Саҥа быраас амбулаториялаах Элгээйигэ

2024 сыл тохсунньутугар Сунтаар улууһун  Элгээйи сэлиэнньэтигэр  быраас амбулаторията үөрүүлээх быһыыга-майгыга  үлэҕэ киллэриллэн, 1,5 тыһыынчаттан тахса олохтоох мэдиссиинэ көмөтүн улуус киинигэр киирбэккэ эрэ ыларыттан  үөрүүтэ муҥура суох.

“Доруобуйа харыстабылын бастакы сүһүөх звенотун модернизациялааһын” эрэгийиэннээҕи бырагыраама чэрчитинэн тутуллубут быраас амбулаторията мэдиссиинэ үрдүк технологиятынан, ол иһигэр УЗИ аппараатынан, лаборатория тиэхиньикэлэринэн уо. д.а. сэбилэммитин сөҕө, биһирии көрдүбүт. Сэбиэдиссэй Светлана Конобулова бу инникигэ хардыы түмүгүнэн тустаах ыарыы чопчу быһаарыллар буолбутун уонна анаалыстар, чинчийиилэр түмүктэрин күүтүү бириэмэтэ кылгаабытын астына бэлиэтиир. Үлэни аныгы ирдэбилинэн сөптөөхтүк тэрийэннэр, 646 кв. миэтэрэ иэннээх саҥа дьиэҕэ терапевт, педиатр, стоматолог, массажист үлэлииллэр, процедурнай, УЗИ, физио-кэбиниэттэр, анаалыс ылар лаборатория уо. д.а. бааллар.

Быраас амбулаторията Бүлүү Эбэ уҥа кытылыгар сытар 11 нэһилиэк олохтоохторун хааччыйар. Мэдиссиинэ көмөтө күнүскү уонна терапия стационарыгар, гериатрия отделениетыгар, оҕо стационарыгар оҥоһуллар, амбулатория симиэнэҕэ 36 киһи сылдьарыгар суоттаныллыбыт.

40‑ча сыл кэнниттэн…

Маннык сайдыы, быраас амбулаториятын саҥа дьиэтэ, биллэн турар, тута баар буолбатаҕа. Элгээйи учаастактааҕы балыыһата — Сунтаар улууһугар мэдиссиинэ тэрилтэлэриттэн биир кырдьаҕастара. 1952 сыллаахха 15 куойкалаах учаастактааҕы балыыһа аһыллыбыта.

Үрүҥ халааттаах аанньаллар уонна олохтоохтор тупсаҕай оҥоһуулаах саҥа балыыһаланалларын 40‑ча сыл кэтэспиттэрэ. Бу иннинэ балыыһа 1960 сыллаахха тутуллубут мас дьиэҕэ үлэлээн олорбута.

Светлана Конобулова 1991 сылтан бу балыыһаҕа аан бастаан акушерканан, онтон ыстаарсай сиэстэрэнэн үлэлээбитэ. Ол саҕана балыыһа 65 куойкалааҕа. Бэйэлэрэ быраастаах, хирурдаах балыыһа нэһилиэнньэни сөптөөхтүк хааччыйан олорбута. Сотору кэминэн доруобуйа харыстабылыгар улахан уларыйыылар тахсаннар, сыыйа-баайа үлэһиттэри сарбыйыы баран, 20 эрэ куойкалаах, икки терапевтаах уонна педиатрдаах хаалбыттара, кылаабынай бырааһынан Владимир Иванов үлэлээбитэ. Онтон өссө сарбыйаннар, педиатр быраастаах эрэ хаалбыттара.

Сунтаар улууһун Оройуоннааҕы балыыһатын кылаабынай бырааһа Иван Попов үөскээбит балаһыанньаны өйдөөн, Светлана Конобулованы (төһө да аккаастана сатаабытын иһин) дириэктэринэн анаабыта.

Светлана Конобулова:

“Ити 2004 сыллаахха этэ. Билигин санаатахха, соһуччу да эбит…

Үлэлиир дьиэлэрбит бары олус эргэ этилэр. Амбулатория ыал урукку кып-кыра дьиэтигэр баара.

Быраас Антонина Гаврильева кэпсэтэн, икки этээстээх уопсай дьиэни сытар балыыһаҕа уларытан, 2000 с. онно көспүппүт, 20 куойкабытын тута сылдьыбыппыт. Ол эрээри, кыһын аһара тымныы диэммит, 2005 с. сайын ис өттүнээҕи муосталарын, батарыайаларын көтүрэн ыраастаппыппыт, сылытар матырыйаалынан саптарбыппыт. Олоппос үрдүгэр турар уу тоҥор этэ. Аны туран, көрүдүөрэ кыараҕас буолан, хостон хоско, үөһээ этээскэ илдьэргэ-аҕаларга ыарахаттары көрсөрбүт.

Наһаа ыарахан усулуобуйаҕа үлэлиирбититтэн олус санаарҕыырым. Биир дойдулаахпыт Климент Иванов оробуочай командировкаҕа кэлэ сылдьан, “Үтүө дьыала” бырагырааманан балтараа мөлүйүөнү биэрэргэ эрэннэрбитэ. Онон, Күүкэйтэн Алексей Федоровтан акылаат маһын көрдөспүппэр тута биэрбитэ. Салгыы Сунтаарга баар тутуу биригээдэлээх аймах уолаттарбыттан эргэ амбулаториябытын көһөрөн биэрэргэ көрдөспүппүтүгэр саҥа акылааты түһэрбиттэрэ, эбии сыһыары тутуу оҥорон биэрбиттэрэ. Онон 2005 с. үлэҕэ киллэрбиппит. Санаабыппыт сатанан иһэриттэн санаабытыгар наһаа үчүгэй буолбута (дьиҥэр, эргэ тутуу буоллаҕа). Онтон норуот көмөтүнэн диэн, тэрилтэлэргэ биирдии хоһу анаан, ис бараанын ситэртэрбиппит. Биир дойдулаахтарбыт (Күндүл Иванов, Семен Березин, Надежда Федорова уо. д.а.) спонсордаан, саҥа миэбэлинэн, мэдиссиинэ тиэхиньикэлэринэн, көмпүүтэрдэринэн, ыраас уу аппараатынан хааччыллыбыппыт. Ол саҕана көмпүүтэр тиийбэт эрдэҕинэ, элгээйилэр бастакынан Куйаар ситимнэммиппит. Ити курдук, бүтүн кэлэктиибинэн санаабытын түһэрбэккэ, тэтиммитин ыһыктыбакка үлэлээн, улууска үчүгэй балыыһа аатын ылбыппыт”, — диэн урукку кэмнэри ахтан-санаан ааһар.

Оҥоһуллубутунан уоскуйан хаалбакка…

Тэрийэр дьоҕурдаах, мындыр салайааччы Светлана Конобулова ыытар үлэтэ төһө да үчүгэй түмүктэри аҕалбытын иһин, оҥорбутунан уоскуйан хаалбат майгылаах буолан уонна салгыы үүнэргэ-сайдарга сиэстэрэ үрдүк үөрэҕин бүтэрбитэ. Балыыһатын үлэтин көмүскээн, “Доруобуйа харыстабылын менеджменэ” идэни баһылаабыта. Дипломнай үлэтинэн Арассыыйаҕа кыһыл көмүс мэтээли ылбыта. Онуоха Светлана Пантелеймоновна бэйэтэ: “Бу ситиһии барыта хамаандам үлэтин түмүгэ”, — диэн киэн тутта этэр.

2004 сыллаахха кырдьаҕастарга уонна инбэлииттэргэ интэринээт-дьиэ бырайыагын, тиэхиньиичэскэй сорудаҕы оҥорон көмүскээбиттэрин кэнниттэн баһаарынайдар мас дьиэ көҥүллэммэт диэн аккаастаан кэбиспиттэрэ. Ол кэнниттэн кылаабынай быраас эпидемиологтар ирдэбиллэрин учуоттаан, таас дьиэ наадатын өйдөөн, Элгээйи нэһилиэгин оччотооҕу баһылыга Гаврил Яковлевтыын күүскэ ылсан, биир тылтан өйдөһөн үлэлээбиттэрэ (бары баһылыктарын кытары өйдөһөн үлэлээбиттэр). Светлана Пантелеймоновна уонна Гаврил Яковлев Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтигэр хаста да төхтүрүйэн туруорсууларын түмүгэр, саҥа таас дьиэни тутуу 2020 сыллаахха модернизация бырайыагар киллэриллэн, сүргэлэрэ көтөҕүллэн, кынаттанан кэлбиттэрэ…

Ол эрээри, ити сыл өрөспүүбүлүкэ балыыһаларыгар эмиэ оптимизацияны ирдээннэр, 43 киһиттэн 22 эрэ үлэһиттээх хаалбыттара. Эмиэ элбэхтик сүүрэн-көтөн, туруорсан, билигин сыыйа-баайа 33 штакка тириэрдэн олороллор.

Өссө биир хайҕаллааҕа — нэһилиэнньэ сыыйа-баайа сааһыран иһэрин учуоттаан, гериатрия отделениетын арыйары ситиспиттэр. Инньэ гынан, улуус кырдьаҕастара кубуота ылан манна кэлэн доруобуйаларын бөҕөргөтөллөр, сынньаналлар. Надежда Андрееваны эбии үөрэттэрэн, билигин бэйэлэрэ массажисткалаахтар, физио-кэбиниэккэ Маргарита Заболоцкая үлэлиир. Онон кырдьаҕастары көрөргө-истэргэ наадалаах исписэлиистэрдээхтэр.

* * *

“Биһиги биир киэн туттарбытынан 10 куойкабытын тутан хаалбыппыт буолар. Санаабыппытын син барытын ситистибит диэн үөрэбит. Арай, куукуна-прачка көрүллүбэтэҕэ, быйыл сайын чэпчэки конструкциянан тутуохтаахпыт. Саҥа массыына биэрдилэр. Олус кыһамньылаах, массыынатын оҕо курдук бүөбэйдиир Степан Захаров диэн олус үчүгэй суоппардаахпыт. Түүннэри-күнүстэри сылдьар “суһал көмө” үлэтигэр олус сөптөөх суоппардаахпытыттан сэмээр үөрэбит. Онон саҥа балыыһа тутуллуута нэһилиэнньэ, улуус дьаһалтата уонна балыыһата, дьокутааттар күүскэ үлэлээннэр ситиһилиннэ.

Онон саҥа балыыһа тутуллуута нэһилиэнньэ, улуус дьаһалтата уонна балыыһата, дьокутааттар күүскэ үлэлээннэр ситиһилиннэ.

Кыһалҕабыт диэн — “Тыа сирин дуоктара” бырагырааманан эдэр быраастар кэлэн бараннар, өр үлэлээбэттэр. Биһиги саныырбытынан, бу бырагыраама арыый атын хайысхалаах буолуохтаах быһыылаах, атыннык эттэххэ, маннык бырагырааманан туһанар быраабы чахчы тыа сиригэр олохсуйар киһиэхэ биэриэхтээхтэр. Эдэр быраастар “5 сылынан мантан барабыт” диэн санаалаах (бырагыраамаланан) кэлэллэр. Эбиитин терапевт үлэтин: докумуону, бырагыраамалары оҥорууну, инники үлэни торумнааһыны уо. д.а. ыарырҕаталлар — барытын биирдэ ситэн оҥорор кыахтара суох, бириэмэлэрэ да тиийбэт. Ону таһынан болдьохтоох кэмнэрин ситэри үлэлээбэт эбэтэр олох да кэлбэт төрүөттэринэн тупсаҕай оҥоһуулаах олорор дьиэбит суоҕа буолар”, — диэн Светлана Конобулова ханна да баар кыһалҕаны үллэһиннэ. Холобур, бүгүҥҥү туругунан, терапевт быраастара суох хаалбыттар.