Сылаас тыыннаах ураты оскуола

Ил Дархан Айсен Николаев 2020 сыллаахха быһа сибээс кэмигэр доруобуйаларынан хааччахтаах оҕолорбутугар үс саҥа таас оскуоланы тутуохпут диэн эппитэ. Онтон 2021 сыллаахха мөлтөхтүк саҥарар оҕолор өрөспүүбүлүкэтээҕи (коррекционнай) интэринээт-оскуолалара бастакы сыбаайата түспүтэ уонна бу кылгас кэм иһигэр тутуллан, дьэндэйэн таҕыста. Соторутааҕыта үөрэнээччилэргэ, учууталларга аанын үөрүүлээх быһыыга-майгыга аспыта.

Эргэ оскуола. Мөлтөхтүк саҥарар оҕолор өрөспүүбүлүкэтээҕи анал (коррекционнай) интэринээт-­оскуолалара 1964 сыллаахха тэриллибитэ. Доруобуйаларынан хааччахтаах оҕолор ыраас салгыннаах, кэрэ айылҕалаах сиргэ үөрэнниннэр диэн Покровскайдыыр суол 10 км олохтообуттара. Үйэ аҥаара оскуо­ла дьиэтэ эргэрэн, акылаата эмэҕирэн, кыһын аайы тоҥмотор, оҕолор ыалдьыбаталлар ханнык диэн толкуйга түһэллэрэ. Эргэ оскуола тус-туспа турар алын уонна үрдүкү кылаастар үөрэнэллэригэр анаан икки куор­пустаах, остолобуойдаах, интэринээттээх этэ. Ону таһынан, үлэһиттэр олорор уопсай дьиэлэрэ баар. Бу сыллар тухары оҕолор, учууталлар даҕаны төһөлөөх саҥа оскуола тутуутун туруорустулар, тоҥон-хатан төһө эрэйдэннилэр этэй, усулуобуйа мөлтөҕүттэн.

Саҥа оскуола. Бу Саха сиригэр эрэ буолбакка, Арассыыйаҕа кытары биир улахан, аныгылыы тутуулаах оскуола буолар. Оскуола-интэринээт уопсай иэнэ 5 тыһ. тахса кв.м. Оттон аҥаардас оскуолата 3 тыһ. кв.м. иэннээх. Аттыгар сылаас галереянан силбэһэр 3 этээстээх 100 миэстэлээх интэринээттээх. Манна Дьокуускай куораттан уонна өрөспүүбүлүкэ 22 улууһуттан барыта 192 оҕо үөрэнэр. Саҥа оскуола тутуллан, үөрэнэр миэстэтэ 120-ҕэ диэри улаатта.

Доруобуйаларынан хааччахтаах оҕолорго анаммыт оскуолаҕа химия, биология, география, физика уонна робототехника, логопед, психолог анал кэбиниэттэрэ бааллар. Аныгы мультимедийнай тэриллэринэн хааччыллыылаах, мастарыс­кыайдаах, успуорт саалалаах, остолобуойдаах, бибилэтиэкэлээх, аактабай, сынньанар саалалаах, онтон да атын оҕо эргиччи сайдарыгар анаммыт хостордоох, тэриллэрдээх. Интэринээтигэр быраас хоһо, стоматолог уонна процедура ылар кэбиниэттээх. Кыргыттар уонна уолаттар утуйар хосторо тус-туспа этээстэргэ бааллар.

Оскуолаҕа уонна интэринээккэ, оҕолор доруобуйаларынан хааччахтаах  буоланнар, этээстэн этээс­кэ лиип таһар. Оттон баһаарынай өттүнэн өссө биир анал лиип көрүллүбүт. Оскуола аактабай саалатыгар кэлээскэнэн сылдьар инбэлиит оҕолорго анаан анал тиһиликтээх көтөҕөр тэрил көрүллүбүт.

Оскуола тиэргэнигэр аныгылыы оҥоһуулаах, оҕо оонньууругар, сүүрэригэр-көтөрүгэр, дьарыктанарыгар аналлаах сымнаҕас сабыы­лаах уонна искусственнай газон­наах былаһааккалаах.

Анатолий Алексеевич Федоров, Өрөс­пүүбүлүкэтээҕи мөлтөхтүк саҥарар оҕолор (коррекционнай) интэринээт—оскуолаларын дириэктэрэ:

– 20 сылы быһа саҥа оскуоланы туттарары туруорсубуппут. 2015 сыллаахха быра­йыактыыр-симиэтэлиир докумуон оҥоһуллан, 2021 сылтан тутуута саҕаламмыта. Кылгас кэм иһигэр тутуллан киирэн олус үөрдүбүт. Оскуолабытыгар эбии автономнай хочуолунай, түөрт оонньуур уонна успуорт былаһаакката тутулунна. Биһиги оскуолабытыгар доруобуйаларынан хааччахтаах оҕолор үөрэнэллэринэн, үөрэтии анал киэбэ оҥоһуллан, онон үлэлиибит. Ол курдук, оҕолору биир симиэнэнэн үөрэтэбит уонна дьарыктыыбыт.

Елена Павловна Антонова, бу оскуолаҕа 45 сыл үлэлээбит, алын кылаас учуутала, логопед:

– Биһиги өр кэмҥэ хаарбах дьиэлээх оскуолаҕа олорбуппут.  Кыһалҕабытын өйдөөн, маннык үчүгэй, киэҥ-куоҥ оскуоланы тутан биэрдилэр. Оҕолорбут өрөспүүбүлүкэ, дойду таһымнаах күрэхтэргэ кыттан элбэх ситиһиилээхпит, маннык үчүгэй аныгылыы оборудованиелаах, кэбиниэттэрдээх, оҕону сайыннарар усулуобу­йаҕа өссө күүскэ үөрэниэхпит, үлэлиэхпит дии саныыбын. Оҕолорбут ситиһиилэрин туһунан өссө даҕаны элбэхтик истиэххит диэн эрэнэбин.

Ньургуйаана Румянцева, оскуола технологияҕа учуутала:

– Биһиги учууталлар уонна оҕолор өр кэтэспит саҥа оскуолабыт олох кылгас кэмҥэ тутуллан, үлэҕэ киирбититтэн бары үөрэбит, долгуйабыт, астынабыт. Саҥа оскуолабыт  оҕолор олороллоругар, үөрэнэллэригэр ананан, урукку курдук таһырдьанан сылдьыбакка, барыта биир сиргэ оҥоһуллубута олус табыгас­таах. Аны аныгылыы, саҥа оборудованиенан хааччылламмыт, биһиги үлэлиирбитигэр усулуобуйа бөҕө оҥордулар.

Готовцев Матвей, оскуола 5-с кылааһын үөрэнээччитэ:

– Биһиги саҥа оскуолабыт наһаа кырасыабай, киэҥ-куоҥ, элбэх кылаастаах, аактабай саалалаах, үс этээстээх. Элбэх оҕо баар. Дьарыктанар кэбиниэттэрдээх.

Владик Афанасьев, 7-с кылаас үөрэнээччитэ:

– Саҥа оскуолабыт наһаа улахан, эргиччи үүнээйилээх, элбэх оҕолоох. Оттон урукку ос­­куолабытыгар сибэкки аҕыйах этэ. Манна туох барыта сабыс-саҥа, сып-сырдык.

Наталья Данилова, оскуола төрөппүттэрин кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ:

– Аан бастаан оҕобун кытары бу оскуолаҕа кэлэн бараммыт, самнархай оскуоланы көрөммүт олус хараастыбыппыт. Ол күнтэн ыла атын төрөппүттэри кытары саҥа оскуоланы туттарар туһунан боппуруоһу туруорсубуппут. Хата, түргэн баҕайытык тутан таһааран, биһиги, оҕолорбут, төрөппүттэрбит наһаа үөрдүлэр. Оҕом бүгүн саҥа оскуолаҕа кэлэн көрөн баран: «Ийээ, бу, кырдьык, биһиги оскуолабыт дуо?» – диэн ыйытар. Кырдьык, эргэ оскуоланы кытары тэҥнээтэххэ, сирдээх халлаан курдук буоллаҕа. Баҕабыт туолан, саҥа оскуолаҕа киирбиппититтэн олус үөрэбит, долгуйабыт.