Тайах ахсаанын элбэтиэххэ

Ааспыт үйэ 70-с, 80-с сылларыгар маҕаһыыҥҥа таба этэ удамыр сыанаҕа атыыланара. Оччолорго икки­лии-үстүү тыһыынча табаны көрөр-истэр ыстаадалар элбэхтэрэ. Сэбиэскэй Сойуус ыһыллаатын кытта хоту улуус­тарга таба ахсаана биллэ аҕыйаабыта. Билигин таба этэ маҕаһыыннарга суох буолла. Онон хотугу аҕыйах ахсааннаах омук дьоно сибиинньэ уонна куурусса этэ аһылыктанарга күһэлиннилэр.

Өрөспүүбүлүкэ үбүттэн хотугу улуустарга таба иитиитигэр анаан 40-50 мөлүйүөн солкуобай көрүллэр. Таба ахсаана элбии­рэ буоллар, өссө элбэх үп көрүллүө этэ. Өссө, мин санаабар, тайа­ҕы үөскэтиигэ күүстээх үлэни ыытыахха баара. Онно анаан биотиэхиньиичэскэй үлэлэри уонна адьырҕа кыыллар ахсааннарын   аҕыйатыы ыытыллыахтаах. Сир аһа үүммэтэх дьылыгар эһэ үксүн тайах оҕотун  баттыыр. Кэлиҥҥи кэмҥэ эһэ ахсаа­на сылын аайы эбиллэн, биллэрдик элбээтэ. Оттон тайах аҕыйаатар аҕыйаан иһэр.

Холобур, 1980-с сыллар ортолоругар кыһыҥҥы суолу-ииһи чинчийэн, тайах ахсаанын ааҕан көрүү түмүгүнэн “Эһэлээх” диэн ураты харыстанар сиргэ 2500-тэн тахса тайах баара. Оттон 80-с, 90-с сыллар бүтүүлэригэр 500-600 эрэ тайах хаалбыта бэлиэтэммитэ. Билигин биотиэхиньиичэскэй үлэлэр ыытыллыыларын түмүгэр, 1000-тан тахса тайах баара биллэр. Өскөтүн тайах ахсаанын 80-с сыллар саҕаланыыларыгар тиэрдэр буоллар, нэһилиэнньэни этинэн хааччыйыы кыһалҕата быһаарыллыа этэ. Адьырҕа кыыллар ахсааннарын аҕыйатыы түмүгэр таба ахсаана эмиэ эбиллиэҕэ. Онуоха СӨ Бырабыыталыстыбатын, Булт департаменын, тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин өттүттэн хорсун уонна дьаныар­даах дьаһаллар ылыллара буоллар диэн баҕалаахпын.

Биһиги кэлэр көлүөнэлэр тустарыгар үлэлиирбитин  умнуо суохтаахпыт. Кинилэргэ чөл туруктаах, баай айылҕаны хаалларыахтаахпыт.

Владимир Стрекаловскай,

Саха Өрөспүүбүлүкэтин айылҕа харыстабылын туйгуна, ыччат бэлиитикэтин туйгуна, Улахан Чыыстай национальнай нэһилиэгин дьокутаата.