Сылаас сыһыан иҥмит дьиэтэ…

Уопсастыба кырдьаҕастар дьиэлэригэр сыһыана араас. Кэлиҥҥи кэмҥэ араас түбэлтэ тахсан, эбии араас толкуй үөскээтэ. “Ханнык да идэтийбит көрүү-истии дьиэ кэргэн сылаас уйатын солбуйбат” дии саныыр киһи элбэх.

Ол да иһин чугас аймаҕын судаарыстыбаннай көрүүгэ ыытар дьону сиилииллэр. Ол эрээри, ытык кырдьаҕаска уонна доруобуйаларынан хааччахтаах дьоҥҥо бу маннык аһымал тыыннаах дьиэлэр үлэһиттэрэ күнүстэри-түүннэри мэдиссиинэ тустаах көмөтүн оҥорор усулуобуйатын тэрийэн, иллэҥ кэмнэригэр болҕомто ууран, кинилэр олоххо тардыһыыларын күүһүрдэллэр.

Саха сиригэр кырдьаҕастары уонна инбэлииттэри көрөр-истэр интэринээт-дьиэ үгүс. Кинилэртэн биирдэстэринэн эһиил тэриллибитэ 55 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтииргэ бэлэмнэнэ сылдьар В. И. Кононов аатынан Капитоновкатааҕы кырдьаҕастар уонна инбэлииттэр интэринээт-дьиэлэрэ буолар. Социальнай тэрилтэ саастаах дьоҥҥо көхтөөх уһун үйэлээх буолуу кэмин уһатыы, «Уһун үйэлэниигэ бииргэ, 55+» бырагыраамаҕа олоҕуран үлэлиир. Бу күннэргэ бу социальнай тэрилтэҕэ тиийэн, олоҕу-дьаһаҕы кытта билистим.

Дириҥ ис хоһоонноох тиэргэн

Социальнай тэрилтэ ыраахтан көстөр халлаан күөҕэ дьиэтин аттыгар чосуобуна турар буолан, бу дьиэ аһымал тыыннааҕа тута биллэр. Кыаммат дьоҥҥо, төһө кыалларынан, ис туруктарыгар күүстээх уонна эрэллээх буолалларыгар, олоххо тардыһыыларын бөҕөргөтүүнү ситиһэр соруктаах дьон үлэлииллэрэ харахха быраҕыллар. Туох барыта тиэргэнтэн саҕаланар. Дириэктэр Алексей Шестаков киһи кута-сүрэ тохтуур киэҥ-куоҥ сири көрдөрдө. Хортуоппуйдарын олордубуттар. Тэпилииссэлэригэр оҕуруоттарын аһа эмиэ үүнэн эрэр. Сэбиэскэй кэмҥэ дьиэ курдук тутуулаах тэпилииссэлэртэн туоннанан оҕуруот аһын хомуйар эбит буоллахтарына, билигин интэринээт олохтоохторугар сөп буолар оҕуруот аһын олордон хомуйаллар эбит. “Былырыыҥҥыттан тэпилиисэ үүннэрэбит. Сэбиэскэй кэм саҕана оҕуруот үүннэрэллэр, сүөһү, сибиинньэ туталлар эбит. Ол үгэс сыстыганнаах дьаҥ кэмигэр тохтоон хаалбыта. Ол кэнниттэн, эмиэ тыын ылан, оҕуруоппутун салгыы үүннэрэн бардыбыт. Манна үлэ инструктора Сардаана Терютинаны кытта түөрт-биэс кыанар дьон үлэлэһэллэр. Былырыын өлгөм үүнүүнү ылбыппыт”, — диэн кэпсиир тэрилтэ салайааччыта интэринээтин тиэргэнин билиһиннэрэ сылдьан.

Салгыы Кыайыы искибиэригэр чугаһыыбыт. Манна интэринээт-дьиэ урукку салайааччылара Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтара Полина Шепетько уонна Петр Хромов ааттара, Капитоновкатааҕы интэринээт-дьиэҕэ олорбут сэрии бэтэрээннэрин хаартыскалара уонна ааттара үйэтитиллибиттэр.

Олоххо интэриэһи тардан

Салгыы дириэктэр Алексей Шестаков интэринээт-дьиэҕэ баран иһэн, тэрилтэтин туһунан кэпсии истэ:

— Кырдьаҕастар уонна инбэлииттэр дьиэлэрэ үс улахан куорпустан турар. Бастакы дьиэ 1971 сыллаахха тутуллан киирбит. Онтон салгыы улахан куорпустары туппуттар. Бу эмтэнэр, олорор дьиэ. Үһүс куорпус — кулууп, остолобуой, суунар-тараанар сир. Бүгүҥҥү күҥҥэ Капитоновкатааҕы кырдьаҕастар уонна инбэлииттэр интэринээт-дьиэлэригэр 160‑тан тахса үлэһит 205 доруобуйаларынан хааччахтаах кыаммат дьону көрөр-истэр. Тэрилтэбитигэр 7 быраас, 3 фельдшер, 20‑тэн тахса сиэстэрэ уонна санитарка, 11 социальнай үлэһит, 2 психолог, фармацевт, бибилэтиэкэр, кулууп дириэктэрэ, үлэ уонна успуорт инструктордара үлэлииллэр. Интэринээт олохтоохторун орто сааһа — 45, саамай эдэр киһи — 26, кырдьаҕас — 94 саастаахтар. 170‑ча инбэлииттээхпит, үксүлэрэ сытар дьон. 50‑чалаах алта кыанар киһи интэринээттэн сылдьан, чугастыы “Саюрига” уонна ТОР-га (урутаан сайдар территория) үлэлээн, хамнастаналлар. Быйыл хортуоппуй олортубут. Онон, төһө кыалларынан, хаамар-турар дьоммутун хамсаналларын курдук иллэҥ кэмнэригэр дьарыктыы сатыыбыт. Наар сытан хааллахтарына, олохххо интэриэс сүтэр буоллаҕа, — диэн кэпсиир Алексей Петрович.

Сылаас эйгэ

Сырдык дьиэҕэ киирээппитин кытта истиэнэҕэ киһи болҕомтотун тардар араас хартыына ыйаммытын бэлиэтии көрдүм. Онуоха кылаабынай быраас салгыы кэпсээн барда:

— Тэрилтэбит Дьокуускайдааҕы “Айар уустар” креативнай индустрия кэллиэһин, П.Н Романов аатынан художественнай училищены, мэдиссиинэ кэллиэһин, Ю. А. Готовцев аатынан сервис тиэхиньукумун кытта бииргэ үлэһэр. Ол иһин художественнай училище бу көһө сылдьар хартыыналарын сотору-сотору уларытан, тэрилтэбит ис тыынын тупсаран биэрэр. Маны тэҥэ, Былатыан Ойуунускай аатынан саха уонна А. С. Пушкин аатынан нуучча академическай тыйаатырдарын, “Сахафильм” тэрилтэни, СМАРТ бибилэтиэкэни кытта ыкса сибээстээхтик үлэлиибит. Онон интэринээт-дьиэ олохтоохторун кыаллар өттө араас испэктээххэ сылдьаллар. Кулууппутугар саха киинэлэрин көрдөрөбүт. Интэринээт олохтоохторо саҥа киинэ таҕыста да, тута көрөр кыахтаналлар. Быһата, олоҕу кытта тэҥҥэ хардыылаан, дьоммутугар сылаас эйгэни олохтуубут.

Ыарыһахтарга — тустаах усулуобуйа

Салгыы кылаабынай быраас “Милосердие” диэн сытар ыарыһахтар иккис этээстэрин көрдөрдө. Инсуллаан сытар ыарыһах дьон сытар сирдэрэ барыта сып-сырдык өҥ, сахалыы тыыннаах ойуу-бичик эбит. Бу киһи санаатын көтөҕөр, уйулҕатын бөҕөргөтөр. Ыарыһах киһи сырдык өҥү көрө сылдьара, кини олоххо тардыһыытыгар көмөлөөҕө чахчы. Манна уопуттаах мэдиссиинэ үлэһиттэрэ көрөн-истэн, кырдьаҕастарга уонна инбэлииттэргэ тустаах толору усулуобуйа тэриллибит.

Ыраастык туттуу холобура

Инбэлииттэр уонна кырдьаҕастар суунар-тараанар баанньыктара, душтара уонна таҥас сууйар анал сир туспа дьиэҕэ турар. Бу манна барытыгар анал, нууччалыы эттэххэ, “переходунан” сылдьаҕын. Ыарыһах дьон сытар сирэ буолан, таҥас сууйар сир тигинэччи күнү быһа үлэлиир. Барыта — аныгы сууйар-өтүүктүүр тиэхиньикэ. Туспа ыскаапка хас биирдии ыарыһах аата-суола суруллан турар, ол онно кини уларыттар утуйар таҥаһа бырастыынатыттан пододеяльнигар тиийэ өтүүктэнэн кыстанан турар. Санитаркалар мантан кэлэн тустаах киһи утуйар таҥаһын сотору-сотору уларыталлар эбит.

…Ити курдук, интэринээт-дьиэҕэ суруналыыс кыраҕы хараҕынан бэлиэтии көрбүтүм, киһи холобурга тутара бэрт үгүс. Ол ону хаһыат биир сирэйигэр, биллэн туран, барытын батаран сырдаппаккын. Онон салгыы хаһыат саайтыгар уонна телеграмыгар ирэ-хоро кэпсиэм.