«Суол барыта Мытаахха тиэрдэр”

Киһи аймах сир олоҕор араас кэрдиис хонуктары, сыллары, үйэлэри уҥуордаан олорон, айан, тутан, сайдан билиҥҥи олохпут таһымыгар кэллэхпит. Өбүгэлэрбит ол ааспыт кэмнэрин билиҥҥи 21 үйэ ыччата истэн, көрөн, үөрэтэн бэйэтин чараас дууһатыгар ылынара олохтоох түмэллэр ыытар үлэлэрин хайысхаларыттан улахан тутулуктаах.

Дьэ, ол иһин, олохтоох түмэл “Суол барыта Мытаахха тиэрдэр” диэн туризмы сайыннарар бырайыагын чэрчитинэн, норуодунай суруйааччылар Семен, Софрон Даниловтар литературнай, академик, худуоһунньук А.Н.Осипов хартыыналарын түмэлигэр Дьокуускай куораттан Ф.И. Авдеева аатынан “Оҕо саас дыбарыаһын” үөрэҕи тас өттүнэн куруһуоктарга дьарыктанар, сүрүннээн гуманитарнай, ойуулуур хайысхаларга сыһыаннаах 16 үөрэнээччитэ уонна  3 уһуйааччыта ыалдьыттаан бардылар.

Кинилэр нэһилиэк ааспыт үйэлэргэ олоҕун-дьаһаҕын, сэбиэскэй былаас олохтонуутун, гражданскай сэрии, Ксенофонтовшина суостаах сылларын, Аҕа дойду сэриитигэр хорсуннук сэриилэспит фронтовиктар, бэйэни харыстаммакка кыайыы туһугар тыылга үлэлээбит холхуостаахтар, сэбиэскэй кэмҥэ сайдыыны, нэһилиэктэн үүнэн-сайдан тахсыбыт, урукку Сойууска, Саха сиригэр, билиҥҥи Арассыыйаҕа биллэр  араас дьарыктаах дьон тустарынан түмэл дириэктэрэр А.Н.Егоров дириҥ ис хоһоонноох кэпсээнин болҕойон иһиттилэр.

Түмэли көрө кэлбит оҕолорго биир ураты түгэнинэн быйыл иккис төгүлүн ыытыллар. Академик, худуоһунньук А.Н.Осипов “Гималаи, Крыша мира” хартыынатын 100 өлүүгэ үллэһиллибит “Бары бииргэ” бырайыагар  кыттыылара буолла. Маныаха Пономарева Алгыстаана ийэтэ 1000 солкуобайга 3 нүөмэрдээх өлүүскэни атыылаһан, уруһуйдуур кыыһыгар дьоллоох түгэни бэлэхтээтэ. Нэһилиэкпит сиригэр күн сирин көрбүт, бэйэлэрин олохторун бастакы хардыыларын оҥорбут сүдү талааннардаах дьоммут Семен, Софрон Петрович Даниловтар, А.Н., С.Н.Осиповтар, В.В.Филиппов, норуодунай артыыска М.И.Варламова уо.д.а. соҕуруу үлэлии уонна улахан боппуруостары быһаарса баралларыгар Бордоругар тиийэн алгыс ылынан, сибиэһэй салгынын тыынан, сэниэ киллэринэн бараллара уонна ситиһиилэрдээх эргиллэн кэлэллэрэ.

Оҕолор бу үгэһи тутуһан Бор ытык сиригэр  бараннар сайыҥҥы бастакы күннэрин сибиэһэй салгынынан дуоһуйа тыыннылар. Бу төгүрүк алааска турар үс дьиэбитигэр сылдьан дириҥ ис хоһоонноох олохпут араас кэрдиис кэмнэрин түгэннэрин кэпсиир чахчылары билэн,  көрөн ис дууһаларыгар дириҥник иҥэриннилэр.

Норуодунай поэт Семен Петрович Данилов таптал хоһооннорун суруйарыгар бастакы иэйиитэ киирбит “Анюта аллеятын” кэрэхсии көрдүлэр, поэт тапталга хоһооннорун доргуччу аахтылар. Алааска үгүс сылларга олохтоохтору араас дьайыылартан араҥаччылыы турбут Бор алааһын Аал Луук маһыттан алгыс ыллылар. Күн иккис аҥаарыгар Дьиикимдэ бөһүөлэгин чугаһыгар “Кумахтаахха” үүнэн турар, Саха сиригэр билигин биллэринэн саамай суон тиит маһы, илэ харахтарынан көрдүлэр, мээрэйдээтилэр (киһи кууһар сиринэн 4 м. 50 см), суон тиит соргутун ылыннылар. Ити курдук, куорат оҕолоро тыа сирин биир бүччүм олохтоох нэһилиэгин олоҕун-дьаһаҕын, үлэһит дьонун, ааспыт кэмнэрин тустарынан сиһилии билсиһэн, бэйэлэрин билиилэрин хаҥатынан, дуоһуйа сынньанан бардылар.

Николай Осипов, РФ Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ, үлэ бэтэрээнэ.

Дьиикимдэ бөһ.