Саха сирин уопута атын эрэгийиэннэргэ тарҕаныаҕа

Ааспыт нэдиэлэҕэ Саха сиригэр РФ үөрэҕириитин миниистирэ Сергей Кравцов, миниистири солбуйааччы Андрей Николаев, РФ билимин, үрдүк үөрэҕин миниистирин солбуйааччы Ольга Петрова кэлэн үлэлээн бардылар. 

Туох соруктаах?

Бу иннинэ, 2015 сыллаахха Саха сиригэр оччолорго РФ үөрэҕин, билимин миниистиринэн олорбут Дмитрий Ливанов бүтүн дэлэгээссийэнэн кэлэн барбыта. Сыыспат буоллахпына, 2019 сыллаахха РФ билимин, үрдүк үөрэҕин миниистирэ Михаил Котюков эмиэ кэлэ сылдьыбыта. Уонна бу, аҕыйах хонуктааҕыта үөрэҕирии миниистирэ Сергей Кравцов сырытта. Биллэн турар, үгүс ааҕааччы туох соруктаах кэлэн бардылар диэн сэҥээрэрэ биллэр. Биир этиинэн, Ил Дархан Айсен Николаевы кытта көрүстэ, үөрэх, тутуу, иитии о. д.а. боппуруостарынан үлэлээтилэр.

Үүнэр көлүөнэни иитии

Дойду үөрэҕириитин миниистирэ Дьокуускайга кэккэ эбийиэктэргэ сырытта, Саха сирин үгүс уопутун билистэ. Аэропорка түһээт даҕаны бастакынан Дьокуускайдааҕы кадетскай интэринээт-оскуола үлэтин-хамнаһын көрдө-иһиттэ. Кистэл буолбатах, аҕыйах сыллаахха диэри оскуола иитиинэн дьарыктаныа суохтаах, кини соруга үөрэх диэн этэллэрин элбэхтик истэрбит, бэйэбит да оннук саныырбыт. Ол эрээри, олох бэйэтэ бэрээдэктиир, ыйан-кэрдэн биэрэр үгэстээх. Ыччаты иитиигэ улахан болҕомто ууруллуохтааҕын байыаннай дьайыы дьэҥкэтик көрдөрдө. Маныаха атыттарга холоотоххо, Саха сирэ арыый бэлэмнээҕин, сөптөөх суолу тутуһан иһэрин итэҕэттэ. Итини дойду өрөспүүбүлүкэ уопутун ылынарыттан уонна холобур оҥосторуттан көрүөххэ сөп. Холобур, дойду миниистирэ бу сырыыга Кадетскай оскуола үлэтин-хамнаһын кытта билсиитэ мээнэҕэ буолбатах. Тустаах оскуола чахчы үтүө холобурга сылдьар, дьиҥнээх патриоттары иитэр, аны “Үөрэхтээһин” национальнай бырайыагынан былырыын саҥа дьиэҕэ киирдэ.

Тутуу

Сергей Кравцов Кадетскай оскуоланы сэргэ саҥа үөрэх дьылыттан үлэтэ былааннанар Саха политиэхиньиичэскэй лиссиэй эбии дьиэтин көрдө. Салҕааһын 326 оҕоҕо суоттанар, 30 толору кылаас киирэр. Саҥа тутуу сүрүн уратыта — у????? ?????????опсай үөрэхтээһини уонна идэҕэ үөрэтээһини дьүөрэлээһин. Манна кластернай көрүүгэ олоҕурбут быраактыкаҕа туһаайыллар идэҕэ эрдэттэн бэлэмнээһин бырагыраамата үлэлиир. Сыала — оскуола үөрэнээччилэрин Саха сиригэр, Уһук Илиҥҥэ, Арктикаҕа ордук суолталаах инженернэй-тиэхиньиичэскэй уонна оробуочай идэлэргэ бэлэмнээһин. Лиссиэй дириэктэрэ Надежда Тимофеева этэринэн, үөрэх аҕыс сүрүн хайысханан үлэлиир: «Сиртэн хостонор салаа», «Тырааныспар», «ОДьКХ уонна тутуу», «Энэргиэтикэ», «Мэдиссиинэ технологиялара», «Агротехнологиялар», «Креативнай индустрия» уонна «Сыыппара технологиялара».

РФ үөрэҕириитин миниистирин солбуйааччы Андрей Николаев үлэҕэ киириитэ 2026 сыл балаҕан ыйын 1 күнүгэр көһөрүллүбүт Дьокуускай куораттааҕы 4‑с нүөмэрдээх анал (коррекционнай) оскуола саҥа тутулла турар дьиэтин көрдө-иһиттэ.

Тутуу Пирогов уулуссатыгар ыытыллар. Маҥнай бу миэстэҕэ уопсай үөрэхтээһин оскуолатын былааннаабыттар эбит. Кэлин эбийиэги доруобуйаларынан хааччахтаах оҕолор үөрэнэллэригэр анаан биэрэргэ быһаарбыттар. Саҥа ирдэбили уонна санитарнай нуорманы учуоттаан бырайыагын уларыппыттар.

Үс мэндиэмэннээх коррекционнай оскуола 180 миэстэлээх. Хас этээс аайы уоннуу оҕо үөрэнэр алта кылаас баар. Тутуу үлэтэ бырайыактыыр-симиэтэлиир докумуона уһуннук оҥоһуллан уонна судаарыстыбаннай эспэртиисэни ааһыы бытааран атахтаммыт. Тустаах оскуола тутуута федеральнай хонтуруолга турар.

Сергей Кравцов: “Арассыыйаҕа тарҕатыахха”

СӨ Идэҕэ урутаан бэлэмниир киин дириэктэрэ Владислав Хабаров билиһиннэрбит “Мин бастакы идэм” эрэгийиэннээҕи бырайыагы федеральнай салалта сэҥээрдэ. “2030 сылга диэри Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр үөрэх систиэмэтин биир кэлим сайыннарыы туһунан” Ил Дархан олоххо киллэрбит бырайыага улахан кылаас үөрэнээччилэрэ өссө оскуоланы бүтэриэхтэрин иннинэ бастакы идэни ылалларыгар көмөлөһөр.

2024 сыллаахха бырайыакка өрөспүүбүлүкэ араас улуустарыттан 10–11‑с кылаас 1200 үөрэнээччитэ хабылынна. Хас биирдии кыттааччы эбии үөрэхтээһин бырагырааматынан үөрэххэ эбэтэр идэҕэ бэлэмнээһиҥҥэ 20 000 солк. суумалаах анал сэртипикээти тутар. Ирдэнэр компетенцияларынан барыта 47 үөрэх бырагыраамата бигэргэммитэ.

Сергей Кравцов: “Мин бастакы идэм” бырайыак суолталаах, оҕолор бастакы исписээлинэһи ылаллар, үрдүк үөрэххэ, кэллиэскэ киирэллэригэр номнуо оробуочай исписээлинэстээх буолаллар. Биһиги Саха сирин уопутун атын эрэгийиэннэргэ тарҕатарбытыгар Айсен Сергеевичтиин биир идэлээхтэрбит бары матырыйаалларын үллэстэллэригэр кэпсэттибит”, — диэн бэлиэтээбитэ.

Үрдүк үөрэх

Үөрэҕирии миниистирэ, солбуйааччыта бэйэлэрин хайысхаларынан үлэлиир кэмнэригэр РФ билимин, үрдүк үөрэҕин миниистирин солбуйааччы Ольга Петрова СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Анатолий Семеновы кытта көрүстэ. Кэпсэтиигэ ХИФУ ректора Анатолий Николаев эмиэ кытынна.

Көрсүһүү сүрүн тиэмэтинэн ХИФУ сайдар кэскилин, Дьокуускайга үрдүк үөрэхтэр аныгы кампустарын тэрийии, ону тэҥэ, технологическай урбааҥҥа, технологияҕа көһүүгэ каадыры бэлэмнээһин буолла.

Ольга Петрова салгыы Арктикатааҕы култуура уонна ускуустуба судаарыстыбаннай института “Приоритет 2030” бырагыраама чэрчитинэн олоххо киллэрэр стратегическай бырайыактарын кытта билистэ. Сүрүн болҕомтону ыччат бэлиитикэтигэр уонна институт Арктика зонатыгар креативнай индустрияны сайыннарыыга хайысхатын айар үлэтигэр уурдулар. Ректор Саргылаана Игнатьеваны кытта каадыры бэлэмнээһин, үөрэх кыһата сайдар буоппуруостарыгар, эрэгийиэн социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар институт оруолун кэпсэттилэр. Онон уһуйаантан саҕалаан үрдүк үөрэххэ тиийэ үөрэх бары салаатын хабан үлэлээтилэр.