Татаардар 25-с үбүлүөйдээх федеральнай Сабантуйдара Саха сиригэр буолуоҕа

Сабантуй — татаар норуотун үгэс буолбут национальнай бырааһынньыга, сааскы хонуу үлэтэ түмүктэниитин кытта сөп түбэһэр буолан, киэҥ далааһыннаахтык ыытыллар.

Дойду элбэх омуктаах дьонун духуобунай түмсүүтүн бөҕөргөтөргө туһуламмыт федеральнай Сабантуй сыллата Арассыыйа биир эмит эрэгийиэнигэр ыытыллар. Бастакы суолталаах тэрээһин 2001 сыллаахха Саратов куоракка буолбута. Онтон ыла сыл аайы федеральнай таһымнаах бэстибээл ыытылларыгар дойду биир ханнык эрэ  куоратын анаан тала сылдьан ыыталлар. Ол курдук, Сабантуй Татарстаан Өрөспүүбүлүкэтигэр, Москва, Санкт-Петербург куораттарга, Киров, Астрахань, Нижегородскай уобаластарга уонна  да  атын эрэгийиэннэргэ  буолбута. 2025 сылга эстэпиэтэ Саха сиригэр тиксэн, быйыл сайын бэс ыйын 13-14 күннэригэр Дьокуускайга уонна Хаҥалас улууһугар Орто Дойду туристическай комплекска ыытыллыаҕа.

Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Владимир Путин “Сабантуй дойду култуурунай кодун улахан суолталаах, быстыспат сорҕотунан буолар” диэн бэлиэтээбитэ. Онон бу күннэргэ федеральнай Сабантуйу бэлэмнииргэ эппиэттээх Татарстаантан дэлэгээссийэ  уонна татаар омук Аан дойдутааҕы татаардар кэнгириэстэрин ситэриилээх кэмитиэттэрин бэрэссэдээтэлэ Данис Шакиров кэлэн тэрээһин боппуруостары ырыталлар, дьүүллэһэллэр. Дэлэгээссийэ  бэҕэһээ Хаҥалас улууһун Орто Дойду туристическай комплексыгар Сабантуй ыытыллар сирин-уотун кытта билсэн баран, биһирээтэ.

Бүгүн “Сахамедиа” холдинг медиа-киинигэр Саха сирэ уонна Татарстаан икки доҕордуу, бырааттыы өрөспүүбүлүкэлэр буолалларыгар туһуланар “төгүрүк остуол” буолла. Тэрээһин кыттыылаахтара онно социальнай, экэниэмикэ боппуруостарыгар элбэх пууннаах бииргэ үлэлээһиҥҥэ, култуурунай уонна научнай уопуту атастаһыыга илии баттаммытын, ол чэрчитинэн туох үлэ ыытылларын ырыттылар.

— Татаар дьоно түөлбэлээн олорор аан дойду 45 омук сиригэр, Арассыыйа 80-тан тахса эрэгийиэнигэр сыл аайы Сабантуйу бэлиэтииллэр. Ол эрээри быйылгы 25 сыллаах  үбүлүөйдээх тэрээһин Саха сиригэр ыытыллара – ураты бэлиэ түгэн. Суолталаах тэрээһиҥҥэ Татарстаантан анал чартернай рейстэр кэлиэхтэрэ. Сабантуйга  “Татаар ыалын тиэргэнин” анаан көрдөрүөхпүт. Бу тэрээһини ыытарга Нижнекамскайдааҕы муниципальнай оройуон сыһыарыллыбыта. Татаар омук национальнай аһын билиһиннэриэхпит. Онно анаан 300 лиитэрэлээх самоварбытын аҕалыахпыт. Бырааттыы Саха сирин олохтоохторун уонна ыалдьыттарын тото-хана аһатыахпыт. Маны тэҥэ, спортивнай күрэхтэһиилэрбитин ыытыахпыт. Хайаҕа сүүрэн тахсыы рекордун олохтуохпут. Дуобат чөмпүйэнээтин ыытыахпыт уонна ат сүүрдүүтэ буолуоҕа. Федеральнай Сабантуйга Татарстан уонна Саха сирин айар кэлэктииптэрэ, икки бырааттыы өрөспүүбүлүкэ биллиилээх артыыстара норуоттар доҕордоһууларын туругурдар театрализованнай көрдөрүүгэ кыттыыны ылыахтара. Бу тэрээһиҥҥэ кыттаары Татарстаан Өрөспүүбүлүкэтиттэн  500-тэн тахса айар куттаах киһи анаан айаннаан кэлиэҕэ. Олус дириҥ ис хоһоонноох тэрээһиҥҥэ Саха сирин олохтоохторо кэлэн ыалдьыттыылларыгар ыҥырабыт уонна көхтөөхтүк кытталларыгар эрэнэбит, — диэн   Данис Шакиров санаатын үллэһиннэ.

— Элбэх омуктаах Сахабыт сиригэр татаар омуга үтүөнү, сырдыгы түстүүр дьон. Биир түүр тыллаах  дьон буолан, аймахтыы курдукпут. Бырааттыы норуоттар култуураларбытын, былыр былыргыттан илдьэ сылдьар үгэстэрбитин, духуобунай баайбытын көрдөрөн, билиһиннэрэн, бииргэ алтыһан ааһарбыт, биллэн турар, икки өттүттэн ис турукпутун, куппутун  байытыа диэн эрэллээхпит, — диэн СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирэ Афанасий Ноев  бэлиэтээтэ.

Оройуоннарга үлэлиир татаар общиналарын кытта “Сахамедиа” холдинг исписэлиистэрэ быһа эпиири “телемост” пуорматынан ыыппыттара сонун көстүү буолла. Татарстаан дэлэгээссийэтэ бу көрүҥү олус сөбүлүү ылынна. Нерюнгри оройуонун татаардарын общинатын бас-көс дьоно “Саха сирин соҕуруу куоратыгар 2000-тан тахса татаар омугун дьоно олорор. Саха сирин араас улуустарыгар  олорор биир дойдулаахтарбытын кытта эйэ-дэмнээх олоҕу түстүүбүт. Бэйэбит өрөгөй ырыалаахпыт. Общинабытыгар эдэрдиин-эмэнниин үгүс үлэни ыытабыт” диэн санааларын эттилэр.

Өлүөхүмэ куоракка олорор татаардар: “Биһиги куораппытыгар татаар омук историческай үгэһин, былыргы артефактары үйэтиппит ытык кырдьаҕастарбыт билигин  да бааллар.

Кэлиҥҥи биэрэпис чахчытынан, Өлүөхүмэ куоракка 620 татаар олорор. Бу дьон бэйэлэрин омуктарын култууратын, үгэстэрин  харыстаан илдьэ сылдьаллар. Кинилэри уонна сыаналаах эспэнээттэри хайаан илдьэ кэлиэхпит. Онон биһиэхэ, өлүөхүмэлэргэ, биир улахан былаһаакканы аныыргытыгар этии киллэрэбит”, — диэн санааларын тиэртилэр Өлүөхүмэҕэ олорор татаардар общиналарын чилиэннэрэ.

“Сахамедиа” холдинг генеральнай дириэктэрэ Виктор Колесов Татарстаан уонна Саха сирэ бэйэ-бэйэлэрин кытта бииргэ үлэлээһиннэрин чэрчитинэн үгүс өрүттээх үлэ ыытылларын бэлиэтээтэ. “Ол курдук, иһитиннэрэр-биллэрэр эйгэ салаатыгар “Сахамедиа” уонна “Татмедиа” холдиннар суруналыыстарбытын атастаһан үлэлэтэбит. Бу күннэргэ Татарстантан кэлэ сылдьар суруналыыстар Саха сирин туһунан матырыйааллары хомуйа сылдьаллар. Биһиги тэрилтэбит суруналыыстара Татарстааҥҥа баран үлэлээн кэлбиттэрэ. Хаҥалас улууһа – Саха сирин бастакы бэрэсидьиэнин төрөөбүт дойдутугар буолара дириҥ суолталаах. Үбүлүөйдээх Сабантуйу “Сахамедиа” холдинг суруналыыстара сырдатарга бэлэмнэр. Бииргэ үлэлээһин айар куттаах дьону бэйэ-бэйэбитин байытар”, — диэн бэлиэтээтэ “Сахамедиа” холдинг генеральнай дириэктэрэ Виктор Колесов.

Татарстаан бэрэстэбиитэллэрэ “олус эппиэтинэстээх, суолталаах тэрээһини Ил Дархан Айсен Николаев уонна Татарстаан Аҕа баһылыга Рустам Минниханов өйүүллэр, онон 25-с үбүлүөйдээх федеральнай Сабантуй үрдүк таһымҥа барыа дии саныыбыт”, — диэн тэрээһин мунньаҕы түмүктээтилэр. “Туган як” (“Төрөөбүт дойду”) татаар култууратын киинин бэрэссэдээтэлэ Игорь Халилов бэлиэтээбитинэн, бырааһынньыкка бэлэмнэнии эппиэттээх күннэрэ үүннүлэр. Бүгүн Татарстаан Өрөспүүбүлүкэтин дэлэгээссийэтэ СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников салалтатынан тэрийэр хамыыһыйа мунньаҕар кыттыаҕа.