥхо ыһыаҕын режиссерунан Саха академическай тыйаатыр сүрүн режиссера Руслан Тараховскай бигэргэннэ. Кини 2018 сыллаахха Алдан оройуонугар ыытыллыбыт Олоҥхо ыһыаҕар режиссердаабыта. Ол ыһыах күн бүгүҥҥэ диэри уос номоҕор сылдьар. Онон быйылгы Олоҥхо ыһыаҕын Руслан Тараховскай эмиэ дьон санаатыгар-дууһатыгар үйэ саас тухары хаалар гына умнуллубаттык тэрийэрэ саарбахтаммат.

СӨ култуура уонна духуобунас сайдыытын миниистирэ Афанасий Ноев: “Быйылгы ыһыах сүрүн тосхоло — “ытык хайалар тулалаан туралларын тухары аан дойду тутааҕа тулхадыйбат” диэн этэринии, култуура, духуобунай баай, төрүт үгэс, олоҥхо, тыл-өс, философия өрүү сайда туруоҕа”, — диэн бэлиэтээтэ.

Ыһыах аһыллыытыгар уонна сабыллыытыгар 1,5 тыһ. киһи кыттыыны ылыаҕа. Кинилэр ортолоругар 250 — судаарыстыбаннай тыйаатырдар артыыстара, култуура уонна ускуустуба үөрэҕин кыһатын устудьуоннара, бастыҥ уус-уран кэлэктииптэр.

Тэрээһин аһыллыытын уонна сабыллыытын сиэригэр-туомугар элбэх омуктаах сир устуоруйатын уонна үгэстэрин билиһиннэриэхтэрэ. Бэлэмнэнии бэс ыйын 24 күнүттэн саҕаланар.

Онон, күндү Саха сирин олохтоохторо, от ыйын 4–5 күннэригэр Нерюнгрига ыытыллар Олоҥхо ыһыаҕар ыалдьыттаан, санаалыын сырдаан, үрдүк Айыыларга сүгүрүйэргитигэр ыҥырабыт.