Сыгынньахтаныы – ыарыы дуу, кэрээннэриттэн тахсыы дуу…

Уопсастыбаҕа, дьон ортотугар сыгынньах сылдьыы, быдьар быһыыны-майгыны көрдөрүү быйыл Дьокуускай куоракка хаста да хатыланна. Соһуйбут, сүөргүлээбит дьон видеоҕа устан социальнай ситимҥэ тарҕатан, маннык дьону полиция тутан административнай боротокуоллар толорулуннулар. Ол эрээри  саас-күһүн дьыл кэмин уларыйыыта, хомойуох иһин, бу хатыланыан сөп. Маннык дьону эксгибиционист диэн ааттыыллар.

 

Сыгынньах эр киһи

Бу соторутааҕыта Дьокуускай куорат Стадухин аатынан уулуссатыгар үс итирик туруктаах эр дьону полиция үлэһиттэрэ туппуттара. Бу үстэн биирдэрэ ийэттэн төрүү сыгынньах сылдьыбыт. Уопсастыбаннай миэстэҕэ итирик туруктаах сылдьан айдааны таһаара сатаабыт эр дьоҥҥо Административнай быраабы кэһии кодексатын 20.21 ыст. боротокуоллар толоруллубуттара, оттон сыгынньах сылдьыбыт эр киһи “кыра күлүгээннээһин” диэнинэн административнай эппиэтинэскэ тардыллыбыта. Маныаха майгынныыр түгэн ыам ыйыгар буолбута. Сыгынньах эр киһи дьон массыынатын уоран баран саахаллаан, холуобунай дьыала тэриллибитэ. “Апельсин” атыы-эргиэн киинин таһыгар бу саас эр киһи сыгынньахтанан баран сүүрэкэлээбит, ол күн Петровскай аатынан уулуссаҕа газоҥҥа сынньана олорор сыгынньах эр киһини ааһан иһээччилэр хаартыскаҕа түһэрбиттэр. Маннык түгэҥҥэ түбэспит дьон тута видеоҕа устан социальнай ситимҥэ тарҕатар, полицияны ыҥырар. Сиэр-майгы кэһиллиитин түмүгэр дьон туохтан да кыбыстыбат буолар. Оттон арай маннык түгэҥҥэ оҕо түбэстин?

Сааскы бэргээһин уонна итирии

Ньиэрбэлэрэ мөлтөх дьон саас-күһүн, дьыл кэмин уларыйыыта бэргииллэр диэн өйдөбүл баар. Ол түмүгэр быдьар быһыы-майгы тахсан дьон сыгынньах хаамыталыыр. Маннык быһыыланыыны уйулҕа үлэһиттэрэ сааскы бэргээһин диэн быһаараллар. Арай маннык дьайыыны оҕо көрдүн? Уйулҕа үлэһиттэрэ маннык түгэҥҥэ болҕомто уурбакка буола сатыырга ыҥыраллар. Ыалдьар дьон болҕомто тардаары маннык быһыыланалларын бэлиэтииллэр. Тута полицияны ыҥырар наадатын ыйаллар. Психолог Наталья Наумова бэлиэтииринэн, психоз эбэтэр шизофрения диэн диагнозтаах дьон маннык быһыыланаллар эбит. Кинилэр психиатрга учуокка туруохтаахтарын бэлиэтиир. Ардыгар сорох дьон болҕомто тардаары, дьон соһуйуутун-өмүрүүтүн көрөөрү соруйан эмиэ сыгынньахтаналлар. Психолог этэринэн, дьыл кэмин уларыйыыта дьоҥҥо араастык дьайар. Оттон сорох ардыгар итирэн баран итинник түктэри быһыыланар түгэннэрэ эмиэ баар.

Оҕо уйулҕатыгар дьайыы

Сыгынньах киһи уулусса устун хаампытын кыра саастаах оҕо алҕас көрөн кэбиспит түгэнигэр, оҕо уйулҕата охсууну ылыан сөп дуо диэн ыйытыы үгүс дьону долгутар. Манна төрөппүттэр быһыыларыттан-майгыларыттан улахан тутулуктаах. Маннык түгэҥҥэ төрөппүт холку буолуохтаах, ньиэрбэтэ ыалдьар дьон баарын быһааран биэриэхтээх диэн психолог сүбэлиир. Төрөппүт бу түгэни умнан кэбиспэккэ айманар, эргитэн аҕалан ырытар буоллаҕына, оҕо уйулҕата эмсэҕэлиэн сөп диир Наталья Наумова. Оттон эрдэҕэс саастаах оҕолор төрөппүтэ суох сылдьан маннык быһыыны көрөр түгэннэригэр соһуйуохтарын, куттаныахтарын сөп. Кинилэр көрбөтөҕө буолан чугастааҕы маҕаһыыҥҥа, атын тэрилтэҕэ киириэхтэрин наада. Тоҕо диэтэххэ, маннык сыгынньах сүүрэр, кэрээннэриттэн тахсыбыт дьон саба түһүөхтэрин да сөп диэн бэлиэтиир психолог.

Сыгынньахтаныы иһин миэрэлэр

Уопсастыбаннай бэрээдэги кэһии иһин, холобур, оптуобуска, баксаалга, оптуобус тохтобулугар о. д.а. сирдэргэ сыгынньахтаныы РФ Административнай быраабы кэһии кодексатын 20.1 ыст. 1 ч. кыра күлүгээннээһиҥҥэ киирсэр. 15 cууккаҕа хаайыллыан сөп. 2019 сылтан бэйэ сыгынньахтаныытын видеоҕа устан социальнай ситимҥэ тарҕатыы “Уопсастыбаннай эйгэҕэ бэрээдэги кэһии” диэнинэн, 30–300 тыһыынчаҕа диэри ыстарааптаныахха сөп. Билигин уопсастыбаҕа сиэр-майгы өттүнэн сатарааһын элбэхтик көстөр. Ол курдук, бу соторутааҕыта сыгынньах хаампыт уолаттар, дьахтар былаачыйатын кэппит эр киһи уопсастыбаннай бэрээдэги эрэ кэһэр буолбакка, үүнэр көлүөнэҕэ куһаҕан холобуру көрдөрөллөр. Үгүс дьон арыгы иһэн баран тугу гыналларын өйдөөбөттөрүттэн маннык быһыыланаллар. Сыгынньахтаныы ханнык дьайыылара холуобунай эппиэтинэскэ тиэрдиэхтэрин сөбүй? Өскөтүн, сыгынньахтанааччы бу дьайыытын “Арчы”, таҥара дьиэлэрин, ону сэргэ мечеть иһигэр, Аҕа дойду сэриитин пааматынньыктарыгар оҥорор түгэнигэр, мантын видеоҕа устан тарҕатар, эбэтэр дьон устан уопсастыбаннас хараҕын далыгар киирдэҕинэ, дьон итэҕэлин сиргэ-буорга тэпсии, Аҕа дойду Улуу кыайыытын аатын киртитии диэнинэн сыаналанан, РФ Холуобунай кодексатын 354 ыст. 4 ч. 2–5 мөл.солкуобайга диэри ыстарааптаныан эбэтэр биэс сылга диэри хаайыллыан сөп. Маны сэргэ, маннык видеоларга сокуоннай саастарын ситэ илик оҕолор кыттыгастаах буоллахтарына, дьыала өссө дириҥээн биэрэр. Ол эбэтэр содур быһыыны тарҕатыыга сокуоннай саастарын ситэ илик оҕолору кытыннарыы диэнинэн РФ Холуобунай кодексатын 242.2 ыст. 8–15 сылга диэри хаайыы болдьоҕор ууруллар.

Уодьуганнааһын кытаатыахтаах

Маннык быһыы-майгы уопсастыбаннаска киэҥ айдааны таһаарыахтаах. Сыгынньах хаампыт киһи, улахан диагноһа суох эрээри итирэн баран итинник быһыыламмыт буоллаҕына, кини бар дьон иннигэр бырастыы гыннарыахтаах. Кыбыстан сири-буору кымыстыахтаах! Оттон дьыл кэмин уларыйыытыгар бэргиир дьон учуокка турууларыгар чугас дьоно эппиэтинэһи сүгэллэр. Уопсастыбаҕа улахан дьону таһынан бэйэлэрин сатаан көмүскэнэр кыаҕа суох оҕолор баалларын умнумуохха наада. Онон бу тула боппуруос кытаатыахтаах, полиция үлэтэ күүһүрүөхтээх.