Сыл түмүктэрин таһаардылар, бастыҥнары чиэстээтилэр

Харбалаах бөһүөлэгин Иван Васильевич Николаев аатынан Сынньалаҥ киинигэр дьон-сэргэ тохсунньу томороон тымныытын аахсыбакка тоҕуоруйа муһунна.
Кириһиэнньэ күн Орто Амма нэһилиэгин олохтоохторо баһылык Альберт Иустинович Кулачиков сыллааҕы отчуотун иһиттилэр, сыл бастыҥнарын чиэстиир тэрээһиҥҥэ олус көхтөөхтүк кытыннылар.

Баһылык отчуотугар былырыын Харбалаах тутуллубута 60 сылын бэлиэтээһиҥҥэ олоҕуран кэпсээтэ. Бастатан туран, нэһилиэги чэбдигирдии субуотунньуктарыгар оҕотуттан аҕа саастаахтарыгар тиийэ көхтөөхтүк кыттыбыттарын тоһоҕолоон эттэ, бар дьонугар махтанна. Нэһилиэги ырааһырдыыга СӨ Судаарыстыбаннай мунньаҕын (Ил Түмэн) дьокутаата Прокопий Дмитриевич Рахлеев салайааччылаах «Төлөн» ААУо кэлэктиибэ куруук тиэхиньикэнэн көмө буоларын улахан махталынан аҕынна. Нэһилиэккэ быйыл эбиллии буолан, ахсааммыт тыһыынчаттан тахсыбытын үөрэн туран иһитиннэрдэ. Байыаннай эпэрээссийэҕэ сылдьар уолаттарбытыгар, дьиэ кэргэттэригэр куруук өйөбүл оҥоһулларын чопчулаан бэлиэтээтэ.

Нэһилиэк 60 сыллаах үбүлүөйүнэн урут тахсыбыт кинигэни ситэрэн, нэһилиэк ытык, кэрэ сирдэрин ис хоһоонун сырдатар кинигэ тахсыбыта. Ыһыахха нэһилиэкпит устуоруйатын сырдатар дьүһүйүү турбута. Харбалаахпыт бочуоттаах олохтооҕо Дмитрий Егорович Егоров куораттан кэлэн, 200-чэкэ киһилээх икки хору бэлэмнээбитэ махталынан ахтылынна. Күһүн улуус киинигэр Ытык Күөлгэ «Харбалаах күннэрэ» тэрээһин үрдүк таһымҥа ааспыта. Онтон ахсынньыга дьоллоох Дьокуускайга Циркэ дьиэтигэр, «Харбалаах түмсүү» өйөбүлүнэн улахан тэрээһин ыытыллан, куоракка олорор харбалаахтар түмсэн, улахан бэлиэтээһин буолбута. Манна улахан алгыс сиэрэ-туома толоруллубута, араас атыы-тутуу, быыстапка, кинигэ биһирэмэ, кэскили түстүүр төгүрүк остуол тэриллибиттэрэ. Киэһэ 5 чаастан Харбалаахтан тахсыбыт талааннаахтар, нэһилиэк олохтоохторун күүһүнэн бар дьону үөрдэр, сомоҕолуур, сөхтөрөр улахан кэнсиэр ньиргийбитэ. Бу тэрээһиҥҥэ Харбалаахтан 80-ча киһи киирэн кыттыыны ылан, таарыйа, киэн туттар биир дойдулаахпыт Иннокентий Корякин быыстапкатын көрөн, үөрэн-көтөн кэлбиппит.

Бастыҥнары чиэстээһин түһүмэх ыал буолан, оҕо-уруу төрөтөн, нэһилиэк култуурунай олоҕор көхтөөхтүк кыттан сэргэхситэр Мария, Иван Слепцовтары аал уоту оттубуттара үйэ аҥаардаах үбүлүөйүнэн эҕэрдэлээһининэн саҕаланна. Онтон бииртэн-биир нэһилиэк чулууларын эҕэрдэлээтилэр. Быйыл уон оҕоҕо күн сирин көрдөрбүт ийэлэри чиэстээһин олус долгутуулаах буолла. Көхтөөх, ситиһиилээх сүүһүнэн олохтоохторбут үрдүк сыанаҕа тахсан бэлиэтэммиттэрин бар дьоммут дохсун ытыс тыаһынан кэрэһэлээтилэр.
Тэрээһиҥҥэ ыаллыы сытар Чымнаайы нэһилиэгин баһылыга Егор Васильевич Васильев анал ырыаһыттаах кэлэн эҕэрдэлээбитэ тэрээһин ис хоһоонун дириҥэттэ, үс Амма нэһилиэктэрин сомоҕолоһууларын чаҕылхай туоһута буолла. Эҕэрдэ кэнсиэргэ Дьүлэй нэһилиэгин ырыаһыт уолаттара, Таатта сирин киэн туттуута — «Доҕордоһуу» ансаамбыл кыттыбыта олус сонун, кэрэхсэбиллээх буолла. Бу тэрээһини иилээбит-саҕалаабыт баһылыгы солбуйааччы Анна Ивановна Васильеваҕа, Сынньалаҥ киинин үлэһиттэригэр барҕа махталбытын тиэрдэбит! Тапталлаах Харбалаахпыт сыллата сайда-үүнэ турдун, ыччаттарбыт Харбалааҕы үтүөнэн эрэ ааттата сырыттыннар!

Валентина КРИВОШАПКИНА, Таатта, Харбалаах