Үгүс сирдэргэ атырдьах ыйыгар күн-дьыл туран биэрэн, ходуһаҕа үлэ күөстүү оргуйда. Быйыл сайын сорох оттуур ходуһалар ууга бараннар, билигин дьэ, уулара тардан, балачча оттуу сылдьаллар. Кэбээйи улууһа быйылгы тиэрдиллибит сорудаҕынан 10619 т оттуур былааннааҕа (сабаҕалааһын 8971 т этэ). Итинтэн ааспыт нэдиэлэҕэ 9240 т оту кэбистилэр. Ол аата былааны толоруу 87 быр. тэҥнэһэр. Бу нэдиэлэҕэ 90 быр. буолар инибит диэн эрэнэллэр.
Кэтэх хаһаайыстыбалар халлаан атырдьах ыйыгар туран биэрэн уонна уу ылбатах үрдүк сиргэ оттооччулар кыахтара тиийэринэн оттоотулар уонна сорохтор билигин даҕаны оттууллар. Сүрүннээн ходуһаларга кыра хаһаайыстыбалар бааллар. Кэбээйи сэлиэнньэтин бааһынай хаһаайыстыбаларыгар балаһыанньа арыычча уустук.
Улууска мелиорация үлэтэ бара турар. Быйыл Кэбээйигэ уонна Мукучуга үлэ барыахтаах. Кэбээйигэ 1 км сири ыраастаатылар. Ымыйах-Дьорҕоо үрэххэ 4 сиринэн бүөлэнэ сылдьыбытын ыраастаабыттар. Дьорҕооҥҥо хоруу үлэтин ыыттылар.
– “Көппөх-Иирэлээх күөллэр икки ардыларыгар ханаалы ыраастыыллар. Мелиорация управлениетын кылаабынай инженерэ кэлэн көрөн, мунньахтыахтаах. Онтон мелиоратордар салгыы Мукучуга үлэлии барыахтаахтар”, – диир Кэбээйи улууһунааҕы тыа хаһаайыстыбатын управлениетын начаалынньыга Татьяна Дьяконова.
Нэһилиэктэри көрдөххө, Сииттэ былаанын толорбут. 750 т былаанын 900
тахса т тиэрдибит. Дьиҥэ, икки сыл устата окко эрэй бөҕөнү көрбүт нэһилиэк быйыл от үүнүүтэ үчүгэй буолан, хоннохтоохтук үлэлээбиттэр. Билигин даҕаны 5 биригээдэ оттуу сылдьар. “Сыл тахсар оппутун үөрэ-көтө оттоотубут. Онон уопсайа 43 хаһаайыстыба, ол иһигэр – алта бааһынай хаһаайыстыбатын сүөһүтэ-сылгыта сыл тахсар оттонно, – диир Сииттэ тыа хаһаайыстыбатын исписэлииһэ Матрена Колмогорова.
Кэбээйи сэл. тыа хаһаайыстыбатын исписэлииһэ Спиридон Сметанин от былаанын 89-90 % толордубут диир.
Тыайаҕа оттооһун үчүгэйдик бара турар. Төһө да сүрүн ходуһалара Одунда күөл кытыыта ууга сыттар, атын сиргэ оттоон, былырыыҥҥытааҕар оттооһун туруга үчүгэй диэн Дмитрий Парников этэр. Ол да буоллар, улууска аатырар Турбаахы сирэ өр баҕайы ууга сыппыта. Билигин төһө даҕаны уу түстэр, сирэ сымнаҕас буолан, тиэхиньикэ киирэригэр эрэйи көрсөллөр. Ыксал тирээтэҕинэ, Горнай улууһун Бэс Күөлүн кытта дуогабардаһан, онно сир ылан оттуурга кэпсэппиттэр.
Арыктаах нэһилиэгин отчуттара оттуур сирдэрэ дулҕа буолан, сүрүннээн илиинэн оттууллар. Быйыл күн-дьыл туран биэрэн, үксүлэрэ оттоон бүппүттэр. Манна моой отчуттары сэргэ 3 бааһынай хаһаайыстыба уонна сылгы иитэр “Чараҥ” кэпэрэтиип бааллар.
– Сирбит биһиэхэ эмиэ ууга барбыта. Ол да буоллар, оттоотубут. Дулҕалаах сиргэ оту оҕустахха ото үөһээ хаалар, уута түһэр. Онон отчуттарбыт ууну кэһэ сылдьан оттоотулар диэххэ сөп. Хата, бааһынай хаһаайыстыбаларбыт бэйэлэрин сирдэрин кыахтара тиийэринэн оҥосто сатыыр буоланнар, аҕыйах дьон тыраахтарынан оттоотулар. Чугас сытар ходуһалаахтар, суоллаах өттүлэрэ отторун тиэйтэрдилэр, – диэн кэпсээтэ тыа хаһаайыстыбатын исписэлииһинэн соторутааҕыта анаммыт Анна Кудрина.
Хоту улуустары көрдөххө, ааспыт нэдиэлэтээҕи туругунан, Орто Халыма 5450 т былаанын 87,47 5 % толорон иһэрэ. Дьааҥы (78,16 быр.), Үөһээ Халыма (77,91 быр.) эмиэ былааны толорор туһугар туруулаһаллар.
Эбээн Бытантай улууһугар Дьарҕаалаах отчуттара оттоон бүппүттэр, кустуурдар сыл тахсар отторун булунар туһугар кыһаналлар. “Саха ынаҕа” казеннай тэрилтэҕэ анаан 4 биригээдэ оттуур уонна бу хаһаайыстыбаҕа өссө моой отчуттар көмөлөһүөхтээхтэр. Ол туһунан улуус тыатын хаһаайыстыбатыттан Гаврил Баишев иһитиннэрдэ.
Аллайыахаҕа аҕыйах ынахтаах уонна сылгылардаах Быйаҥныыр нэһилиэгэ былаанын толордо. 17 т оту чөкөттө. Ол курдук, икки биригээдэ тэриллэн, биирэ – ынахтарга, иккиһэ – сылгыга анаан оттоотулар.
Атырдьах ыйын 28 күнүнээҕи туругунан, Абый улууһугар от былаанын 139 быр. толордулар. Ол курдук, 2445 т оту чөкөттүлэр (былаан 1794 т ). Былырыыҥҥы сылы кытта тэҥнээтэххэ, 554,5 туоннанан элбэҕи оттообуттар. Онон оттооһун хампаанньатыгар 231 киһи кыттыбыт, 54 тыраахтары туһаммыттар, 85 звено үлэлээбит.
Бу улууска Мугурдаах нэһилиэгэр (баһылык О.П.Корякин) отторун былаанын аһары толорбуттар. Онон уопсайа 130 төбө сүөһүгэ, ол иһигэр 60-ча ынахха уонна сылгыларыгар кыстыгы туоруур отторо бэлэмнэммит уонна хаһаастаннылар. Муҥурдаахха киһи барыта турунан, үчүгэйдик оттообут, онуоха атырдьах ыйыгар күн-дьыл туран биэрэн абыраабыт. Отчуттар үксүн тиэхиньикэнэн оттообуттар, үксүн кииппэлээбиттэр.
Онон, түмүктээн эттэххэ, ханна даҕаны отчуттар сүөһүлэригэр сыл тахсар отторун булунар туһугар үлүмнэһэллэр.
Саас харалдьык саҕана тымныыны, хаары-ардаҕы билиммэккэ нуоҕайа үүнэр кэрэчээн ньургуһун сибэккини хоту сир дьоно олоххо…
Бүгүн Аан дойдуга Түмэл күнэ. Бу бэлиэ күнүнэн Емельян Ярославскай аатынан Хотугу норуоттар устуоруйаларын уонна…
Ыам ыйын 18 күнүнээҕи туругунан, Өлүөнэ өрүскэ муус барыыта Нам улууһун сиринэн-уотунан бэлиэтэнэр. Дьону Аллараа…
СӨ Гражданскай оборуона дьыалаларыгар уонна нэһилиэнньэ олоҕор-дьаһаҕар куттал суох буолуутун хааччыйар министиэристибэ иһитиннэрбитинэн, бүгүн Өлүөхүмэҕэ …
Сунтаар Кэмпэндээйитигэр котлованнай ньыманан элбэх кыбартыыралаах дьиэ тутуута саҕаланна. Бу туһунан улуус дьаһалтатын пресс-сулууспата иһитиннэрдэ.…
Бэйэтин уруккутун сыаналыыр, ытыктыыр нэһилиэк кэскиллээх. Харбалаахтааҕы үөрэхтээһин холбоһугар быйыл кыһын оскуола түмэлин архыыбын матырыйаалын…