Сүрэх баҕатынан, дууһа ыйыытынан

Үтүө быһыыны амарах санаалаах, туруу үлэһит дьон оҥороллор диэтэхпинэ сыыспатым буолуо. Оннук дьонунан, байыаннай дьайыыга кытта сылдьар биир дойдулаахтарбытыгар көмөлөһөр,  Саха сирин далбар хотуттарын ааттыахпын баҕарабын.  Биир оннук үтүө санаалаах, сүрэҕин баҕатынан, дууһатын ыйыытынан көмөлөһө сылдьар киһинэн Амма улууһун Эмиһиттэн  волонтер Вера Николаевна Егорова буолар. Бүгүн кини байыаннай дьайыыга көмөлөһөр волонтер үлэтин уонна тус бэйэтин дьиэ кэргэнин көмөтүн туһунан кэпсиир.

Биһиги буолбатахпытына – ким?

– Мин Амма улууһун Эмис нэһилиэгиттэн көһөн киирэн, былырыын от ыйын 10 күнүттэн Дьокуускай куорат нацио­нальнай бибилэтиэ­кэтигэр баар «Боевые шелкопряды Якутии» хамсааһын филиа­лыгар байыан­най дьайыыга көмөлөһө сылдьабын. Дьиҥинэн, Сунтаар улууһуттан төрүттээхпин, Эмискэ Николаев аймахха кийиип­пин. Туох санааттан кэлэн манна үлэлиигин диир буоллахха, биһиги нэһилиэкпититтэн уонна бэйэм дойдубуттан Сунтаартан элбэх уол, ону сэргэ кэргэним быраата, аймахтарым байыаннай дьайыыга сылдьаллар, олорго көмөлөһөр сыал­лаах кэлбитим. «Саха сирэ эйигин кытта!» хамсааһыны кытары үлэлэһэн, уолаттарга тус бэйэлэригэр аадырыстаан баһыылкалары ыытабыт.

Эмискэ олорор эрдэхпитинэ бааһынай хаһаайыстыбалаах этибит. 1999 сыллаахха куоракка Үрүҥ Күөл оройуонугар дьиэ ылбыппыт. Онно дойдубутуттан кэлэр-барар дьон тохтоон ааһар этэ. Тиэргэммитигэр икки дьиэ баар. Икки дьиэттэн биирэ мастерской. Билигин Абыый кыргыттара онно иистэнэллэр, кинилэргэ хоту дойдуттан элбэх киһи  кэлэр барар. Кинилэр эмиэ байыаннай дьайыыттан кэлэр уолаттарга көмөлөһөн. бэйэлэрин кылааттарын киллэрэллэр. Биһиги кинилэргэ тайах тыһынан үс этэрбэһи тиктэрбиппит, ону үс уолга көмө быһыытынан биэрбиппит, итилэртэн биирдэстэрэ анал байыаннай дьайыыттан бааһыран госпитальга сыппыт, кыһын кэлбит уолга биэрбиппит.

Биһиги хамсааһыммытыгар үгүспүт саастаах дьон, ол эрээри ким даҕаны сылайдыбыт-­элэйдибит диэн муҥатыйбат, туора туран хаалбат. Биһиги буолбатахпытына уолаттарбытыгар ким көмөлөһүөй!

Дьиэ кэргэнинэн – бииргэ

– Биһиги дьиэ кэргэнинэн бааһыран госпиталга эмтэнэ сытар уолаттарга көмөлөһөбүт. Биһиги  Светлана Диодорова-Лаврентьева үтүө холобурун батыһаммыт, кыахпыт баарынан көмөлөһө сатыыбыт. Кинини кытары кэпсэтэммит госпиталга сыаналаах эмтэри, кыайан аһаабат буолбут оҕолорго убаҕас астары ыытабыт. Бастаан танкист уолаттар ожоговайга эттэрэ-сииннэрэ бүтүннүү уокка сиэнэн, эрэй-муҥ бөҕө буолан тулуйа сыталларын көрөн, олус хараастыбыппыт, аһыммыппыт. Онтон ыла бу уолаттарга хайаатар даҕаны көмөлөһөргө санаммыппыт. Бастаан харчы ыыппытым, ол кэннэ кыайан аһыыр кыахтара суохтарын билэн, кэргэммин кытары сүбэлэһэн баран 120 устуука анал убаҕас аһылыгы ыыппыппыт. Оттон отону, харысхалы наар ыыта турабыт. Кытыан, эмтээх от хомуйуутугар аймахтарбын көмөлөһүннэрэбин. Билиҥҥи кэмҥэ бырааппыт улаханнык бааһыран Ростов госпиталыгар сытан баран дойдутугар сынньана кэлэн иһэр.

Бу соторутааҕыта кэргэммин кытары сүбэлэһэн баран анал байыаннай дьайыыттан икки атаҕа суох буолан кэлбит уолга былчыҥнарын хамсатарга наада буолуо диэммит массаастыыр кириэһилэни биэрдибит.

Илиибит сылааһынан

– Хамсааһыммыт волонтердарын кытары уоппускаҕа кэлэ сылдьар оҕолорго туох наадатынан көмөлөһөбүт. Аҥардас маскировочнай сиэккэ эрэ буолбакка, түүттэн хатайданан уонна кылтан оҥоһуллубут атах таҥаһын уллуҥаҕар угуллар угунньалары, харысхаллары, эмтээх уонна ыраастанар оттору, о.д.а. оҥорон ыыта сатыыбыт. Онуоха биһиэхэ дьиэҕэ олорон итини барытын оҥорор дьонноохпут. Кинилэр үгүстэрэ доруобуйаларыгар хааччахтаах дьон, ол эрээри сүрэхтэрин баҕатынан, илиилэрин сылааһын иҥэрэн оҥороллор.

Биһиги таҥара дьиэтин кытары эмиэ үлэлэһэбит. Онно Екатерина Попова нөҥүө таҥара дьиэтигэр сулууспаҕа сылдьар дьон оҥорбут харысхалларын эмиэ биһиэхэ тиксэрэр. Мандар Уус суруйан биэрбит алгыс тылларын харысхалга түһэрэн уолаттарга ыытабыт. Уолаттар харысхаллары туттахтарына олус үөрэллэр. Тута хаартыскаларын ыытаннар, сибээскэ тахсаллар. Биһиги сибээстэһэр оҕолорбут бары инники күөҥҥэ сылдьаллар. Тугу сакаастаабыттарынан ыыта сатыыбыт. Хас биирдии киһи ис сүрэҕиттэн дууһатын сылааһын ууран көмөлөһүөхтээх дии саныыбын. Уолаттарбыт дойдуларыттан көмө тиийэрин кэтэһэллэр, кыайыахпыт диэн бөҕө санаалаахтар.

Иллэҥсийдэхпитинэ сиэккэни баайарга дьону үөрэтэбит, анал байыаннай дьайыыга сыһыаннаах араас тэрээһиннэргэ сылдьабыт. Бибилэтиэкэҕэ филиал быһыытынан мэлдьи үлэлэһэр дьон уончабыт. Сүрүннүүр сирбит Дзерджинскэй уулуссатын 62-с дьиэтигэр баар, ону таһынан хас даҕаны филиалга көмөлөһөр дьон элбэх. Аны туран улуустары кытары кэмпэриэнс-сибээһинэн сиэккэ баайарга үөрэтэбит. Сергей уонна Марина Васильевтар диэн кэргэнниилэр көҕүлээн, сыалай хамаанда үлэлиир.

Саха сахатынан мындыр

– Биир түгэни кэпсиим. Соторутааҕыта Бүлүү улууһуттан төрүттээх уолчаан уоппускатыгар кэлэ сылдьыбыта. Арай, миэхэ харысхал эрэ наада диэтэ. Биһиги ротабытыгар сүүрбэччэбит, онтон мин соҕотох сахабын, бары атын сиртэн сылдьаллар, кинилэр саха харысхалын илдьэ кэлээр эрэ диэн көрдөспүттэрэ диэн соһутта. Биһиги сүүрбэттэн тахса харысхалы оҥорбуппутун уолбут илдьэ барбыта. Онтон биһиги олус үөрэбит, саха итэ­ҕэллээх, атын омуктар ону ытыктыыр, ылынар, итэҕэ­йэр эбиттэр диэн киэн туттабыт. Уолаттартан үгүстүк сахалар мындыр өйдөрүн, сатабыл­лаахтарын атын эрэгийиэн уолаттара сөҕөллөрүн кэпсиил­лэр. Биир да саха баар буоллаҕына, өлөн-охтон биэрбэппит диэн этэллэрин байыастартан истибиппит.

Кыах баарынан, күргүөмүнэн

– Дьиҥинэн, кыайбаппыт-сатаабаппыт диэн олорон хаалбаппыт, кэргэммин кытары кыахпыт баарынан кыһалҕалаахха көмөлөһө сатыыбыт. Эмистэн мобилизацияламмыт, тулаайах уолга нэһилиэк­пит олохтоохторун аатыттан дьокутааттарга сурук суруйан туруорса сылдьабыт. Уолбут билигин инники кирбиигэ сылдьар, иккитэ уоппус­каҕа кэлэн барда. Биир уолбутугар эмиэ дьиэтин туттарыгар Эмис дьоно-сэргэтэ күргүөмүнэн тахсан субуотунньуктаан, көмөлөһөн, киирэн олороллор.

Улуус баһылыктара эрдэ сайаапка түһэрэннэр, маскировочнай сиэккэлэри, харысхаллары, угунньуктары, олбохтору ылан, уолаттарга илдьэ биэрэллэр. Бүлүү улууһун Баппаҕаайы нэһилиэгин баһылыга Егор Николаев анал байыаннай дьайыыга биир дойдулаахтарын көрсө баран иһэн биһиэхэ таарыйан ааспытыгар оҕолорбут туһунан кэпсээбиппит. Украина туһаайыытынан баран иһэн, оруобуна ол уолаттарбытын көрсөн ас-үөл, маскировачнай сетка, сухой душ биэрбит этэ, ону уолаттарбыт астына кэпсээбиттэриттэн үөрэбит эрэ. Атын даҕаны баһылыктар, холобура Өлөөн улууһун  Өлөөн нэһилиэгин баһылыгын солбуйааччыта Николай Семенов биһиги уолаттарбытын көрсөн ааспыта, хаартыскаларын ыыппыта кэрэхсэбиллээх. Мэлдьи көмөлөһөр СВО-ҕа сылдьар оҕолордоохпут, олорго сотору-сотору аадырыстаах баһыылкалары ыытабыт, кинилэр махталлара саамай күндү буолар.

Анал байыаннай дьайыы волонтердарыгар диэн киинэҕэ, тыйаатырга сылдьан сынньанарбытыгар босхо билиэт биэрэллэр, онно баран сынньанан кэлэбит, онон түгэнинэн туһанан махталбытын тиэрдэбит.