СҮБЭҺИТ: Күһүҥҥү настырыанньаны хайдах көтөҕөбүт?

Күһүн тоҕо киһи настырыанньата түһэрий? Ардах, силбик, ону кытта тымныы түһүүтэ, күн көрөөһүнүн аччааһына киһи сааһыран истэҕин ахсын дьайыыта күүһүрэр. Бу барыта серотонин, дофамин уонна окситоцин түһүүтүттэн саҕаланар эбит.

Окситоцин — элбэх буоллаҕына, киһи аан дойдуну кууһуон баҕарар, ырыа ыллыыр, олоҕун былаанныыр. Оттон бу аччаатаҕына, кыраттан да кыйыттар буолар, сытыан-олоруон баҕата күүһүрэр. Окситоцины хайдах үрдэтэбит?

• Чугас киһигин куус;
• Санааҕын аһаҕастык этэ үөрэн;
• Сөбүлүүр муусукаҕын иһит;
• Сөбүлүүр дьарыккынан ылсан үлэлээ (иистэн, уруһуйдаа, үҥкүүлээ);
• Эмтээх отторунан ванналаныы, сөрүүн уу анныгар душка туруу көмөлөһүө;
• Ис сүрэхтэн күлүү туһалыаҕа.

Дофамин — киһини хамсатар күүс, мотуор кэриэтэ. Бу ааччаатаҕына киһи олоххо суолтатын сүтэрэр, тугу да сэҥээрбэт, интэриэһиргээбэт буолар, үөрүүтэ астан эрэ тутулуктанар. Дофамины хайдах үрдэтэбит?

• Тас көрүҥҥүн уларыт (бүрүчүөскэ, саҥа таҥас);
• Кыра да соругу туруоран баран ону ситиһэргэ дьулуһуу, бэйэҕэ махтаныы;
• Үс-түөрт чаас төлөпүөнэ суох салгыҥҥа сырыт;
• Сүрэҕэлдьиир да буоллаххына былчыҥнаргын уһугуннаран успуордунан дьарыктан, хаамп, сүүр, ыстан;
• Дьиэҕин-уоккун бэрээдэктээ, малгын-салгын сааһылаа;
• Үс да сирэй буоллун, кинигэтэ ааҕан мэйиигин үлэлэт.

Серотонин — дьол туругун аҕалар гормон

Серотонин элбэх буоллаҕына, киһи барытын кэрэ гына көрөр. Кыраттан да үөрэр, санаата кэлэр. Бу аччаата да киһи кыраттан настырыанньата түһэр, барытын хара, сиэрэй гына көрөр буолар.

• Күн уотугар 20 да мүнүүтэ сылдьыы серотонины үрдэтэр, саамай сүрүнэ — дьиэттэн тахсыахха эрэ наада;
• Эккин-сииҥҥин эрчимирт, хамсан, үҥкүүлээ;
• Тулалыыр эйгэҕин болҕойон иһит. Куорат да сүпсүлгэнигэр чыычаах ыллыыр, сөрүүн тыал илгийэр;
• Банан, эриэхэ, хара сакалаат, кофе иһиэххин сөп;
• Эрэсиими тутуһан эрдэ утуй, серотонин утуйар ууну кытта быһаччы ситимнээҕин умнума;
• Доҕоттору кытта төлөпүөнүнэн да кэпсэтии туһалыаҕа. Сирэй көрсөн санаа атастаһыы бу туругу өссө үрдэтэр.