Социальнай чэпчэтиинэн хайдах туһанаҕын?

Арассыыйаҕа, ол иһигэр Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр, социальнай өттүнэн харысхала суох нэһилиэнньэни өйөөһүн — судаарыстыба сүрүн соруктарыттан биирдэстэрэ. Онуоха Арассыыйаҕа чэпчэтиилээх төлөбүрдэр уонна өҥөлөр оҥоһуллаллар.

Арассыыйа социальнай пуондатын Саха сиринээҕи отделениета федеральнай чэпчэтиилэринэн туһанааччылар 2026 сылга социальнай өҥөлөр нобуордарын (НСУ) көрүҥүн уларытар кыахтаахтарын санатта. Чопчулаан эттэххэ, федеральнай чэпчэтиинэн туһанааччы уу харчынан ыларын эбэтэр өҥөнөн туһанарын алтынньы 1 күнүгэр диэри быһаарынан, сайабылыанньатын суруйуохтаах.

Федеральнай өҥөнөн туһанааччыларга киирсэллэр:

— Доруобуйаларынан хааччахтаах дьон;

— Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтара уонна байыаннай дьайыы бэтэрээннэрэ;

— Радиация дьайыытыгар түбэспиттэр, нэһилиэнньэ уо. д. а. араҥата.

Хас биирдии туһанааччы социальнай өҥөлөрү ханнык көрүҥүнэн ыларын — өҥөнөн эбэтэр харчынан — бэйэтэ талар бырааптаах. Өскөтүн кини өҥөтүн көрүҥүн уларытыан баҕарбат буоллаҕына, ханна да сайабылыанньа суруйара ирдэниллибэт.

Арассыыйа социальнай пуондатын Саха сиринээҕи салаатын салайааччы Марина Герман:

“Социальнай өҥөлөр ый аайы харчынан төлөбүрүнэн бэриллэллэр эбэтэр өҥөнөн оҥоһуллаллар. Бу өҥөлөргө эминэн-томунан хааччыйыы, санаторийга-куруортка эмтэнии, эмтэнэр сиргэ тиийэргэ уонна төннөргө куораттар икки ардыларынааҕы тырааныспарынан айан ороскуота, куорат таһынааҕы пуойастарынан босхо айан киирсэллэр. Чэпчэтиилээхтэр социальнай өҥөлөрү өҥөнөн эбэтэр харчынан төлөбүр быһыытынан ылыахтарын сөп. Өҥөттөн толору эбэтэр сорҕотуттан аккаастаннахха, аныгыскы сылга диэри бэйэҥ талбыт көрүҥҥүн уларыппаккын. Дьиҥнээх өҥөнөн бэриллэр чэпчэтиилэр харчынан кэмпэнсээссийэ сууматын иһинэн буолбакка, киһиэхэ төһө наадатын кээмэйинэн оҥоһуллаллар», — диэн быһаарда.

Эминэн-томунан хааччыллыы

Ол иһин, туһанааччы дьиҥ өҥөттөн аккаастанарын туһунан быһаарыныыны ылыныан иннинэ (чуолаан эминэн-томунан хааччыллыыга) эмтиир

бырааһын кытары сүбэлэһэрэ туһалаах. Холобур, чэпчэтиилээх эми-тому бэйэтинэн ылар бырааптан аккаастаммыт киһи ыарыыта бэргээтэҕинэ, ыарахаттары көрсөрө баар буолар. Наадалаах эмин босхо ылбат, бэйэтэ харчыга атыылаһарыгар күһэллэр. Санатан эттэххэ, социальнай өҥөлөр нобуордарын суумалара сыл аайы олунньу 1 күнүттэн индексацияланар.

Социальнай чэпчэтиинэн туһанар саахарынай диабеттаахтар инсулин иннэлэрин, помпалары уо. д. а. РФ бырабыыталыстыбата бигэргэппит испииһэгэр киирэр мэдиссиинэ тэриллэрин ылаллар. Ону ыларга эмтиир быраастан ырысыап ирдэниллэр.

Санаторийга- куруорка эмтэнии

Биллэрин курдук, санаторийга-куруорка эмтэнии сыаналаах. Оттон федеральнай социальнай өҥөлөрүнэн туһанааччыларга — босхо, путевка уонна айан ороскуота сүүс бырыһыан төлөнөр.

Путевканан туһаныаххын баҕардаххына, олорор сиргинэн эмтиир бырааскыттан ыспыраапка ылаҕын. Путевканы хас да сыл устата кэтэһиэххэ сөп. Сынньанар сиргин уонна бириэмэтин (дьыл хайа кэмигэр) бэйэҥ быһаарарыҥ кыаллыбат. Социальнай пуонда санаторийдары — электроннай эргиэн кыайыылаахтарын кытары судаарыстыбаннай хантараагы түһэрсэр, онон ити эрэ тэрилтэлэргэ путевкалары биэрэр.

Үксүгэр путевка — 18, оттон доруобуйаларынан хааччахтаах оҕолорго — 21 күннээх буолар. 1‑кы группалаах инбэлиити эбэтэр доруобуйатынан хааччахтаах оҕону арыаллааччы эмиэ босхо путевканан туһанар.

Саха сиригэр байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын төрөппүттэрин аҥаардарыттан ордуга Саха сиригэр санаторийга-куруорка эмтэнэр кыаҕынан туһанна. Ону таһынан, байыаннай сулууспалаахтар төрөппүттэрэ эрэгийиэн тас өттүгэр: Москва куоракка “Бэс Чагда” санаторийга, Краснодар кыраайын, Новосибирскай уонна Алтай уобаластарын санаторийдарыгар-куруортарыгар эмтэннилэр.

* * *

Социальнай өҥөлөр көрүҥнэрин уларытарга сайабылыанньаны «Судаарыстыбаннай өҥөлөр» портаалга, АСП СӨ салаатын килийиэннэри кытары үлэлиир сулууспаларыгар уонна Элбэх өҥөнү оҥорор киин офистарыгар биэриэххэ сөп.

Ыйытыыларгытын Саха сиринээҕи салаа биир кэлим контакт-киинигэр 8–800–100–00–01 нүөмэргэ эрийэн биэриэххитин сөп.

Санаалар

Октябрина Олесова, Дьокуускай куорат олохтооҕо:

— Мин 2‑с группалаах инбэлиит буоларбынан, санаторийга-куруорка барар путевканан икки сылга биирдэ туһанабын. Биллэн турар, бэйэм ханна сынньана барарбын быһаарыахпын баҕарар буоллаҕым. Ол эрээри, ити эн эппитиҥ курдук, талар быраап суоҕун кэриэтэ. Путевка хаһан, ханна баарын бэйэлэрэ эрийэн этэллэр. Ардыгар бэйэм тиийэбин, оччоҕо ханнык испииһэккэ баарбын, ханнык санаторийга барыахпын сөбүн сиһилии быһааран биэрэллэр.

Бэйэм холку киһи буоламмын уонна путевка син биир мэктиэлэнэр буолан, улахан кыһалҕа оҥостубаппын. Арай, үлэлии сылдьар дьон син ыарырҕатар быһыылаах, тоҕо диэтэххэ, путевка бэриллэр кэмигэр эн уоппускаҥ эҥин суох буолуон сөп буоллаҕа. Оттон мин хаһан баҕарар, ханна этэллэринэн баран сынньаныахпын сөп. Иккилиитэ Барнаулга уонна Алтайга сынньаммытым.

Онон ити сыл аайы социальнай өҥөлөр көрүҥнэрин уларытыаххытын сөп дииллэригэр да наадыйбаппын ээ. Судаарыстыба биэрэр өҥөтүн хайдах баарынан туһанарбар махтал дии саныыбын.

Уйбаан Дьөгүөрэп, Үөһээ Бүлүү олохтооҕо:

— Мин федеральнай өҥөлөрүнэн туһанааччыларга киирсэбин. Өссө икки араҥаҕа киирсэр буолан, биирин талбытым (арыый элбэх төлөбүрдээҕин). Ол эрээри, омуммар биирдэ кураанаҕы кууһан турабын. Хас да сыллааҕыта эмиэ социальнай өҥөлөр көрүҥнэрин уларытыахха сөп диэни истэммин уонна ыарыым арыый намыраабыт курдук сананан, наадалаах эмпин бэйэм да булар инибин диэн, чэпчэтиилээх эминэн туһаныыттан кыккыраччы аккаастаммытым.

Ыарыы тииһигэ хаһан киирэрин эйигиттэн ыйыппат. Быраастар анаабыт эмтэрин иһиэхтээх ыксаллаах кэммэр эмим-томум аттыбар суох буолан, ыт атаҕын тута сыспыттаахпын. Наадалаах эмтэрим улуус эмтиэкэлэригэр кэлэ илик кэмнэрэ буолан биэрбитэ (өрүс эстэрин саҕана). Онтон ыла чэпчэтиилээх эминэн-томунан туһанар бырааппын уларыта иликпин.