Суруйааччы Лев Габышев төрөөбүтэ 105 сылыгар: “Дьол – айар-тутар үлэҕэ!”

“Олоххо туох кэрэ, дьикти баарын барытын үлэ айбыта, айа турар. Ол аата дьол – айар-тутар үлэҕэ!”, — бу этиитин тутуһан,  талааннаах драматург, прозаик, тылбаасчыт, сахаттан бастакы киносценарист Лев Львович Габышев олоҕун устатын тухары куруутун айар-тутар үлэ үөһүгэр сылдьыбыта. Кини бастакы айымньылара 1938 сыллаахтан бэчээттэммиттэрэ.

Ахсынньы 12 күнүгэр Дьокуускайга, Платон Ойуунускай аатынан Литературнай мусуойга суруйааччы Лев Габышев төрөөбүтэ 105 сылыгар аналлаах истиҥ-иһирэх ахтыы-киэһэтэ буолан ааста.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          Тэрийээччилэр – Лев Львович оҕолоро, сиэннэрэ уонна Саха сирин Суруйааччыларын сойууһа, Литературнай мусуой.

Ахтыы-киэһэни  Саха сирин Суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, саха норуодунай бэйиэтэ Наталья Харлампьева иилээн-саҕалаан ыытта, кини: “… Лев Львович киһи быһыытынан олус сэмэй этэ, суруйааччылар мунньахтарыгар болҕойон истэ олорор буолааччы,  биллэ-көстө сатаабат этэ. Кини ол кэмҥэ “Полярная звезда” сурунаалынан дьарыктанара. Ол гынан баран, биһиги, оччолорго литератураҕа саҥа киирэн эрэр эдэр дьон, кинини сахаттан бастакы киинэсценариһын быһыытынан эмиэ билэрбит. Лев Габышев “Көмүстээх үрүйэ” диэн Николай Якутскай сэһэнигэр олоҕуран уһуллубут “Тайна предков” уус-уран киинэ сценарийын суруйбута. Бу киинэ ССРС-ка  улахан ситиһиилээхтик киэҥ экраҥҥа тахсыыта биһиэхэ, саха дьонугар, инникигэ хардыынан буолбута чахчы.  Кини өссө ол саҕана, Саха сирэ бэйэтэ киностудияланара буоллар, диэн баҕа санаатын эппит эбит. Өтө көрбүт, саха киинэтэ сайдыа диэн. Онон, отучча сыл буолан баран биһиэхэ “Сахафильм” төрүттэннэҕэ…”, —диэтэ Наталья Ивановна киирии тылыгар. Кини, Лев Габышев биһиги сахалар Олоҥхобутун ЮНЕСКО киһи-аймах айбыт чулуу айымньытынан—шедевринэн билиниитигэр улахан өҥөлөөҕүн бэлиэтээтэ. Сахалыы-нууччалыы — икки тылынан көҥүллүк айар талааннаах суруйааччы тылбаасчыт быһыытынан эмиэ чулуу этэ. Ол курдук, Семен Данилов киниэхэ олус эрэнэр буолан, Платон Ойуунускай “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхотун аан бастаан нууччалыы тылбаастыырга  анаан подстрочнигы оҥорор бөлөххө киллэрбит.

Ахтыы-киэһэҕэ Лев Львовиһы билэр, өйдүүр дьон, култуура-искусство диэйэтэллэрэ, суруйааччылар, артыыстар, худуоһунньуктар, учуонайдар, биир дойдулаахтара өлүөхүмэлэр, аймахтара, бииргэ алтыспыт дьоно кыттыыны ыллылар. Ол курдук, суруйааччы олоҕун, айар үлэтин туһунан дириҥ ис хоһоонноох дакылааты филологическай наука кандидата,  ХИФУ доцена, Арассыыйа Тылбаасчыттарын сойууһун чилиэнэ Надежда Ефремова оҥордо. Истиҥ-иһирэх ахтыылары филологическай наука дуоктара, ХИФУ профессора Зоя Башарина, ССРС норуодунай артыыһа, педагог Анегина Ильина-Дмитриева, биллиилээх композитор Владимир Ксенофонтов, прозаик Анна Гоголева-Ленская, “Полярная звезда” сурунаал  сүрүн эрэдээктэрэ, суруйааччы, суруналыыс, уопсастыбаннай диэйэтэл Владислав Доллонов уонна да атыттар оҥордулар.

Истиҥ киэһэни филармония эдэр солиһа Петр Попов иһирэх ырыатынан киэргэттэ. Ахтыы-киэһэ кэмигэр видео-кэккэнэн талааннаах суруйааччы Лев Габышев судургута суох эрээри, дьоллоох дьылҕатын туһунан биллиилээх дьоннор кэпсээтилэр.

Суруйааччы таптыыр кэргэнинээн Наталья Иннокентьевналыын биэс кэрэ кыыһы иитэн-үөрэттэрэн, олох киэҥ аартыгар сирдээн таһаарбыттара. Ася Львовна биллиилээх искусствовед, Национальнай Художественнай мусуой сайдыытыгар оҥкул оҥорсубут киһи, Лира Львовна – Суорун Омоллоон аатынан Опера уонна балет тыйаатырын мусуойун төрүттээбитинэн киэҥник биллэр, завлит, Наталья Львовна – музыкант, преподаватель, Луиза Львовна – филологическай наука дуоктара, ХИФУ профессора, Альбина Львовна эмиэ тыйаатыр эйгэтигэр үлэлиир.  Габышевтар сиэннэрэ  эмиэ бары айар-тутар үлэһит дьоннор.

Талааннаах суруйааччы, драматург, тылбаасчыт Лев Львович Габышев олоҕо айан хаалларбыт үйэлээх үлэлэригэр, ыччаттарыгар салҕанар.

Татьяна Маркова