Сатабыл учуутала дрону суулларар буулдьаны оҥорор

Аныгы үйэ – аныгы ирдэбиллэри эрэйэр. Туох барыта уларыйа турар кэмэ, аныгы сэрии сэбэ-сэбиргэлэ эмиэ уруккулартан атын. Аны халлааҥҥа аптамаат, снаряд, атын да эстэр сэптэри иилиммит дроннар көтөн кэлэн улахан сүтүгү оҥороллорун байыаннай дьайыыга сылдьар уолаттарбыт кэпсииллэр. Бу дроннары анал буулдьанан эрэ суулларыахха сөп. Аан бастаан оннук буулдьаны байыаннай дьайыыга сылдьар Иван Бугаев оҥорон, билигин атыттар ону үтүктэн оҥостор буолбуттар.

Саха сатаабатаҕа суох

Оттон Дьокуускай куорат 33‑с №-дээх оскуолатын технологияҕа учуутала, СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, магистр Василий Гоголев‑Уйулҕан бу идиэйэни ситэрэн, хас да буулдьаны тэҥинэн оҥорор контейнеры айан оҥорор. Василий Гоголев дрону суулларар буулдьаны контейнерынан үөрэх кэмигэр оҥорор. Онтун мунньан баран, байыаннай дьайыыга инники кирбиигэ сылдьар байыастарга ыытар.

Василий Иннокентьевич бу дьыалатын ааспыт сайыҥҥыттан саҕалаабыт. Бэйэтэ этэринэн, уола байыаннай дьайыыга кытта сылдьар уонна уолаттар дроннары суулларар буулдьалары биирдиилээн илиилэринэн оҥороллорун: доруобунньуктары биирдии-биирдии киллэрэн, чүмэчи уотугар сылытан, онтон ботуруоҥҥа куталларын көрөн баран, ону хайдах эмэ чэпчэтиэххэ диэн санаа киирбит.

Онон технология учуутала сыал-сорук туруорунан, инники күөҥҥэ сылдьар саллааттарга көмөлөһөргө бу технологияны хайдах судургутутуохха сөбүй диэн толкуйга түспүт. Өр толкуйдаан баран буулдьаны контейнердаан оҥоруу көдьүүстээх буолуо диэн, оҥорон барбыт. Санаабыт санаатын олоххо киллэрээри элбэх маҕаһыыны кэрийэн, наадалаах матырыйааллары хомуйбут. Кини электрика маҕаһыыныттан доруобунньуктары термоусадкалыыр туруупканы, тутуу маҕаһыыныттан туттарыктары, канцелярия маҕаһыыныттан контейнерга аналлаах туруупкалары атыыласпыт. Арай доруобунньугун уонна гильзаны буларга ыарахаттар үөскээбиттэр: доруобунньук улахан баартыйанан атыыланар, оттон Калашников аптамаат ботуруона суох эбит. Саха сатаабатаҕа суох, араастаан оҥорон көрөн баран, судургу, көдьүүстээх ньыманы тобулбут.

Сатабыллаах учуутал

Күһүн үөрэх дьыла саҕаламмытыгар, үөрэнээччилэрин кытары оҥорор буолбут. Оҕолор дьиҥнээх бойобуой буулдьаны оҥорон байыаннай дьайыыга ыытаннар, ис сүрэхтэриттэн ылсан туран дьарыктанар буолбуттар. «Вместе победим!» уопсастыбаннай тэрилтэ матырыйаалы буларга улаханнык көмөлөһөрүн учуутал бэлиэтиир.

«Байыаннай дьайыыга 33‑с №-дээх оскуола үлэһиттэрэ уонна үөрэнээччилэрэ бэйэбит кылааппытын киллэрэбит. Дрону ытар буулдьаны оҥорон таһаарар контейнердары оҥоробут. Бастаан социальнай ситиминэн «Сиэгэн» диэн позывнойдаах байыаннай дьайыыга сылдьар байыас буулдьаны хайдах оҥорорун көрбүтүм. Ону көрөн, сайыннаран, уолаттарбын кытары элбэх буулдьаны биирдэ оҥорор контейнерга санаммыппыт. Манна ис санааларыттан баҕалаах эрэ 7–8 кылаас оҕолоро сылдьаллар. Саха буойуннарыгар туһалааҕы, көмөлөөҕү оҥоробут диэн, оҕолор олус кыһаллаллар уонна онтон астыналлар. Аптамаат буулдьата биир эрэ, ону биһиги туруупканы ыламмыт, хас даҕаны доруобунньугу, буораҕы уган, тохтубат гына термоусадкатын фенынан сылытан хам туттарабыт. Ол кэннэ буулдьаҕа уган сабабыт. Онон биир ботуруон буолбакка, эстэригэр элбэх доруобунньук көтөн көдьүүһэ, чопчу табара улаатар. Матырыйаалларбытын бултуур көҥүллээх волонтердар аҕалаллар, ону анал хоско хатыы сылдьабыт», — диэн кини кэпсиир.

«Билигин дьиҥнээх бойобуой буулдьаны оҥоробут. Байыаннай дьайыыга биһиги эмиэ кыратык да буоллар, көмөлөһөбүт диэн киэн туттабыт»

Ааптар сибидиэтэлистибэтэ

Дрону ытар буулдьаны оҥорбут «Сиэгэн» байыас быйыл кыһын уоппускатыттан төннөн иһэн Василий Гоголевтыын айымньыларын докумуоннаан, патеҥҥа уонна ааптар сибидиэтэлистибэтигэр биэрбиттэрин кэпсээн ааспыта. Ону туоһуласпыппар, Василий Иннокентьевич былырыын алтынньыга Дьокуускайдааҕы ааптардар бырааптарын депозитарийыгар докумуонун оҥорторон, видеонан, хаартысканан дакаастаан, сөптөөх сибидиэтэлистибэни ылбытын эттэ. Билигин маннык контейнердары байыастарбыт бэйэлэрэ эмиэ оҥостоллор эбит.

Аны туран, бу оҥорбут буулдьаларын бэрэбиэркэлииргэ эмиэ кэккэ кыһалҕаны көрсүбүттэр. Булт маҕаһыыннара, байаҥкамаат, о. д.а. тэрилтэлэр аккаастаммыттар. Хата, «Сулус» полигон дириэктэрэ Арассыыйа Дьоруойа Александр Колесов өйөөн көмөлөспүт. Бэрэбиэркэ ситиһиилээхтик ааһан, Василий Гоголевка Арассыыйатааҕы интеллектуальнай бас билии кииниттэн дроннары утары охсуһар тэрили оҥорор ньымаҕа ааптар быһыытынан регистрацияламмытын туһунан сэртипикээт бэриллибит. Ааптар быраабын биэрэр тэрилтэҕэ айымньылаах учууталга патенна оҥортор уонна элбэҕи оҥорон таһаарарга быраабы биэр диэн этэн көрбүттэр. Ону Василий Иннокентьевич миэхэ барыһы ылыы наадата суох, сүрүн сыалым — инники кирбиигэ сылдьар байыастарга көмөлөһүү диэн аккаастаабыт.

Биһиги байыастарбыт олохторун харыстыырга көмөлөһүө, кыргыһыы хонуутугар дроннары утары охсуһууга кылааппын киллэрэбин диир кини.

Үөрэнээччилэр ытыктыыр учууталлара

Василий Иннокентьевиһы үөрэнээччилэр олус ытыктыыллар. Уһанарга, ботуруону эрэ оҥорорго буолбакка, дойду, Саха сирин устуоруйатын билэргэ, успуорду сэҥээрэргэ үөрэтэр, байыаннай дьайыыга уолаттар хайдах дьоруойдуу киирсэллэрин, «Алеша» тааҥка экипаһын туһунан билбиппит диэн оҕолор кэпсииллэр. Үөрэнээччилэри кытары хары баттаһарга аналлаах остуол, успуорт снарядтарын оҥорбутугар уолаттар сынньалаҥнарыгар күрэхтэһэн көрөллөр. Сылга иккитэ оскуолаҕа хары баттаһыытыгар биирдиилээн бастыыр иһин күрэхтэһии ыытыллар буолбут. Аны туран, үөрэтэр оҕолорун сахалыы саҥарарга, сиэргэ-туомҥа, патриотическай тыыҥҥа эмиэ үөрэтэр. Урут нууччалыы эрэ саҥарар оҕолор, билигин сахалыы саҥарар буолбуттар.

САНАА

Саян Афанасьев, Василий Иннокентьевич үөрэнээччитэ:

— Нэдиэлэҕэ иккитэ технология уруога буолар, онно буулдьа оҥоробут. Бастаан Василий Иннокентьевич бэйэтэ оҥорор этэ. Оттон билигин бэйэбит илиибитинэн тутан-хабан оҥоробут, көмөлөһөбүт. Уруок аайы 50–60 ботуруону оҥоробут. Бу иннинэ уһанар эрэ этибит, билигин дьиҥнээх бойобуой буулдьаны оҥоробут. Онон байыаннай дьайыыга биһиги эмиэ кыратык да буоллар, көмөлөһөбүт диэн киэн туттабыт. Учууталбыт уруокка эр киһи хайдах буолуохтааҕын, байыаннай дьайыыга байыастар хайдах сылдьалларын, Аҕа дойду сэриитигэр сахалар хайдах кыттыбыттарын, о. д.а. туһунан кэпсиир. Дьиэбитигэр тиийэн тугу оҥорбуппутун, тугу билбиппитин кэпсиибит. Дьоммут, үчүгэй учууталлаах буолаҥҥыт, элбэххэ үөрэнэҕит, билэҕит дииллэр. Байыаннай дьайыыга сылдьар байыастарга чөл туруктаах буолалларыгар уонна кыайан-хотон кэлэллэригэр баҕарабыт.