“Сыыппараҕа” үйэтитии

АЛРОСА өйөбүлүнэн Хотугу сир материальнайа суох култуурата сыыппаралаах архыыпка түһэриллэр.

Саха сиригэр Арктика креативнай академията иккис сылын үлэлиир. Академия көмөтүнэн Арктика уонна Хотугу улуустар оҕолоро, ыччаттара киинэ ускуустубатын, IT, суруналыыстыка салааларыгар, digital эйгэҕэ аныгы бырайыактары толкуйдууллар. Академия Саха сирин алмаастаах хампаанньатын өйөбүлүнэн “Өбүгэ халандаара” бырайыагы олоххо киллэрэр. Бырайыак аныгы технологиялар көмөлөрүнэн өрөспүүбүлүкэ материальнайа суох култуурунай нэһилиэстибэтин харыстыыр аналлаах.

АЛРОСА 2016 сылтан Үүнэр көлүөнэ пуондатын “Кэскилбит туһугар” диэн тус сыаллаах бырагырааматын үбүлүүр.
Кэнники сыллар биир чаҕылхай бырайыактарынан Үүнэр көлүөнэ пуондатын иһинэн Биир кэлим ресурснай киин тэрийбит Арктика креативнай академията буолла.
Академия Арктика уонна Хотугу сир 14 улууһун холбоон, Арктикаҕа киһи хапытаала сайдарын өйүүр улахан соругу бэйэтигэр туруорунар.

Сыыппаралаах «Өбүгэлэр халандаардара»

Быйыл Академия үгүс ахсааннаах бырайыактарын ортотугар “Өбүгэлэр халандаардара” куонкурус саҕаламмыта. Куонкуруска Арктика уонна Хотугу сир норуоттарын үгэс буолбут култуураларын хаартыска, видео, аудио, тиэкиһинэн эбэтэр анимационнай матырыйааллар көмөлөрүнэн кэпсииргэ бэлэм, 10-35 саастаах айар дьон Арктика уонна Хотугу сир улуустарыттан ыҥырыллаллар.
«Өбүгэлэр халандаардара” кырдьаҕастар уонна култуураны тарҕатааччылар булбут уонна кэпсээбит остуоруйаларын, үгэстэрин, абыычайдарын хомуйуоҕа.
«Бырайыагы Арктика уонна Хотугу улуустар оҕолоро уонна ыччаттара интэриэһиргээтилэр. Ол иһин, биһиги өрөспүүбүлүкэҕэ барытыгар киэҥник тарҕатарга быһаарынныбыт. Тоҕо диэтэххэ, Саха сирэ – култуура нэһилиэстибэтин баайа уонна креативнай индустрия сайдыытыгар инники иһээччилэртэн биирдэстэрэ. Куонкурус уратыта култуураны, үгэстэри, абыычайдары харыстааһыҥҥа оҕолор уонна ыччаттар кылааттарын киллэриилэригэр сытар. Бу – бэйэ дойдутугар тапталы уонна дойдуларын олохтоохторун уонна кинилэр нэһилиэстибэлэрин туһунан кэпсиир баҕаны биллэрии”, — диэн Биир кэлим ресурснай киин генеральнай дириэктэрэ Ольга Вешникова бэлиэтээн эттэ.
Куонкурус хас биирдии кыттааччыта араас көрүҥҥэ уонна номинацияҕа хас да үлэтин дьүүллүүр сүбэ көрүүтүгэр киллэриэн сөп. Түмүккэ сэттэ номинацияҕа сааһынан арааран, икки кыайыылаах быһаарыллыаҕа. Номинациялар: «Култуураны харыстааччылар», «Култуура артефактара”, «Мин норуотум абыычайдара уонна ритуаллара”, «Мин норуотум ырыалара”, «Мин норуотум номохторо”, “Мин норуотум үҥкүүлэрэ” уонна «Ытык сирдэр».
Сүрүнэ – оҕолор куонкуруска кыттан, норуот култууратын ураты майгылаах сыыппаралаах архыыбын бэйэлэрэ оҥороллор, архыыбы үөрэтэллэригэр уонна харыстыылларыгар көҕүлээһин үөскүүр. Академияны бүтэрбиттэр салҕыы бэйэлэрин үлэлэринэн араас Грант куонкурустарыгар кыттыахтарын сөп.
«Түмүккэ биһиги Хотугу сир материальнайа суох култуурунай нэһилиэстибэтин сыыппаралаах архыыбын оҥоруохтаахпыт. Биһиги бырайыакпыт соруга итиннэ сытар. Ону таһынан бырайыак уратыта биһиги саҥа кыахтары көрдүүрбүтүгэр уонна креативнай эйгэни арыйарга кинилэри кытыннарарбытыгар сытар. Маннык структуралары биһиги хайыы үйэ Арктика 7 улууһугар тэрийбиппит. Бу бырайыак Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын бырагыраамаларын өйүүр АЛРОСА тиһиктээх өйөбүлүнэн олоххо киллэриллэр. Биһиги хампаанньабыт болҕомтото суох итиэннэ Арктика, Хотугу улуустар баһылыктарын миэстэтигэр өйөбүлэ суох өйгө-санааҕа хаалар түмүктэри маннык түргэнник ситиһиэ суох этибит. Биһиги санааларбыт элбэхтэр уонна үбүлээһин эмиэ дьоһуннаах. Онон, бу бырайыак уһун кэмнээх буолуо дии саныыбын. Биһиги ситиһиллибитинэн тохтоон хаалар санаабыт суох, бырайыакпытын салҕыахпыт”, — диэн Ольга Вешникова кэпсээтэ.

Арктика оҕолоругар креативнай академия

Академия үлэлиэҕиттэн ыла биэс үөрэх бырагырааматын: «Кино Lab», «Медиа», «IT-технологиялар», «Мультилингва» уонна «Бырайыактыыр мастарыскыай”олоххо киллэрэр.
Сэттэ креативнай уопсастыбаннай эйгэ Анаабыр, Булуҥ, Муома, Өлөөн, Орто Халыма, Усуйаана уонна Эбээн Бытантай улуустарыгар тэрилиннэ. Киин үлэһиттэрэ үөрэх, култуура эйгэтин уонна кэммиэрчэскэйэ суох тэрилтэлэр исписэлиистэриттэн 314 уһуйааччыны (ментордар) үөрэттилэр уонна бэлэмнээтилэр. Үөрэтэргэ анаммыт бырагыраамалар бары кылгас видео-уруок быһыытынан уһулуннулар, АЛРОСА үбүлээһининэн ноутбуктар, камералар, креативнай индустрияҕа литература, креативнай уопсастыбаннай эйгэҕэ “саҕалыыр” нобуордар атыылаһылыннылар. Ону таһынан, Арктика улуустарыгар үөрэх көһө сылдьар тэрээһиннэрэ ыытыллаллар.
Бу үлэ сүрүн соруга – Арктика оҕолоругар бырайыактыыр уонна креативнай өйдөбүл сатабыллаах үөрүйэхтэрин иҥэрии.
«Биһиги Арктика оҕолоругар уонна ыччаттарыгар сыыппаралаах уонна иһитиннэрэр эйгэҕэ тэҥэ суох быһыы-майгы кыһалҕатын быһаарар соругу эрэ туруорумматыбыт. Биһиги академиябытыгар үөрэнии түмүгэр креативнай уонна ураты бырайыактарынан үлүһүйэр Арктика уонна Хотугу сир талааннаах оҕолорун уонна ыччатын уопсастыбата баар буолуохтаах. Биһиги, холобур, истээччилэрбитигэр методическай бырагырааманы киинэ, медиа уонна IT-индустрия эйгэлэригэр идэҕэ үөрүйэҕи иҥэрэргэ кыһаллабыт”, — диэтэ салайааччы Ольга Вешникова.
Биир кэлим ресурснай кииҥҥэ оҕолору кытары үлэлиир туһунан бэйэтин санаатын көһө сылдьар маастар-кылаастар экспердэрэ, документальнай киинэ сценариһа уонна режиссера, “Күн оҕолоро” айар устуудьуйа салайааччыта Сардаана Барабанова үллэһиннэ. Кини уһуйуутунан Эбээн Бытантай улууһун оҕолоро уонна ыччаттара кылгас кээмэйдээх киинэ оҥоһуутугар бэйэлэрин күүстэрин холонон көрдүлэр. Сардаана маастар-кылааһы ыытта уонна кылгас кээмэйдээх киинэни оҥорорго санаа үөскээһиниттэн, сценарийы оҥорууттан, дьоруойдары талыыттан саҕалаан, устуу хаамыытыгар тиийэ үөрүйэҕин үллэһиннэ. Режиссер этэринэн, оҕолор иһитиннэриини интерактивнай көрүҥүнэн ордук үчүгэйдик ылыналлар. Сардаана Барабанова киинэни устуу теоретическай чааһын оонньуу көрүҥүнэн ыытта. Оҕолор түргэнник ылынан уонна “киинэ устуудьуйаларын” бөлөхтөрүгэр арахсан, сценарист, режиссер, продюсер, оператор уо.д.а. курдук араас оруолу ыллылар. Ол кэнниттэн маастар-кылаас кыттааччылара дьиҥнээх камераҕа устуу үөрүйэхтэрин баһылаатылар.

«Биһиги оҕолор хайыы үйэ бастакы маастар-кылаастар кэнниллэриттэн куһаҕана суох видео-сюжеттары уонна интервьюлары устубаттарын олус сөхтүбүт. Оҕолор олус аһаҕастар уонна саҥа саҕахтары арыйарга бэлэмнэр, бырайыактарын билиһиннэрэртэн куттамматтар. Бу — чуолаан Эбээн Бытантай улууһунааҕы Оҕо киинигэр үлэлиир уһуйааччылар көмөлөрүнэн. Уһуйааччылар оҕолору кытары айымньылаахтык үлэлииргэ уонна кинилэр баҕа санааларын истэргэ бэлэмнэр. Онтон бырайыактыыр үлэлэри тиэхиньикэ өттүнэн хааччыйыы, биллэн турар, үбүлээһинтэн тутулуктаах. Биһиги оҕолор уонна ыччаттар сотору кэминэн бэйэлэрин төрөөбүт кыраайдарын, үгэстэрин, абыычайдарын, култуураларын уонна, сүрүнэ, олохтоохторун туһунан сыыппаралаах архыып оҥоруохтарыгар эрэнэбит”, — диэтэ Сардаана Барабанова.

«Биһиги көмөлөһөр Арктика креативнай академиябыт уонна да атын бырайыактар үлэлэрин көмөтүнэн, Саха сирин үүнэр көлүөнэтэ өбүгэтин туһунан өйдөбүнньүгү илдьэ сылдьар уонна харыстыыр эрэ буолбакка, сотору кэминэн иһитиннэрэр уонна креативнай эйгэлэргэ инники иһээччи быһыытынан биллиэҕэр эрэллээхпит”, — диэн АЛРОСА өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай былааһын уорганнарын кытары үлэҕэ отделын начаалынньыга Ладимир Аргунов кэпсээтэ.

Лана ИЛЬИНА суруйуутуттан тылбаас
АЛРОСА пресс-сулууспатын хаартыскалара