Сүүскэ бэриллэ-бэриллэ хаһыат таһаарарым

Аармыйаҕа хара ааныттан сабыс-саҥа сулууспалыы тиийбит салаага туохха ордук сыстаҕаһын, туох дьоҕурдааҕын бэрэбиэркэлиир, тургутан көрөр бэрээдэк баар.

Танкистары бэлэмниир алта ыйдаах үөрэтэр чаас курсаана эрдэхпинэ ыраастык суруйарбын, уруһуйдуурбун бэлиэтии көрөн, ротабыт “За родину!” диэн истиэнэ хаһыатын таһаарааччы эрэдээктэр оҥорбуттара. Инньэ гынан рота ыстаабыгар, биитэр “Ленинскэй хоско” чуумпуга бэрт холкутук хаһыат таһааран, ардыгар плацка унньуктаах строевой хаамыыттан, ыксаллаах ыарахан үлэлэртэн босхолонон абыранарым. Сороҕор “Бетяс сачок” диэн өһүргэтэллэрэ: “Оҥор оччоҕуна хаһыаты!”– уолуктаһан да турарбыт. “Суох-суох, оонньоон эттим”,– диэн мүлүрүтэн-халырытан кэбиһэллэрэ.

Уопсайынан, аармыйаҕа бойобуой-бэлитиичэскэй бэлэмнэниигэ истиэнэ хаһыата көҕүлүүр, сэрэтэр оруола, дьайымтыата сүрдээх буолара. Эрэдээктэр дуоһунастаах буолан, хамандыыры политчааска солбуйааччы –замполит уҥа илиитэ буоларбын элбэхтик билбитим. Хайҕаммытым да, миэрэлэммитим да ханна барыай. Оччолорго Даманскай арыыга кытайдары кытта сэриилэһэн ылан, илин кыраныыссаҕа байыаннай-бэлитиичэскэй быһыы-майгы сытыырхайан турар кэмэ этэ. Инньэ гынан хаһыат хас нүөмэрин таһаарыы сэрэхтээҕэ, кэтэбиллээҕэ.

Ротабыт хамандыыра, хапытаан Хаврусь диэн Поволжье ньиэмэһэ чыналдьыйан, үрэн эрэрдии чаҥырҕаан саҥарардыын, олох ньиэмэс-ньиэмэһинэн этэ. Сулууспа эрииригэр-мускууругар ньиэрбэтин сиэтэн, ырдьыгынас, тырыттаҕас майгылааҕа. Сэбиэскэй Аармыйа күнүн көрсө хаһыаппыт саҥа нүөмэрин таһаарарга эппиэттээх буолан, киэһээҥҥи аһылык кэнниттэн рота ыстаабыгар киллэрэн хайдах оҥорорбун “маны манна, итини итиннэ туруор, маннык суруй, уруһуйдаа” диэн макеттаан биэрэн баран, “сарсыарда бэлэм буолуохтаах!” диэн сорудахтаан-бирикээстээн дьиэлээтэ.

Мин кини эппитин сөбүлээбэккэ, түүннэри олорон бэйэм хайдах саныырбынан хаһыаппын саллааттар туран сэрээккэлии тахсалларыгар оҥорон дьэргэтэн кэбистим. Санаабар астынан, ротабын кытта остолобуойтан аһаан кэлээппин, дневальнай: “Рота хамандыыра ыҥырар, ыстаапка бара оҕус”, – дии тоһуйда. Ыстаапка киирээт, ыһыы-хаһыы ортотугар буола түстүм. Хапытаан Хаврусь кини эппититтэн атыннык оҥорбуппун сөбүлээбэккэ, уруһуйдарбын ыйа-ыйа сэбиэскэй саллааттары буолбакка, соруйан кытай саллааттарын уруһуйдаабыккын диэн баайсан, түүннэри утуйбакка кыладыйбыппын тырыта-хайыта тыытан кэбистэ. Хара бэрчээккэлээх сутурук сүүскэ саайбытын өйдөөбөккө да хааллым. Сүгэ өнчөҕүнэн сүүскэ сааллан дөйүөрбүт идэһэ оҕус курдук иэҕэҥнии-куоҕаҥныы, хара өһөспөр остуол кырыытыттан тутуһан сууллубакка турдум.

Хайыахпыный, ротам хамандыыра хапытаан Хаврусь кыраҕы манабылынан хаһыаппын иккистээн оҥордум. Халлаан күөҕэ килэриспит харахтардаах сэбиэскэй саллааттары уруһуйдаатым. Кэлин өйдөөбүтүм, кырдьык да, наар хара харахтаах саллааттары уруһуйдуур эбиппин…

Биэтэс Билээхэп