СҮБЭҺИТ: Үөс уонна ноор ыарыылара дьүөрэлэһэллэр

СӨ доруобуйа харыстабылын туйгуна Анна Постникова ас буһарар уорганнар ыарыылара хайдах үөскүүллэрин, хайдах харыстаныахха сөбүн туһунан сүбэлэрэ. Бүгүн сүрүннээн үөс тааһын, ноор туһунан сырдатабыт.

— Саха сиригэр ас буһарар уорганнар саамай тэнийбит ыарыыларынан куртах, синньигэс оһоҕос баастара, быар, ноор, үөс ыарыылара, үөс тааһа буолаллар. Статистика көрдөрөрүнэн, үөс, ноор, быар ыарыылаах дьон ахсаана элбэх. Оттон куртахтарыгар баастаах дьон 1,5 төгүл аҕыйах.

Куртахха, синньигэс оһоҕоско үөскүүр баас, гастрит төрүөтэ — хеликобактер пилори диэн инфекция. Онтон киһи үөһүгэр үөскүүр таас төрүөтүнэн сыыһа аһааһын уонна төрөппүттэртэн удьуордааһын буолуон сөп. Үөс тааһа бэйэтэ бэриллибэт, эт-хаан эттиктэрин атастаһыыта тааһы үөскэтиэн сөп. Ордук дьахталлар ыалдьаллар. Тоҕо диэтэххэ, кинилэр төрөөн-ууһаан, гормоннарын туруга уларыйан, таас ордук түргэнник үөскүүр. Ол гынан баран, кэлиҥҥи сылларга эр дьоҥҥо эмиэ элбээн эрэр.

Ноор ыарыытын төрүөтүнэн 70% арыгы уонна сыыһа аһааһын буолар. Кэлиҥҥи кэмҥэ панкреатит ыарахан көрүҥэ элбээтэ, панкреонекроз, киста буолара үгэскэ кубулуйан эрэр. Ноор ыарыйдаҕына, сырыы ахсын киһи уорга-ныгар уларыйыыны хаалларар, хойут ол уларый-быт сирдэригэр киста эбэтэр искэн буолан тахсар. Манна даҕатан эттэххэ, үөс уонна ноор ыарыыта үксүгэр дьүөрэлии буолаллар. Үөстэригэр таастаах дьон ноордоро эмиэ мөлтөх, элбэх сыыстарыылаах буолар. Онон, үөстэригэр таастаах дьон ыарыылара көбөрүн кэтэспэккэ эрэ, уларыйыылаах үөстэрин эрдэ быстараллара ордук. Үөс эпэрээссийэтэ эмиэ элбээн иһэр. Ити таас үөскээһинэ элбээбититтэн тахсар. Холобур, Арассыыйаҕа сыл ахсын үөскэ 200 тыһыынча кэриҥэ эпэрээссийэ оҥоһуллар.

Сыыһа диетаҕа олордоххо, үөс хойдор. Хойдубут үөс хойут сыыйа-баайа тааска кубулу йар. Чугас аймахтаргыт үөстэрэ ыалдьыбыт буоллаҕына, эһиги эмиэ эрдэттэн харыстаныаххытын наада.

Бастатан туран, диетаны, аһы көрүнүллэр. Кун устата элбэхтик уонна кыра-кыралаан аһыахха, элбэх ууну иһиэххэ наада. Өскөтүн өр буолан баран аһыыр буоллахха, үөс хойдор. Үөс тааһа ордук түргэнник сарсыарда уонна 18 чаастан киэһээ аһаабат дьоҥҥо үөскүүр. Тоҕо диэтэххэ, үөстэрэ олус хойдор. Онон, үөскэ таас үөскээбэтин туһуттан сарсыарда булгуччу аһыахха наада уонна ааһан-араҕан биэрбэт ыарыылаах буоллахха, 18 чаастан киэһээ эбии чэпчэкитик аһыахха наада. Ити ыарыыны сэрэтиинэн буолар. Ону таһынан быраас үөс убатар эмтэри аныан сөп. Манна эбии үөстэригэр таастаах дьоҥҥо сэрэтэн эттэххэ: үөс таһаарар эмтэри ол эбэтэр үөһү таһаарар эмтэри иһэллэрэ сэрэхтээх.

«Саха сирэ» хаһыат архыыбыттан