“Сырдык Уулаах” сайылыгы зоотехниктар сэргэхситтилэр

От ыйын 11-12 күннэригэр Бүлүү улууһун “1Тоҕус нэһилиэгин” Тыымпы сэл. “Сырдык Уулаах” диэн кэрэ ааттаах сайылыгар  олус сэргэх тэрээһин буолла.

Ол курдук, бу дириҥ устуоруйалаах алааска зоотехник-селекционердар өрөспүүбүлүкэтээҕи үһүс куонкурустарыгар түмүстүлэр. Барыта 13 улуустан 22 зоотехник, судьуйалар, эспиэрдэр, тыа хаһаайыстыбатын улуустардааҕы департаменнарын бэрэстэбиитэллэрэ кытыннылар.

“Идэтигэр бастыҥ” өрөспүүбүлүкэтээҕи үһүс куонкурус биллэр судаарыстыбаннай-политическай диэйэтэл, сир үлэтин норуодунай хамыһаара Степан Максимович Аржаков төрөөбүтэ 125 сылыгар ананна. Ону тэҥэ САССР үтүөлээх зоотехниктара Маппырова М.Г. уонна Цыпандин И.П. төрөөбүттэрэ 100 сылыгар анаммыт тэрээһиҥҥэ СӨ племенной сулууспатын бэтэрээннэрэ кэллилэр.

“Сырдык Уулаах” сайылыкка бары улуустар балааккаларын тардан, түөлбэлээн түстүлэр. Бэрт ыраахтан Хаҥалас, Мэҥэ Хаҥалас, Ньурба уонна да атыттар оҥостубут түһүлгэлэрэ киһи хараҕар быраҕыллар. Куонкурус кыттыылаахтара бары кэлбиттэрин кэннэ улуустар хамаандалара былаахтарын тыалга тэлээрдэн, сэлэлии хаамсан киирдилэр. Ол аайы “Сырдык Уулаах” сайылык өссө тупсан-сэргэхсийэн көһүннэ.

Алгыс сиэрэ-туома толоруллубутун кэннэ үөрүүлээх тэрээһини өрөспүүбүлүкэ тыатын хаһаайыстыбатын миниистирин солбуйааччы Николай Афанасьев арыйда. Николай Афанасьевич Саха сирин араас көрүҥнээх хаһаайыстыбалар туруктаах сайдыыларыгар зоотехник-селекционердар улахан оруоллаахтарын бэлиэтээтэ. Ол иһин бу кинилэр оруолларын өссө үрдэтээри куонкурус тэриллэрин эттэ. Үөрүүлээх быһыыга-майгыга кини Саха сирин тыатын хаһаайыстыбатын бэтэрээнин ааты Антонина Александроваҕа (Тыымпы), Анна Саввиноваҕа, “СӨ тыатын хаһаайыстыбатын туйгуна” ааты “Тыымпы” кэпэрэтиип эдэр дириэктэрэ Виктория Сыромятниковаҕа ытыс тыаһын ортотугар туттарда. Бүлүү оройуонун дьокутааттарын сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Гаврил Корякин Ил Түмэн тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэтин грамотатын “Тыымпы” ПК атаҕар туруутугар, сайдыытыгар улахан өҥөлөөх Вячеслав Семеновка, Лилия Вороноваҕа туттарда.

Куонкуруска түмсүбүт дьону “Сахаагроплем” СБТ салайааччыта Алексей Жирков, нэһилиэк баһылыга Акимар Михайлов истиҥник эҕэрдэлээтилэр. Үөрүүлээх тэрээһини “Уйгу” вокальнай ансаамбыл ырыаларынан киэргэттэ.

“Кини кэлбит дэһэллэр!”

Тэрээһин кэмигэр араас нэһилиэктэртэн кэлбит бэтэрээн зоотехник-селекционердар түмсүүлэрэ олус долгутуулаахтык ааста. “Сахаагроплем” тэрилтэ салайааччыта Алексей Жирков бэтэрээннэргэ истиҥник махтанна. Кинилэртэн үксүлэрэ 40-тан тахсалыы сыл бу салааҕа үтүө суобастаахтык үлэлээбиттэрин бэлиэтээтэ. “Тыый, Тамара  Федорова, Светлана Слепцова, Антонина Александрова, Вера Яковлева, Анна Осипова … кэлбиттэр ! – дэһэллэр. Үтүөлээх зоотехниктар Мария Никанорованы, Татьяна Протопопованы  бу идэҕэ уһуйбут үөрэнээччилэрэ төгүрүйэллэр.    Бэтэрээннэр ааспыт кэми ахтан-санаһан аастылар. Кинилэр үлэлэрин эдэр зоотехниктар салгыахтара диэн эрэллэрин биллэрдилэр. Саамай долгутуулаах түгэнинэн Сунтаар улууһун тыатын хаһаайыстыбатын департамена хас биирдии бэтэрээҥҥэ бэлэхтээх кэлбитэ буолла.  “Туймаада” агрохолдинг”кылаабынай исписэлииһэ Тамара Яковлева биир идэлээхтэрин эҕэрдэлээн туран, эмиэ бэйэтин сэмэй бэлэхтэрин туттарда.

— Кэпэрэтиип үчүгэйэ диэн үлэлээх буолан, дьон биэнсийэ ылар. 1999 сылтан ыла 40 тахса киһи биэнсийэ ылар кыахтаммыта. Зоотехник диэн бары эйгэни хабар үлэ буоллаҕа. Быйыл Балаҕаччыга үүтү ыаһын үчүгэй, кыстыгы этэҥҥэ туораатыбыт. Үс сабыс-саҥа хотону туттубуппут (2018, 2019, 2020 сс.). Икки хотону бырагыраамаҕа киирэн тутуллубута. Оччолорго Алексеев Петр Николаевич көмөлөһөспүтүн куруук истиҥник ахтабыт. Үһүс хотоммутун хаһаайыстыбаннай ньыманан туттубуппут. Онон, этэргэ дылы, хотон баар, сүөһү баар”, — диир олоҕун бу идэҕэ анаабыт Анна Осипова уонна ханна да буоларын курдук, сылгыһыттар, тырахтарыыстар, ыанньыксыттар тиийбэттэрин бэлиэтиир.

Бэтэрээннэри кытта кэпсэттэххэ, кинилэр бары кэриэтэ билигин үлэлии кэлбит эдэр зоотехниктарга үчүгэй усулуобуйаны тэрийиэххэ дииллэр уонна “Земский зоотехник” диэн бырагырааманы киллэрэри туруорсаллар. “Зоотехник олоччу тустаах үлэтинэн дьарыктаннаҕына эрэ, үчүгэй түмүгү ылыаҕа”, — диэн бэлиэтээтилэр түмүккэ көрсүһүү кыттыылаахтара.

Кэрэ ырыа дуорайда – ытыс тыаһа хабылынна

Тэрээһин бастакы күнүгэр алаас үрдүнэн кэрэ ырыа дуорайда. Зоотехниктар, салайааччылар ырыаҕа күрэхтэстилэр. Талаан диэн манна баар эбит! Гитаранан да ыллаатылар. Холобура, Кэбээйи улууһун Сэбээн Күөлүттэн куонкуруска кытта кэлбит, таба иитэр хаһаайыстыба дириэктэрэ Людмила Бурцева, Ньургун Мордовской (“Сахаагроплем”) “Сахаагроплем” тэрилтэ Амматааҕы филиалын зоотехнига Олег Егоров, Гаврил Еремеев (Тыымпы), “Светлана Тарбахова (Бөтүҥ), Василий Федоров (Тыымпы), Муза Сергеева, Алексей Варламов уо.д.а. ыллаан, кэлбит дьону-сэргэни сэргэхситтилэр. Дьэ, бу сырыыга тыа хаһаайыстыбатын үлэһиттэрэ култуура үлэһиттэриттэн хаалсыбатылар.

Бу курдук, өрөспүүбүлүкэтээҕи тэрээһин бастакы күнэ олус үчүгэйдик ааста.

Санатан эттэххэ, бу тэрээһини СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын уонна аска-үөлгэ министиэристибэтэ (А.Александров), “Сахаагроплем” тэрилтэтэ (А.Жирков) тэрийдилэр. Бүлүү улууһун дьаһалтата (С.Винокуров), тыатын хаһаайыстыбатын департамена (П.Иннокентьев), нэһилиэк дьаһалтата (А.Михайлов), “Тыымпы” ПК (В.Сыромятникова) тэрийиигэ көмөлөстүлэр.

(Сиһилии “Саха сирэ” хаһыат кэлэр нүөмэригэр ааҕаарыҥ).

Хаартыска: ааптар