Саха тыйаатырын күннэринэн дьоллонон олордубут

Бу күннэргэ Ньурба сирэ ускуустуба биир дьикти умсугутуулаах эйгэтинэн олордо, үөрдэ, сэргэхсийдэ. Ол эбэтэр ахсынньы 14-18 күннэригэр П.А.Ойуунускай аатынан Саха академическай тыйаатырын артыыстара, Ньурба киэн туттуута буолбут тыйаатыр саҥа таас уораҕайыгар испэктээктэри көрдөрөн, Саха тыйаатырын сүгүрүйээччилэрэ тапталлаах артыыстарбытын тутан олорон, сүдү талааннарын сөҕө-махтайа көрдүбүт. Ахсынньы аам-даам тымныыта да турдар, көрөөччү сүрэҕин сылытта.

Ахсынньы ый 16 күнүгэр Ньурба тыйаатырыгар саха дьахталларыттан бастакынан поэзияҕа суолу арыйбыт Варвара Потаповаҕа анаммыт, Ньурба сирэ бэйэтин талааннаах кыыһын сырдык аатын ахтан-санаан ааһар “Үчүгэйиэн бу сиргэ” диэн поэзия истиҥ-иһирэх көрсүһүүтэ буолан ааста.
Поэзия түһүлгэтэ СӨ үтүөлээх, норуодунай артыыската Зоя Петровна Багынанова, СӨ үтүөлээх артыыската, ньурбалар киэн туттуубут Маргарита Борисова, СӨ үтүөлээх артыыстара Елизавета Потапова, Айаал Аммосов, Василий Борисов, Борис Борисов, Майя Слепцова, Александра Кривогорницына, элбэҕи эрэнэ кэтэһэр Ньурба Түмүк нэһилиэгиттэн төрүттээх талааннаах артыыска Лена Маркова Саха, Ньурба тыйаатырдарын артыыстара, Ньурба сирин айар талааннахтарын түмэр “Ньурба уоттара” түмсүү кыттыылаах истиҥ эйгэҕэ ааста. Тэрээһин биир киэргэлинэн Сунтаар көмүс күөмэйдээҕэ Людмила Пустолякова Варвара Потапова хоһоонунан икки ырыаны долгутуулаахтык толоруута буолла.
Варвара Потапова айар үлэтин суолдьут сулус оҥостон сыллата элбэх кэскиллээх үлэни ыыта сылдьар “Ньурба уоттара” түмсүү Зоя Петровнаҕа махталларын бэлиэтин анабыл хоһооннору ааҕан, хомуурунньук оҥорон бэлэх уунан үөртэ. Бу күн артыыстар ааҕыыларыгар Варвара поэзията тыл илбиһэ буолан, кэрэхсэбиллээх сэһэн буолан кутулунна. «Ойдом үүммүт хахыйах” бар дьонун тулатыгар муста, ”сырдык санньыара” көрөөччү дууһатын сылытта. Улахан ааттаах артыыска Зоя Багынанова Варвара Потапова айымньыларын бэрт уһуннук, уратытык ааҕыытын киһи истэ олоруон курдук. Араас уустук оруоллары оонньуур артыыска уус-уран ааҕыыны толору баһылаабытын сөҕө да, долгуйа да истэҕин. Бэйиэт Варя Потапова аатын тилиннэрэн, күн бүгүнүгэр диэри ааҕааччыга уонна көрөөччүгэ утары ууммут ураты талааныгар биһиги, ньурбалар, муҥура суох махталлаахпыт. Тус бэйэбэр бу күн олоҕум биир сырдык күнүнэн өйдөбүл буолан хаалыа.
2022 сылга Саха тыйаатырын Далбар хотуна, төрөөбүт норуотугар, Сахатын сиригэр тыйаатыр ускуустубата сайдыытыгар улахан кылааты киллэрбит Зоя Багынанова ытык сааһын – 80 сааһын сүһүөҕүн үрдүгэр көрсөн, айа-тута сылдьарын сөҕөбүт, биһиги дойдубут баайа киһи, кини өрөгөй талаана, духуобунай баайа буоларыттан киэн тутта үөрэбит.
Бу күн ньурбалар бэйиэт кыыспыт Варвара Потапова аатын үйэтитиигэ киһи хараҕар биллэр-көстөр үтүө суолу хаалларбыт күндү ыалдьыппыт, саха норуодунай артыыската, үлэлээн ааспыт Ньурбатын тыйаатырыгар ийэлии истиҥ сыһыаннаах, Саха тыйаатырын киэн туттууута, сахатын дьонугар тыыннаах номоххо киирбит сөҕүмэр талаан Зоя Петровна Багынановалыын көрсүһүү биир тыынынан, истиҥ иһирэх эйгэҕэ ааста.
З.П.Багынанова бэйиэт Варвара Потапова 60 сааһыгар бастакы кинигэтин «Мин сырдык санньыарым» диэн ааттаан, онтон салҕыы үлэлээн, 2021 сыллаахха Варвара Потапова 75 сааһын туолар үбүлүөйдээх сылыгар Ньурба дьоно, хоһоон куттаахтара киэн тутта ааҕар “Мин кэлэр үйэлэргэ кэриэс кэһиибин…” диэн кинигэни күн сирин көрдөрбүттэрэ. Кинигэҕэ “Күннээх халлаан” чилиэннэрэ: СӨ норуодунай артыыһа Зоя Багынанова, тыл учуонайдара Е.М.Поликарпова, В.Б.Окорокова, биир дойдулаахтарбыт: бэйиэт Галина Томская-Айыына, Е.Е.Мостахова, бэрэпиэссэр Саввинов А.С., учуутал Саввинова А.Ф. үлэлээбиттэрэ. Саха поэзиятын чаҕылхай сулуһунан ааттаммыт биир дойдулаахпыт Варвара Потапова аата, суруйан хаалларбыт айымньылара кэлэр да кэмнэргэ үгүс ааҕааччылары умсугута, “үүнэр үйэлэргэ үрүҥ алгыс” буолан аналын була туруоҕа. Ону бигэргэтэллэр: бүгүн позия түһүлгэтин көрө, кэрэхсии кэлбит ыччат дьоммут, кинилэр ытыстарын тыаһа.
Истиҥ көрсүһүүттэн ыалдьыппыт З.П.Багынанова олус долгуйа үөрбүтүн биллэрэн, Ньурба дьонугар, истиҥ көрсүһүүнү тэрийбит бибилэтиэкэ үлэһиттэригэр махталын биллэрдэ. Түмүккэ Ньурба оройуонун солбуйааччы баһылыга Петрова Наталия Семеновна “Ньурба оройуонун култууратын бэтэрээнэ” анал бэлиэни, култуура департаменын салайааччыта Р.М.Тихонова, Кииннэммит бибилэтиэкэ тиһигин дириэктэрэ А.В.Багмет эҕэрдэ суруктары, тыыннаах сибэкки дьөрбөтүн туттардылар.

“Үчүгэйиэн, бу Сиргэ
Үөрэ-көтө сылдьар
Үгүс дьоннуун сэргэ
Олох дьолун сырсар!”
Варвара Потапова бу олоххо ыҥырыы кэриэтэ тыллардаах хоһоону суруйбута күн бүгүҥҥэ диэри араас көлүөнэ дьоҥҥо уостан түспэт алгыстаах этии буола сылдьар.
Кырдьыга даҕаны, бу сиргэ үөрэ-көтө, үлэ-үөрэх аргыстаах олох үөһүгэр сылдьарбыт хайдахтаах курдук күндүтүн бүгүҥҥү олохпутугар буола турар уустук кэм чахчыта да чуолкайдык көрдөрөр. Бу истиҥ тэрээһини кыайа тутан тэрийбит биир идэлээхтэрбинэн — бибилэтиэкэ кыргыттарына, чуолаан Маргарита Ноеванан киэн туттабын, барыгытыгар махталбын тиэрдэбин.

Мария НИКОЛАЕВА, бибилэтиэкэр, Ньурба, Хаҥалас.