СҮБЭҺИТ: Тоҥ чыыр – бастыҥ ас

Share

Саргылаах саҥа дьылбыт чугаһаата. Онон Саха сирин олохтоохторо Саҥа дьыллааҕы остуолларыгар тоҥ балыгы кыһан уураары бэлэмнэнэллэр. Ол эрээри үгүстэрин хайдах, ханнык  балыгы талар ордугуй диэн боппуруос мунаардар.

“Мап-маҥан хатырыктаах, сырдык буолуохтаах”

Саҥа дьыллааҕы остуолга саха ыалыгар тоҥ чыыр бастыҥ миэстэни ыларын күүтэн, болкуоҥ­ҥа дуу, хочуоҥкаҕа дуу салапааҥҥа чороччу эриллэн сыттаҕа.

Саҥа дьыл киэһэ, итии ас-үөл кэннэ, “тоҥ балык сиэххэ” диэн саҥа аллайыы минньигэс­тик иһиллэр. Таһырдьаттан, туманы бүрүммүтүнэн  ойутан киллэрэн, кыһан барыллар. Хас биирдии киһи ону астыыр кистэлэҥнээҕэр саарбахтаабаппын.

Тоҥ балык бүлүүдэтигэр ханнык баҕарар хоту күөл балыга барсар. Өрүс балыга сыата арыый кыра буолар.

Тоҥнуу сииргэ икки-үс киилэлээх чыыр саамай минньигэс. Кыһарга да табыгастаах. Устурууската олус кыра да, олус улахан да буол­бат. Атыыга дэлэй. Сатаан талыахха эрэ наада. Мап-маҥан хатырыктаах, сырдык уонна ыраас буолуохтаах.

Бөлтөркөй, төгүрүк харахтааҕы талыллар. Тоҥ чыыр араҕастыйар дьүһүннээх буоллаҕына, бу сайыҥҥы балык, рефрижераторынан кэлбит диэххэ сөп. Тоҥ балык сөбүгэр бөкүнүк,  хаһа­лаах, сиһэ  сыалаах буоллаҕына минньигэс.

Ириэрбэккэ кыһар ордук

Тоҥ чыыры таһырдьаттан киллэрээт да, тута кыһар ордук. Ириэрбэккэ эрэ. Бастаан  тирии­тин араарыллар. Лапчааннарын бысталанар.  Саха быһаҕынан туттар ордук. Хотуобай кынчаалынан кыстахха, устурууската сүгүн эриллибэт. Сатаан кыһарга, биллэн турар, үөрүйэх наада. Саамай эмис миэстэтэ – хаһата. Ол иһин өрөҕөтүттэн кыһан саҕаланар. Ол аата, сииргэ саамай кэлин буолар гына, бүлүүдэ түгэҕэр ууруллар.  Төгүрүччү дуу, көнөтүк дуу кыһартан балык амтана тутулуга суох. Онон ким хайдах сатыырынан кыһар.  Халтарыйбатын диэн  хаптаһыҥҥа дьөлө хаһыллыбыт дьөлөҕөскө тумсунан туруоран туран кыһар табыгастаах. Билигин  балтурмас диэн тэрил баар. Балыгы туруоран кыһарга аналлаах мас. Үчүгэй тэрил диэн туттар дьон биһирииллэр.

Тус бэйэм ыһаарыламмыт эриэппэ луукка томат соуһун, хара биэрэһи, тууһу булкуйан, тума оҥосторбун ордоробун. Тоҥ чыыр усту­руускатын уймаан сииргэ олус минньигэс буолар.

Онон саргылаах Саҥа дьылбытын тоҥ балык­таах көрсүөҕүҥ!

Василий Аржаков, Ньурба.

2023 сыллааҕы архыыптан.

What’s your Reaction?
+1
4
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0

Recent Posts

  • Байыаннай эпэрээссийэ
  • Сонуннар
  • Сүрүн

Алгысчыт Арчыына уолаттары арчылаан атаарда

Алгысчыт Мария Григорьевна Алексеева-Арчыына анал байыаннай дьайыы сиригэр тиийэн үлэлээбитэ үһүс сылыгар барда. Кини Мариуполь…

2 часа ago
  • Култуура
  • Сонуннар

«Арыллыы» кыбытык тигии түмсүүтэ Өксөкүлээх Өлөксөйгө анаммыт үлэни сүрэхтээтэ

Муус устар 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка Пушкин аатынан бибилэтиэкэ историческай саалатыгар «Арыллыы» кыбытык тигии түмсүүтэ…

3 часа ago
  • Кыайыы 80 сыла
  • Уопсастыба

“Кыайыы  Знамятын” Аллайыаха улууһа көрүстэ

Аллайыаха улууһун дьоно-сэргэтэ Аллараа Халыма улууһуттан кэлбит Кыайыы Знамятын көрүстэ. [gallery ids="203649,203650"] Эстафетаны көрсүү үөрүүлээх…

3 часа ago
  • Сонуннар
  • Уопсастыба

Бырамыысыланнас миниистирэ Өймөкөөҥҥө көмүс хостооһунун үлэтин кытта билистэ

Бүгүн, муус устар 10 күнүгэр, СӨ Бырамыысыланнаска уонна геологияҕа миниистирэ Максим Терещенко Өймөкөөн улууһугар  көмүс…

3 часа ago
  • Сонуннар
  • Чэгиэн

“122” кэлим хантаак-кииҥҥэ 580-тан тахсата эрийэн кэпсэттилэр

Сыл саҕаланыаҕыттан СӨ Доруобуйаҕа харыстабылын кэлим хантаак-киинин “122” нүөмэригэр 580 858-та эрийэн тиийбиттэр, ол иһигэр…

3 часа ago
  • Сонуннар
  • Уопсастыба

Индигиир өрүс сүнньүн ыраастыахтара

Саха сиригэр өрүстэр сүнньүлэрин ыраастыыр үлэ салҕанар. Маннык үлэ Абый улууһун Кэбэргэнэ сэлиэнньэтин аттынан Индигиир…

3 часа ago