Сунтаар көмүс куолаһа Иван Аммосов ыллаан бардаҕына…

«Кыыс Амма», «Амсат эрэ дьэдьэҥҥиттэн», «Мин ийэм» о.д.а. кэрэ, олус истиҥ ырыалары Сунтаарга мааны куоластаах Уйбаан Аммосов ыллаан сүрэҕи долгутар.

Уйбаан — Дьаархантан төрүттээх, идэтинэн суоппар, бу сыллар усталарыгар араас тимир көлө үрдүгэр үлэлээн туруу үлэһит, ону кытта ааттаах тутааччы. Аймах уолаттары түмэн биригээдэ тэринэн санаан көрүҥ, биир сайын саамай элбээбитэ уонча дьиэни кытта туталлар.  Холобур быйыл кэлэ-бара, араас атын дьыалалары кэккэ бэһис дьиэни тутан бүтэрэн эрэбит диир. Ол аата уопсайа хас дьиэни туппуккунуй диэбиппэр: «Элбэх, быһа холоон 120-чэ баар буоллаҕа», — диэн соһутта. Сүрдээх дии бачча ыал көмүс ньээкэ уйаланарыгар күүс-көмө буолбуттар. Билигин кини Кыыл Уолун аатынан улуустааҕы норуот айымньытын киинин харабынайа. Кэргэнэ Нальвина диэн кэрэ ааттаах далбар хотун, эр киһитин сөбүлүүр дьарыгын өйөөн таҥаһын-сабын, барыытын-кэлиитин бэрийэрэ элбэх буоллаҕа. Икки эрэнэр эркин уолаттардаах уонна көмүс кыысчаана Танюша, дьоро киэһэҕэ Казань куораттан күтүөтү кытта эҕэрдэ ыытан үөртэ. Уйбаан Саха сиригэр эрэ буолбакка Казахстан, Кытай курдук улуу сирдэргэ ырыа күрэстэрин кылаан кыайыылааҕа, бастакы үрдэл хаһаайына уонна А.Варламова, В. Ноев, А.Алексеев курдук ааттаах ырыаһыттар түһүлгэлэригэр бастыҥ толорооччу үрдүк аатын ылар. Кистэл буолбатах, «Туску сонуннарыгар», «Сунтаар култуурата» бөлөххө сотору сотору кини Һааскатынаан ситиһиитин сонуна хаартыскаланан кэлэр. Александр Харитонов — норуокка биллэринэн байаныыс Һааска, бу дьоро күнү кини көҕүлээн, баар суох доҕорун ыратын толорон айар киэһэни олоххо киллэриигэ сүрүн күүс кини. Александр Прокопьевич билигин куоракка «Умсулҕан» диэн ырыа ансаамбыллаах эбит, байаныыстар сойуустарын көхтөөх кыттыылааҕа.

Бу киэһэ сунтаардар Һааскабытын суохтуубут диэн хаста да этиннилэр. Мин да кинилиин «Бартыһаан» КК бииргэ үлэлээн умнуллубат кэмнэр элбэхтэр. Дойдуҥ дьоно үөрэбит ханна да буолларгын байаанын алыптаах дорҕоонун илдьэ сылдьаргыттан уонна бастыҥ тэрийээччи буоларгыттан. Өссө бу дьоро күнү Сахабыт сирин чаҕылхай сулуһа Алексей Потапов киэргэттэ. Кини Саха сирин байаныыстарын, гармонистарын, аккомпаниатордарын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, доруобуйаларынан хааччахтаах дьон дьоҕурун арыйыыга, сайыннарыыга күүскэ үлэлэһэ сылдьар күндү киһибит буолар. Ыллаан дэгэлдьитэн көрөөччү кутун тутта, дьоро киэһэ кэннэ байаанынан үҥкүүнү кытта көҕүлээтэ уонна сүрүнэ Бахром диэн хараҕынан көрбөт олус талааннаах уолбутун көрөн-истэн куоракка устуудьуйатыгар ыҥырда. Кэнсиэркэ «Түһүлгэ» үҥкүү норуот ансаамбылын ыччаттара көтө-дайа кустуктанан үҥкүү арааһын бэлэхтээтилэр уонна «Өрөгөй» эр дьон ансаамбыла Уйбаан лирическай тенор куолаһын суолталыыр ырыалары ыллаан умнуллубат түгэни бэлэхтээтилэр. Айар киэһэ түмүгэр улуус баһылыгын социальнай уонна имиджевай бэлиитикэҕэ солбуйааччы Мирослав Иванов «Сунтаар улууһун култууратын сайдыытыгар сүҥкэн кылаатын иһин» диэн түөскэ кэтэр бэлиэ туттарда, бу кэннэ Култуура салалтата, Кыыл Уолун аатынан УНАК, Дьаархантан, Сунтаартан, Дьокуускайтан истиҥ эҕэрдэлэр Уйбааҥҥа ананнылар. Онтон мин бу киэһэҕэ түсчүттээн сүргэм көтөҕүлүннэ, ийэ туһунан алгыс ырыабын кытта ыллаатым. Ол оннук олус истиҥ, кэрэ, дьоро күн үүннэ. Уйбаан Аммосов ыллаан бардаҕына сибэкки тыллар, хомус, кырыымпа лыҥкыныыр тыаһа иһиллэр, таптал уота саҕыллар, кэрэ эйгэ олохтонор!

Тускулаана ГОРОХОВА-КОБЕЛЬЯНОВА