Сүбэһит: Хортуоппуйу харайыы

Хортуоппуйу харайыы судургу эрээри, сыыһа тутуннахха илии соттон хаалыахха сөп. Ити ордук таас дьиэҕэ сыһыаннаах. Иккис килиэппит сытыйбатын туһугар, маҥан полиэтилен кууллааҕар бороҥ эбэтэр сиэккэ куул ордук. Маҥан куул салгыны аһарбат, онон хортуоппуйу түргэнник сытытар.

Тымныылар түстүлэр, хортуоппуй хостонно. Аны умуһахха кутар кэм кэллэ. Уһун кыһын устата хортуоппуй сытыйбатын туһугар, дьон араас ньыманы туһанар.

Былыргы дьахталлар умуһахтарын сайын халлаан куйаас эрдэҕинэ ыраастаан бүтэрэллэрэ. Сорох дьахталлар ыраастаан бүтэн баран тимир биэдэрэҕэ аҕыйах салаа кытыаны уматан буруо таһаараллара. Бу үөнү-көйүүрү өлөрөр, сииги тардар диэн ааттыыллара. Сорохтор итии чоҕу биэдэрэҕэ кутан уураллара.

Аныгы хаһаайкалар хортуоппуйу харайар ньымалара үгүс. Бу сырыыга исписэлиистэр тугу сүбэлииллэрин үллэстэбит. Умуһах 2-3 кыраадыс буолуохтаах, оттон сиигэ 80% тэҥнэ­һиэхтээх. Итинтэн тымныыга хортуоппуй үлүйэр, сылааска араскылыыр. Аны бөдөҥ хортуоппуйдааҕар, орто ордук тулуйумтуо, сымнаабат диэн этэллэр. Умуһахха кирээдэҕэ кутуллубут хортуоппуй үрдүгэр эриэппэ луук хаҕын эбэ­тэр сүбүөкүлэни куталлар үһү. Ити умуһах сиигин тардан, хортуоппуйу сытыйыыттан харыстыыр эбит. Аны хал­лаан сылыйыыта кирээдэ үрдүгэр аҕыйах устуука сибиэһэй дьаабылыканы аҥаардаан ууруҥ дииллэр. Оччоҕо араскыламмат үһү. Биллэн турар, кэмиттэн кэмигэр уларытан биэрэр ордук.

«Саха сирэ» хаһыат архыыбыттан