Таас Үрэх 130 сыллаах үбүлүөйүгэр – панно

Мииринэй оройуонугар Таас Үрэххэ ыам ыйын 27 күнүгэр олохтоох култуура дьиэтигэр СӨ норуотун уус-уран оҥоһуктарын маастара Валентина Гаврильевна Попова салайааччылаах “Кыбытык эйгэтэ» түмсүү (Петрова Зинаида Николаевна, Максимова Антонина Васильевна, Наумова Антонина Ивановна, Сидорова Антонина Алексеевна) «Ботуобуйа кэрэ кэмнэрэ” диэн кыбытыгынан тикпит паннотун презентацията буолбута.

 В.Г.  Попова: “2024 сыл саҕаланыытыгар кыбытык тигиитигэр маастар-кылаас ыыппытым. Онно 2025 сылга Таас Үрэх үбүлүөйдээх ыһыаҕар панно тигиэххэ диэн буолбута. Толкуйдаан баран дойдубут кэрэ сирдэрин, Ботуобуйа үрэхпитин көрдөрүөххэ диэбиппит. Айылҕа араас көстүүлэрин хаартыскаларын көрөн, сыымайдаан, уруһуй учуутала Катерина Январьевна Петроваҕа эскиз оҥотторбуппут. Дьокуускайтан 20 араас өҥнөөх сукуна ылан кэлэммин,  үлэбитин саҕалаабыппыт.  Иискэ-ууска сыһыаннаах Зоя Христофоровна, Виктор Андреевич  дьиэлэригэр мустан сүбэлэһэ-сүбэлэһэ тикпиппит. Түмсүүбүт аатыттан  кинилэргэ махталбытын тириэрдэбин.

Мииринэй куоракка сиэммин көрөр буолан, ыйга биирдэ тахсан 2-3 хонон сүбэлээн, көрдөрөн биэрэр этим.  Итинник гынан, былырыын муус устар 28 күнүттэн саҕалаан олунньуга бүтэрдибит.  Онтон Дьокуускайынан, Мииринэйинэн быыстапкаларга кытыннардым. Кыбытыктаах сиик икки арааһын туһанныбыт: кыбытык сиик уонна хайа быһан кыбытыктаан олордуу. Панноҕа сыл 4 араас кэмэ киирдэ.

“Кыһыҥҥы Ботуобуйа”. Гаас  вышката. Таас Үрэххэ гаас 1970-с сс. көстөн, туһанылла турар. Бултаах сир, тайах, бөрө, эһэ баар дойдута (З.Н. Петрова).

“Сааскы Ботуобуйа”. Кытаран көстөр күөх ньургуһун. Элбэх балыктаах үрэхпит мууһа ыраастанара кэтэһиилээх буолар. Муус ыраастанан, эбэбит уста сытар. (А.И. Наумова).

“Сайыҥҥы Ботуобуйа”. Кыһыл хайа. Кыһыл туойдаах, кумахтаах биэрэк. Сибэккилээх үрдүк кытыл. (А.В. Максимова).

“Күһүҥҥү Ботуобуйа”. Төрүттэрбит сүөһү иитэллэрэ. Кэбиһиилээх от, бугуллар, кыраабыл (А.А. Сидорова).

Ботуобуйа сирэ – тайҕа быыһа, маардаах, элбэх араас мастаах. Онон панноларга элбэх мас көстөр.

Саха ииһин биир муҥутуур чыпчаалын – кыбытыктаах ииһи тиктэрбиппинэн киэн туттабын, иистэнньэҥнэрбэр махтанабын”, — диэтэ Мииринэй олохтооҕо В.Г. Попова.

Валентина Гаврильевна Попова –  Хаҥалас улууһун  1 Дьөппөн нэһилиэгиттэн төрүттээх, кэргэнин дойдутугар Таас Үрэххэ технология учууталынан үлэлээбитэ. Элбэх өрөспүүбүлүкэтээҕи, Арассыыйатааҕы быыстапкалар кыттыылаахтара. “Өбүгэлэр таҥастарын сөргүтэн” дьиэ кэргэн бырайыагынан  эбээлэрэ Елена Михайловна Скрябина төрөөбүтэ 115 сылыгар кини сахалыы таҥаһын (20-с үйэ саҥата) – халадаайын, хаһыаччыгын, салбырҕастаах былаатын – сөргүтэн оҥорбуттара.

Чувашия маастардарын Бүтүн Арассыыйатааҕы “Вышитая карта России” бырайыагар кыттыбыта.

Бу күннэргэ кини Мииринэй улууһун маастардарын кытта Монголияҕа “Ысыах мира” тэрээһиҥҥэ кытта сылдьар.

Валентина Попова

Хаартыскалар: ааптар тиксэриилэрэ