Сахамин Афанасьев: «Владимир Путин этиилэрэ инники хардыылар, быһаарыылар хайысхаларын чуолкайдык көрдөрөллөр»

РФ сенатора Сахамин Афанасьев дойду баһылыга Владимир Путин Владивостокка ыытыллыбыт Илиҥҥи экэнэмиичэскэй пуорум пленарнай мунньаҕар этиитигэр кэмэнтээрий биэрдэ.

— Быйылгы Илиҥҥи экэнэмиичэскэй пуорумҥа Владимир Путин Уһук Илини сайыннарыы суолтатын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ. Кини этэринэн, эрэгийиэн Арассыыйа аан дойдуга сабыдыалын бөҕөргөтүүгэ киининэн буолла уонна аан дойду экэниэмикэтин балаһыанньатыгар дойду “флагманынан” буолар. Владимир Владимирович Илиҥҥи экэнэмиичэскэй пуорум пленарнай мунньаҕын кыттыылаахтарын иннигэр Уһук Илини сайыннарыыга бастакы күөҥҥэ турар соруктары туруорда, ону олоххо киллэрии сенатордар куорпустарын тус хонтуруолугар тутуллуоҕа.

Биллэн турар, Бэрэсидьиэн бу быһаарыытын Уһук Илин олохтоохторо бары күүппүттэрэ, Владимир Путин элбэх оҕолоох дьиэ кэргэттэргэ, төрөппүт сааһыттан тутулуга суох, 2% Уһук Илиҥҥи уонна Арктическай ипотеканы кэҥэтэр туһунан дьаһайда. Маны таһынан, чэпчэтиини учууталлар эрэ буолбакка, бу эрэгийиэҥҥэ олорор үөрэх эйгэтин, ол иһигэр иитээччилэр уонна оскуола дьаһалтын бары үлэһиттэрэ туһаныахтаахтара бэлиэтэннэ. Саҥа дьиэ тутуллубат нэһилиэнньэлээх пууннарыгар ипотека иккис ырыынакка эмиэ тарҕаныаҕа. Бу дьаһаллар дьиэ усулуобуйатын тупсарыыга уонна Уһук Илиҥҥэ уонна Арктикаҕа исписэлиистэри олохсутарга туһуланаллар.

Дойду баһылыга ону тэҥэ 2027 сыл тохсунньу 1 күнүттэн Уһук Илиҥҥэ уонна Арктикаҕа биир кэлим биисинэс өйөбүлүн олохтуур туһунан этии киллэрдэ. Ол аата Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурукка биир улахан, инники күөҥҥэ турар сайдыы эйгэтин (ТОР) тэрийии буолар. Бу боппуруоһу сенатордар Федерация Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Валентина Матвиенко сорудаҕынан Илиҥҥи экэнэмиичэскэй пуорум тематическай сиэссийэтигэр дьүүллэстилэр. Федерация Сэбиэтэ биир кэлим быраабы араҥаччылыыр баазаны оҥорууга үлэлээн эрэрин бэлиэтиэхпин баҕарабын. Мин сиэссийэ кыттыылаахтарыгар Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр билиҥҥи чэпчэтиилээх эрэсиимнэр тустарынан билиһиннэрдим, резиденнэргэ сыһыаннаах хонтуруоллуур уонна кэтээн көрөр үлэни тупсарыы боппуруостарын эттим, 2025 сыл ахсынньы 31 күнүттэн чэпчэтиилээх страховой взноһу туһаныы болдьоҕун уһатыы боппуруоһун көтөхтүм. Сокуон барылын салгыы чопчулаан ырытыы сиһилии ыытыллыахтаах дии саныыбын, онно улахан суолталаах судаарыстыба уонна биисинэс интэриэстэрин учуоттуур наадалаах.

Арассыыйа Үбүн министиэристибэтигэр Уһук Илин агломерациятыгар уонна 22 куоратын сайыннарыыга генеральнай былааннары олоххо киллэриигэ анал судаарыстыбаннай бырагыраамалар ороскуоттарын 5%-нын үбү көрөр сорук туруорулунна. Бу быһаарыы дьиэ-уот уонна хомунаалынай хаһаайыстыба инфраструктуратын саҥардыыны, социальнай эбийиэктэри: оскуолалары, балыыһалары, успуорт эбийиэктэрин тутууну, табыгастаах куорат эйгэтин үөскэтиини түргэтэтэр соруктаах. Владимир Путин бэлиэтээбитинэн, күн бүгүн 160-тан тахса эбийиэк, биэрэк кытылыттан саҕалаан технологическай пааркаларга тиийэ үлэҕэ киирдэ.

Уһук Илиҥҥэ, ол иһигэр Дьокуускайга, Южнай-Сахалиҥҥа, Петропавловскай-Камчаткаҕа уонна Хабаровскайга Уһук Илин федеральнай университетыгар уонна атын үөрэх тэрилтэлэригэр саҥа кампустары тэрийии көмөтүнэн үөрэх эйгэтин бөҕөргөтүү уонна үрдүк квалификациялаах каадырдары бэлэмнээһин судаарыстыбаннай стратегията биллэ сайдарыгар ордук суолталаах. Кинилэр истэригэр биһиги өрөспүүбүлүкэбит киирэрэ олус кэрэхсэбиллээх. Владимир Владимирович бу быһаарыныыта өрөспүүбүлүкэ ыччатын иннигэр саҥа саҕахтары арыйан, талааннары тардан, олохсутан, Уһук Илин кэлим сайдыытыгар тирэх буолар.

Ону тэҥэ, Илиҥҥи экэнэмиичэскэй пуорум түмүктэринэн, Арассыыйа бырабыыталыстыбата 2036 сылга диэри Уһук Илини сайыннарыыга уһун болдьохтоох стратегияны бигэргэтиэхтээх. Стратегия эрэгийиэн сайдыытын сүрүн хайысхаларын быһаарыахтаах, чопчу сыаллары уонна соруктары туруоруохтаах, ону тэҥэ олоххо киллэрэр суоллары быһаарыахтаах. Саамай сүрүн өрүттэринэн инвестицияны тардыыны тупсарыы, инновацияны өйөөһүн уонна киһи ресурсатын сайыннарыы буолуохтара.

Судаарыстыба баһылыгын этиилэрэ инники хардыылар уонна быһаарыылар хайысхаларын чуолкайдык көрдөрөллөр. Федерация Сэбиэтин соруктарыгар сокуон барылын бэлэмнээһини сэргэ, бэрэсидьиэн быһаарыыларын олоххо киллэриини хонтуруоллааһын, ону тэҥэ инвестициялар көдьүүстээрин кэтээн көрүү киириэхтэрэ.

Лана Александрова.