Саҥа дьылга тугу бэлэхтээбэт эбиттэрий?

Саҥа дьыл буолара үс эрэ күн хаалла. Эрдэттэн хааччымматах дьон билигин тугу бэлэхтиибит диэн толкуйга сылдьар буолуохтаахтар. Түбэһиэх бэлэҕи ылбат, дьону хомоппот туһугар кэккэ сүбэлэри биэрэбит.

Ханнык баҕарар бэлэх киһиэхэ үөрүүнү аҕалыахтаах, тоҕо маны биэрбитэ буолуой диэн толкуйга, кэтэх санааҕа тириэрдиэ суохтаах. Онон бэлэҕи таларга туох суолталааҕын билэр ирдэнэр диэн эспиэртэр сүбэлииллэр.

Бастакытынан, тус туттар малы бэлэхтээтэххитинэ, ылбыт киһигит тус олоҕор орооһуу, кыттыһыы курдук өйдөнүөн, сөбүлээмиэн сөп диэн этэллэр. Манна наскы, ис таҥас, бытык хорунар, духи о.д.а. киирсэр. Наскы бэлэҕи эргит да үөрэн-көтөн туран ылбата биллэр диэн чопчулууллар.

Иккиһинэн, дьиэҕэ туттуллар туһата суох мал-сал уонна бэлэхтиир киһигит сэҥээрбэт, туһаммат сэртипикээтэ. Ылбыт киһигит: “Толкуйдаабакка, аатыгар эрэ бэлэхтээбит” – дии саныан сөп эбит. Ону таһынан, киһини эбии түбүккэ түһэрэр: ол маҕаһыыҥҥа тиийиэн, талыан, бириэмэтин барыан, сороҕор бэйэтин харчытыттан даҕаны эбэн биэриэн наада.

Үсүһүнэн, таҥас-сап, киэргэл. Биллэн турар, кыһыл, үрүҥ көмүс киэргэли киэр илгибэттэрэ биллэр эрээри, кээмэйин таппатаххытына эбэтэр сөбүлээбэтин ыллаххытына таах хааларыгар, быыл буолан сытарыгар тиийэр. Онон сэрэхтээх бэлэхтэр кэккэлэригэр киирсэллэр.

Төрдүһүнэн, кыылы-сүөлү бэлэхтиир соччото суох. Аныгы кэмҥэ аллергиялаах киһи элбэх, ону тэҥэ, көрүүнү-харайыыны эрэйэр. Холобур, ыт бэлэхтээтэххитинэ күүлэйдэтэрин ыарырҕатыан, дьиэтэ (кыбартыырата) кыараҕас буолуон сөп диэн этэллэр.