Самокаттары бобор наада дуо?

Арассыыйаҕа аан бастаан икки куоракка электросамокаттары боптулар. Салгыы хайдах буолуоҕай? Дьокуускайга бобуохтара дуо?

Бастаан Благовещенскай куоракка от ыйын 14 күнүттэн электросамокаттары туһаныыны боптулар. Куорат мээрэ Олег Имамеев этэринэн, бастаан куорат киинигэр боппуттар. Самокаттары куортамныыр оператордары кытта кэпсэтиини ыыта сатаабыттар да, туох да уопсай түмүккэ кэлбэтэхтэр.

Куорат үгүс олохтоохторо бобууну сөбүлээбиттэр. Кинилэр самокаты уопсастыбаннай тырааныспар быһыытынан буолбакка, суолга “кутталлаах оонньуур” быһыытынан көрөллөр. Тоҕо диэтэххэ, Благовещенскайга сүүһүнэн суол быраабылатын кэһии, сатыы дьон эчэйиитэ тахса турар эбит.

Онон кэһии тахсар түгэнигэр ыстараап олохтонно — сокуону кэспит дьоҥҥо (2–3 тыһ. солк.), дуоһунастаах дьоҥҥо (10–20 тыһ. солк.), юридическай сирэйгэ (80–100 тыһ. солк.)

Маны тэҥэ, Татарстааҥҥа Елабуга куоракка эмиэ бобууну киллэрдилэр.

Федеральнай таһымҥа электросамокаттары туһаныыны бобор былааннара суох, ол эрээри, эрэгийиэннэргэ былаас уорганнара бэйэлэрэ маннык быһаарыныыны ылыныахтарын сөп эбит. Ол эбэтэр, букатын бобуохтарын эбэтэр араас хааччахтары киллэриэхтэрин сөп.

Судаарыстыбаннай Дуумаҕа самокаттары тротуартан таһаартыахха, бэлисипиэт суолунан эрэ сылдьары көҥүллүөххэ диэн этиилэр киирэллэр. РФ Силиэстийэлиир кэмитиэтэ электросамокаты мэхэньиичэскэй тырааныспар ахсааныгар киллэрэргэ, ыытар дьону суоппарга тэҥнииргэ (оччотугар оҕо 16 сааһыгар диэри ыытара бобуллар) этии киллэрдэ.

Муус устарга РФ Уопсастыбаннай балаатата ИДьМ уонна Тырааныспар министиэристибэтигэр этиилэрин киллэрбитэ. Онно этиллэринэн, 2024 сылга 70 тыһыынчаттан тахса административнай дьыала тэриллибит (РФ КоАП 12.29 ыстатыйатын 2 чааһынан). Бу ыстатыйанан суол саахалын таһаарбыт буруйдаах киһи 800 солкуобайынан эрэ ыстарааптанар. Арыгы испит буоллаҕына, ыстараап суумата — 1–1,5 тыһ. солк. Чахчыта, бу олус кыра ыстараап.

Суол саахалыгар 54 киһи өлбүт

Электросамокат тырааныспар быһыытынан Суол быраабылатыгар (ПДД) 2023 сыл кулун тутар 1 күнүттэн киирбитэ. Мотуорун күүһэ уһун ноҕуруускаҕа 0,25 кВт диэри хааччахтаах буоллаҕына, самокаты салайарга быраап (права) ирдэммэт.

Электросамокат мотуорун күүһэ 0,25–4 кВт үөһэ буоллаҕына, мопедка тэҥнэнэр, 4 кВт күүстээх буоллаҕына — матасыыкылга. Маннык түгэннэргэ М уонна А категориялаах быраап ирдэнэр.

Арассыыйаҕа мөлүйүөн аҥаарын кэриҥэ электросамокат баара биллэр. Ордук кэнники сылларга элбээтилэр. 2024 сылга самокат ахсаана 42,8%-нан эбиллибитэ (442 тыһ. уст.), оттон самокат кыттыылаах саахал 25,6%-нан эбиллибитэ (54 киһи өлбүтэ).

Ол курдук, Москваҕа — 1323, Красноярскай кыраайга — 406, Нижегородскай уобаласка — 234, Санкт-Петербурга уонна Кубаньҥа 202‑лии суол саахала тахсыбыта.

Москва олохтоохторун 33%-ра самокаттары туһаныыны утараллар. Олохтоохтор самокаты ыытар дьон (үксүгэр оҕолор, ыччаттар) суол быраабылатын тутуспаттарын, олус түргэнник айанныылларын, тротуарга ойон тахсалларын сөбүлээбэттэр.

Чахчыта, тротуарынан аа-дьуо хааман истэххинэ, хантан да кэлбитэ биллибэккэ, 100 киилэлээх тырааныспарынан түҥнэри көтөн кэбиһэллэрэ айыката бэрт буоллаҕа. Бу манна суол быраабылата суоҕа өйдөммөт.

WҺOOSҺ быраабылалара

Кикшеринг индустриятыгар — электросамокаттары куортамҥа биэрэр хампаанньалар, биллэн турар, бобууну утараллар. Кыһалҕаны быраабылалары чуолкайдаан, түргэн айаны хааччахтаан, самокаттар сылдьар суолларын оҥорон, дьоҥҥо өйдөтөн-үөрэтэн эрэ быһаарыахха сөп диэн этэллэр. Хампаанньалар бэйэлэрэ эмиэ хааччахтары, ыстарааптары киллэрэллэр.

Дьокуускайга 2024 сылтан WҺOOSҺ диэн хампаанньа үлэлиир. Биир кэмҥэ 1 тыһыынча кэриҥэ самокаттары аҕалан, куорат киинигэр “ыһан” кэбиспитэ. Саҥаны, сонуну сөбүлүүр ыччаттар, оҕолор тута туһанан киирэн барбыттара. Маныаха Ленин проспегар бэлисипиэт суолун оҥорбуттара төһүү буолбута.

WҺOOSҺ диэн сыһыарыыны хачайдаан ылаҕын уонна туһанан киирэн бараҕын. Сыһыарыыга төлүүгүн, самокаты куйаар-куодунан холбуугун. Тус кэбиниэккэр ханна, хайдах айаннаабытыҥ көстө сылдьар.

WҺOOSҺ туох хааччахтардааҕый? Тугу көҥүллүүрүй?

Сыһыарыыга киирэн көрдөххө, каартаҕа куорат киин уулуссаларынан эрэ сылдьар көҥүллэнэр. Аэропорка, пааркаҕа, киин уулуссаларга, Сайсары күөл тула, “Прометей” дьиэлэригэр тиийиэххэ сөп. Атын уулуссаҕа самокат үлэлээбэт буолан хаалар.

25 км/ч түргэннээхтик айанныахха сөп. Уулуссаны туоруурга тохтотон баран, үтэн илдьиллиэхтээх. Икки буолан айанныыр бобуллар. 16 сааһыгар диэри оҕо ыытара бобуллар. Арыгы иһэн баран ыытар, наушниктаах сылдьар бобуллар. Бэлисипиэт суолугар утары доруоскаҕа тахсар бобуллар. Тротуарга 10–15 км/ч түргэннээх сылдьыллыахтаах. Сатыы дьон ортотугар сэрэхтээх буолуохтааххын. Уулусса кытыытыгар тахсар, бордюртан ыстанар бобуулаах.

Ол эрээри, бу бобуулары соччо тутуспаттарын күннэтэ көрөбүт. Оҕолор иккилии буолан хатаастан, айаннаан иһэр буолаллар. Дьиҥэ, тута билэн, ыстарааптаан иһэллэрэ буоллар, син туттунуох этилэр.

Ыстараап төһөнүй?

• Самокакка иккиэ буолан айаннаатахха, уулуссаны түспэккэ туораатахха, уулуссаҕа таҕыстахха, олус түргэнник айаннаатахха — 800 солкуобай.
• Уулуссаҕа тахсан, массыыналар айанныылларыгар харгыһы оҥордоххо — 1000 солкуобай.
• Арыгы иһэн баран, айаннаатахха — 1–1,5 тыһ.солк. Хампаанньа самокатынан туһанары букатыннаахтык бобуон сөп.
• Киһи доруобуйатын кыратык эмсэҕэлэттэххэ — 1–1,5 тыһ. солк.
• Парковкаттан атын сиргэ самокаты бырахтахха — 500 солкуобай.
• Дьиэ иһигэр, метроҕа айаннаатахха — 2 тыһ. солк.
• Самокатка трюктары оҥордоххо — 10 тыһ. солк.

Дьокуускайга бобуохтара дуо?

Дьокуускай куорат дьаһалтатыгар бу туһунан кэпсэтии эмиэ тахсар. Бэс ыйын 9 күнүгэр Дьокуускай Уопсастыбаннай балаататыгар бу боппуруоһу көтөхпүттэрэ.

Уопсастыбаннай балаата бэрэссэдээтэлэ Сардаана Васильева этэринэн, бу боппуруоска олохтоох дьаһалта боломуочуйата кыра. Кэһии таҕыстаҕына, ГАИ эбэтэр хампаанньа бэйэтэ ыстарааптыыр кыахтаах. “Атын эрэгийиэннэргэ кикшеринг хампаанньаларын олохтоох былаас хонтуруоллуур, биһиэхэ ол суох. Онон бу боппуруоһунан дьарыктанан, тустаах миэрэлэри ылыныахха наада”, — диэн кини этэр.

Дьокуускайга самокаттаахтар сатыы дьону түҥнэри көппүт түгэннэрэ баар эрээри, улахан эчэйиилээх быһылаан тахса илик. Ол эрээри, ону күүппэккэ, быраабылалары киллэрэн, туһанааччылар ону тутуһалларын хонтуруоллуур уолдьаста.

“Аҥаардастыы бобор сыыһа”

Рифат Шайхутдинов, Судаарыстыбаннай Дуума тырааныспарга кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы:

— Бобуу миэрэтэ сокуону утарбат эрээри, быраактыка өттүттэн көрдөххө, сөбө суох. Самокаттар биһиги олохпутугар бигэтик киирдилэр, массыынаны ыыта илик ыччат хото туһанар. Экология өттүнэн эмиэ табыгастаах тырааныспар буолар. Боппокко эрэ, туһаныыны хааччахтыахха наада — тротуарынан сылдьалларын бобуохха, кытаанах быраабылалары, ыстарааптары киллэриэххэ наада.

Роман Бакулин, Wһoosһ хампаанньа управляющайа:

— Дьокуускайга самокакка иккиэ буолан айаннаатахтарына, ыстараап 10 тыһыынча солкуобайтан 30 тыһыынча солкуобайга диэри. Бу маннык кэһиилэри куорат араас муннуктарыгар үлэлиир биһиги үлэһиттэрбит — кикшеринг бэрэстэбиитэллэрэ тутан, ыстарааптыыллар. Маннык кэһиини көрдөххүтүнэ, тута хаартыскаҕа түһэрэн баран, биһиги сыһыарыыбыт чатыгар суруйан, биллэриэххитин сөп. Оччотугар кэһиилэр аҕыйыа этилэр.