Сахаҕа бухатыырдар бааллара дуо?

Маны таһынан тустууга киһи ис күүһэ улахан оруоллаах. Бу, дьиҥэр, үөрэтиллибэтэх эйгэ.

Биирдэ өрдөөҕүтэ биир эмчит кыыска икки холуочук уол кэлэннэр күлүү-элэк гынар курдук тутуннулар, кэпсэттилэр. Мин тэйиччи соҕустан көрөн турабын. Киһи ис күүһүн туһунан санаатым даҕаны, билигин бу түгэни өйдүү түһэбин. Уолаттар наһаа абалаах баҕайытык күлэллэр, кыыһы сэниирдии тутталлар. Сыыйа кыыс харахтара уоттанан кэллилэр, сирэйэ кытарда. Сутуругун ыга туттан баран остуол таһыгар турар уолаттарга утары хаамта. Мин кыыһы көмүскүүр санаалаах чугаһаан истим. Кыыс уолаттарга чугаһаата уонна ханнык да туспа хамсааһыны оҥорбото. Арай уолаттар иккиэн күүстээх охсуулары ылбыт курдук остуол нөҥүө бардылар, муостаҕа төкүнүйэн ыллылар уонна, ойон тураат, таһырдьа ыстаннылар. Кэлэммин кыыстан: «Ити тоҕо оҕуттулар?» – диэн ыйыттым. Онуоха кини: «Бэйэлэрэ ини», – диэн эппиэттээтэ. Мин кыыска: «Ыраахтан энергетическэй охсууну оҥордуҥ, онтугун бэйэҥ да билбэккин. Дьиҥэр, эн санааҕар кинилэри охсуталаабытыҥ буолбат дуо?» – диэтим. Кыыс сөбүлэстэ уонна: «Ити ис хоһооно хайдаҕый, энергетическэй охсуу хайдах оҥоһулларый?» – диэн ыйыталаста. Быһааран, уһун соҕустук кэпсээтим.

Өйдөөн көрдөххө, олоххо итинник көстүү балачча элбэх буолар. Киһи санаата, эмоцията сүрдээх улахан энергияны үөскэтиэн сөп. Киһи эмоцията, холобур, кыыһырыыта, үөрүүтэ, хомойуута, абаланыыта туспа улахан энергия – ол аата күүс буолар. Холобур, ити кыыс уолаттарга наһаа кыыһырдаҕа, абаланнаҕа, хомойдоҕо уонна иэстэһэр санааҕа киирдэҕэ дии. Оттон ол төһө күүстээхтик тахсыбытын туһунан ити кэпсээтим.

Тустууга сорох тустуук тугу оҥорорун эрдэттэн былааннаан санаатынан оҥорон көрөр. Кини ити санаата туспа күүс буолан утарылаһааччытыгар дьайар. Утарылаһааччыта ньиэрбинэйдиир, албаска түбэһиэм диэн улаханнык дьаарханан барар. Тустуук ити өйүгэр оҥорбут албастара утарылаһааччытыгар күүскэ тийэн, илиитин-атаҕын баайан, кинини ити албастарга өрүһүлтэтэ суох киллэриэн сөп.

Киһи бэйэтин санаата, эмоцията итинник дьиҥ материальнай күүс буолан дьайарын олоххо үгүстүк көрсүөн сөп. Маны мин лаппа өрдөөҕүттэн, оҕо эрдэхпиттэн, кэтээн көрөн билэбин. Олортон хойут киһи буолтум, улааппытым кэннэ, буолбут биир түбэлтэни ахтан аһарыым. Улахан маҕаһыыҥҥа киирэ сырыттахпына, биир итирик соҕус киһи көрсөн моһуоктаата, арахпата, онтон олустанан өссө уолуктуох курдук буолбутугар, кыыһыран, илиилэрин хаҥас илиибинэн аллара хаһыйдым. Киһим улаханнык охсуллубут курдук 6–7 хаамыылаах сиргэ баран түстэ уоннна хаста да сиргэ кулахачыйан эргийэн ылла. Мин бэйэм да соһуйан хааллым. Илиитин кыратык таарыйбыкка сүһүөҕүн үрдүгэр сүүрэ сылдьар көннөрү холуочук эрэ киһи итинник охтуо суохтааҕа.

Спорка маннык ис кистэлэҥ күүстэри туһаныы баарын саарбахтаабаппын. Ханнык да спорт көрүҥүнээҕэр хапсаҕайга маннык күүһү туттуу үгүс буолун сөп. Былыргы хапсаҕайдьыттарга өссө маннык күүһү туттуу үгүс буолун сөп. Былыргы хапсаҕайдьыттарга өссө маннык күүһү туттууга үөрэтии баар быһыылаах. (…). Аҥаардас албастары үөрэтии, быччыҥнары сайыннарыы киһини үрдүк ситиһиилэргэ аҕалбатын, өссө улаханнык өй-санаа, итэҕэл, кистэлэҥ ис күүстэри билии, сиэрдээх, иитиилээх буолуу наадаларын ити барыта чопчу кэпсии, этэ сылдьар.

Владимир Кондаков, «Сахаҕа бухатыырдар бааллара дуо?» кинигэтиттэн ылылынна

«Бичик» («Айар») кинигэ кыһата, 2014 с.