Суордаахха бааһынай хаһаайыстыбаны өйүүллэр

Хоту улуустарга тыа хаһаайыстыбатын сайдыытыгар ураты болҕомто ууруллуохтаах. Ону сайыннарыы көҕүлүүр бырагыраамаларга, олохтоох дьаһалталар өйөбүллэригэр тирэҕирэллэр.

Дьааҥы улууһун Суордаах нэһилиэгэр сүөһү иитэр дьон сааһыраннар, сылын аайы сүөһү ахсаана аҕыйыыр этэ. Ол иһин 2009 с. “Суордаах” тыа хаһаайыстыбатын сүөһү иитэр потребительскай кэпэрэтиибэ (СЖПК)  тэриллибитэ.

Онон Дьааҥы улууһугар нэһилиэктэргэ бастакынан Суордаах нэһилиэгэр уопсай хотон тутуллан, 150 төбө киирбитэ. 2014 с СЖПК бэрэссэдээтэлинэн Желобцов А.П. талыллан, 2021 с. диэри үлэлээбитэ.

Биллэрин курдук, 2022 с. Суордаахха халаан уута кэлэн улахан хоромньу тахсыбыта, онон бу хаһаайыстыба уларытан тэриллибитэ.  Ол кэмҥэ  сүөһү эстэр кутталга киирбитэ.

2017 сылтан ыла нэһилиэк баһылыгынан талыллан В.П.Стручков үлэлиир. Бу кэмҥэ “ИП Горохов Д.Д.”  сылгы иититинэн дьарыктанар этэ (билигин 120 сылгы­лаах), олохтоох дьаһалта баһылыга кинилиин кэпсэтэн,  ынах сүөһүнү өйүүргэ диэн биир тылга кэлбиттэрэ.

Нэһилиэккэ тыа хаһаайыс­тыбата сайдарын туһугар ис сүрэҕиттэн кыһанар Дмитрий Горохов 2022 с. СӨ Тыа хаһаа­йыстыбатын уонна аска-үөлгэ бэлиитикэтин министиэрис­тибэтэ ыытар “Агростартапка” кыттан 5 мөл. ылбыта, тиэхиньикэ, сүөһү атыыласпыта. “Агростартап” көмөтүнэн
1 мөл. солк. “Соболь” массыынаны ылбыта. Желобцов А.П. Суордаах нэһилиэктэн көһөрүгэр 17 төбө сүөһүтүн атыылаһан ылбыта.

“Агростартаптан” тирэхтэнэн Дмитрий Дмитриевич “Хатыҥнаах” учаастакка 2 кыбартыыралаах эргэ дьиэни хотон оҥостон, күрүө-хаһаа туттан, билигин сүөһүтүн 42 тиэртэ.  Ол да түмүгэр диэххэ сөп, нэһилиэккэ 2020 с. 78 сүөһүлээх буоллахтарына, быйыл 120 кыстаан, күөххэ үктэнэн эрэр.

Матырыйаалын босхо тиэйтэрбиттэр

– Мин 2017 с. баһылыгынан үлэбин саҕалыырбар 101 хороҕор муос­таах баара. Онон сүөһү ахсаана элбии­ригэр бэйэбит кыахпытынан-күүспүтүнэн араас суол­лары тобулуохха диэн санааны ылыммытым. Бу Д.Горохов хаһаайыстыбата нэһилиэкпитигэр соҕотох бааһынай хаһаа­йыстыбанан буолар. Дмитрий Дмитриевич сайдарга-кэ­­ҥииргэ олус дьулуһар. Билигин саҥа хотон туттан саҕалаата. Былырыын 20 сүөһүгэ диэн туттубута. Билигин 42 хороҕор муос­тааҕы иитэр. Ол иһин саҥа хотонун өссө кэҥэттиэхтээх.  Олохтоох дьаһалта туох кыалларынан көмөлөһөр. Ол курдук, 40 миэстэлээх хотонун симиэ­тэтин (бырайыагын) оҥорон биэрбиппит, – диир баһылык Владимир Стручков.

Ол курдук, нэһилиэк дьаһалтата хотон туттуутугар матырыйаалын Дьокуускай куораттан тиэйиитигэр көмөлөспүт.

Холобур, былырыын 2023 с. туттар оборудованиетын – от охсор уонна хомуйар тэриллэрин  Дьокуускайтан босхо тиэйтэрбиттэр. Ынах ыыр аппараатын, сэпэрээтэрин уонна арыы оҥорор аппараатын аҕалтарбыттар.

Дьааҥы улууһугар нэһилиэктэргэ бастакынан Суордаах нэһилиэгэр уопсай хотон тутуллан, 150 төбө киирбитэ.

Дьаһалта бааһынай хаһаа­йыстыба нэһилиэк олоҕор-дьаһаҕар көмөлөөх буолуоҕун таба өйдөөн, бэйэтин “МТЗ-82” тыраахтарын босхо арыандаҕа биэрбит.  Саппаас чааһын атыыласпыт. Онон нэһилиэк дьонугар олус туһалаах  тиэхиньикэ буолан, сүүрэ сылдьара хайҕаллаах.

Дмитрий Дмитриевиһы тиэхиньикэҕэ сыстаҕас киһинэн ааҕаллар, “көмүс тарбахтаах” киһибит дииллэр.  Бэйэтэ айан-тутан эргэ массыынатын Суордаах суолугар сөптөөх гына оҥостубута да элбэҕи кэрэһилиир.

“Хотонун быйыл бүтэриэ”

– Хайа баҕарар хаһаайыстыба хайаан да үчүгэй хотон­ноох буолуохтаах. 2020 с. 50 миэс­тэлээх хотон тутан киллэрбиппит. Ону урбаанньыт Слепцов Михаил Викторович туппута. Дмитрий саҥа тутта сылдьар хотонун быйыл бүтэрэр санаалаах.  Дьиҥэ, СӨ Тыатын хаһаа­йыстыбатын министиэристибэтиттэн хотонун тутуутугар үп көрдөөбөтөҕө. Ол эрээри тутан бүттэҕинэ, улуустааҕы тыа хаһаайыстыбатын управлениета 30 бырыһыанын толуйуох­таах. Онон толу­йуу оҥороллоругар сайабылыанньа суруйуохтаах, – диэн баһылык Владимир Павлович чопчу­лаата.

Оттуур ходуһаларын быһаардылар

Нэһилиэк баһылыга олох­тоохторго оттуур сирдэрин быһаарыыга үлэлэһэр. Ол курдук, анал хамыыһыйа тэрийэннэр инвентаризация ыыппыттар. Ол түмүгэр Суордаахтан көспүт дьон сирдэрин туһаналларын тохтотон, элбэх сүөһүлээх ыалларга, ыраах тиийэн оттуур кыаҕа суох дьоҥҥо үллэрбиттэр. Быһата, сиргэ сааһыланыы үлэтэ барбыт. Ону тэҥэ оттуур сирдэрэ 2008 с. сыыппараҕа көһүүгэ ойуур пуондатыгар киллэриллэн хаалан эрэйи көрсүбүттэр. Баһылык буо­лаат, бу бопуруоһунан дьарыктаммыт. 2018 сылтан ходуһаларын туруорсан, нэһилиэк сиригэр киллэрэр гына үлэлэспит. Ити үлэ түмүгэр 2023 с. ойуур пуондатыттан ходуһаларын таһаартарбыттар. Ойуун үрэҕэ диэн быһыты докумуонун оҥорон баран, “ИП Горохов Д.Д.” биэрээри сылдьаллар. Онон нэһилиэккэ соҕотох  бааһынай хаһаайыс­тыба оттуур сирин оҥостон, сүөһүтүн-сылгытын сыл тахсарыгар сөп буолар оту оттуоҕа.

“Биһигиннээҕэр аҕы­йах киһилээх Дулҕалаахха 8 бааһынай хаһаайыстыба баар, онон Суордаахха эмиэ бааһынай хаһаайыстыбата буолуҥ, араас көмөлөрүнэн туһаныаххыт диэн дьоммор сүбэлиибин. Ол эрээри докумуона элбэҕиттэн, нолуоктан чаҕы­йан, билиҥҥитэ ким да буолуммат”, – диир В.П.Стручков.

Көхтөөх пиэрмэр Д.Горохов эһиил бааһынай-пиэрмэр хаһаа­йыстыбаларын сир оҥоруутугар өйүүр тус сыал­лаах бырагыраамаҕа кыттаа­ры бэлэмнэнэр, онон сирин-­уотун докумуонун үчүгэйдик оҥосторугар олохтоох дьаһалта көмөлөһөр.

Дьэ бу курдук, хоту улуус­тарга бааһынай хаһаайыстыбалар миэстэтигэр өйөбүллээх  буоллахтарына эрэ, сүөһү ах­­саана эбиллиэҕэ.

САНАА

Наталья Плотникова, “Хорообут” ХЭУо кылаабынай буҕаалтыра: 
– Хотон тутуутугар, сайылыктааһыҥҥа эҥин улуустар дьаһалталара өйүүллэрэ көмөлөөх. Биһиги “Хорообут” ХЭУо саҥа хотон бырайыагын оҥортороору сылдьабыт. Быйыл Мэҥэ Хаҥалас улууһун дьаһалтата (баһылык Тихонов Д.И.) көмөлөһүөхтээх. Улууска биллэриллибит тыа хаһаайыстыбатын үс сылыгар сайылыктааһыҥҥа былырыын улахан
тэрээһиннээх хаһаайыстыбаларга бэриллибит 1 мөл. солк. “Тумул” ТХПК ылбыта.

Хаартыскалары В.Стручков ыытта.
Бэчээккэ Женни Стрюкова бэлэмнээтэ.