Татарстаантан ыалдьыттар
Хаҥалас пиэрмэрэ татаар суруналыыстарыгар күөрчэх ытыйтарда, сыр буһартарда
Өҥ сирдээх Хаҥалас улууһун Хоточчутугар Татарстаантан кэлбит “Татмедиа” суруналыыстарын арыаллаан бара сырыттым. Кэллиэгэбит Полина Николаева манна “Куораттан – дэриэбинэҕэ: пиэрмэр” медиа-бырайыагын сүрүн чааһын олоххо киллэрэн, сүөһү-сылгы иитиитигэр хаһаайыстыба тэринэн, ньир бааччы олорор.
“Татмедиа” суруналыыстара Зульфиялаах Ильгизэны кытта тимир көлөҕө олорсон, балтараа чааһынан Хоточчуга тиийдибит. Өлүөнэ эбэни туораан, “Лена” федеральнай суолунан сырылаччы айаннаатыбыт. Аллараа Бэстээхтэн күдьүс тэптэрэн, “I Дьөппөн нэһилиэгэ Хоточчу сэлиэнньэтэ” диэн суруктаах хонуу күөҕэ өҥнөөх Далбар Хотун быһыылаах стеланан уҥа кутуу суолу туттубут. Алта килэмиэтиринэн, мыраан үрдүттэн көрдөххө, иһит курдук чөкө турар дьоҕус дэриэбинэ нэлэс гынна. Аартыгынан нэһилиэнньэлээх пууҥҥа биирдэ баар буола түстүбүт.
Полинабыт ыйбыт хайысхатынан элбэх ынах-сүөһү, сылгылар аһыы сылдьалларын көрдүбүт. Онно тиийдибит. Саас кэлэн, күн уһаан, хотонтон таһырдьа тахсан абыраммыт ынах-сүөһү уулаан бүтэн, тиэргэн таһыгар үмүөрүспүт. Олбуор таһыгар кууннаах улахан тыраахтар көлө, ол-бу тиэхиньикэ элбэх. Тиэргэҥҥэ бааллан турар хара ыт үрэн моргуйар. Армированнай салапааннаах улахан тэпилииссэ, баанньык, гараас, кыладыапка баар.
Дьиэлээх хаһаайка биһигини таһырдьа тахсан көрүстэ, кыбыы таһынааҕы улахан хаһааҕа хаһаайын сылгыларга бурдук биэрэ сылдьар. Дьиэ кирилиэһин иннигэр икки улахан үүт таһар бөтүөнү көрөн, үүт туттарыытын кэмэ саҕаламмыт дии санаатым. Ынахтар төрөөн, хаһаайыстыбалаах дьон үлэлэрэ үс бүк үксээбит. Быһата, үлэ-хамнас, тыа сирин олоҕо-дьаһаҕа тигинии-таҕыныы олороругар түбэстибит.
Дэриэбинэ сибиэһэй салгынынан тыына, далга турар сылгылары, борооннору, хотон иһигэр турар ньирэйдэри көрө сырыттахпытына, Полина Хоточчу саамай тутаах киһитэ иһэрин эттэ. Бэтэринээр Татьяна Яндреева атынан кэлэн, баҕанаҕа баайан, биһигини кытта бэрт сайаҕастык кэпсэппитинэн барда. Кини эппитинэн, манна уопсайа 495 төбө сүөһү баар, үс бааһынай хаһаайыстыба, 17 кэтэх хаһаайыстыбалаах ыал олорор. Ол иһигэр Полиналаах хаһаайыстыбаларыгар 62 төбө сүөһүлээхтэр, онтон ыанар ынаҕа 24. “2022 сылга тэринэрбитигэр барыта 16 төбөлөөх этибит. “Агростартап” федеральнай бырагыраамаҕа кыттан, хаһаайыстыбабытын сылын аайы улаатыннарар былаан ылынан, үүттэн-эттэн дохуот аахсан, үлэлээн-хамсаан олоробут. Тыа сирин салгына, бэйэ хаһаайыстыбатыттан доруобай ас, үлэ миэстэтин таһаарыы, дохуот аахсыыта — барыта бу тиэргэн иһигэр эргийэн олорор”, — диэтэ хаһаайка.
«“Агростартап” федеральнай бырагыраамаҕа кыттан, хаһаайыстыбабытын сылын аайы улаатыннарар былаан ылынан, үүттэн-эттэн дохуот аахсан, үлэлээн-хамсаан олоробут. Тыа сирин салгына, бэйэ хаһаайыстыбатыттан доруобай ас, үлэ миэстэтин таһаарыы, дохуот аахсыыта – барыта бу тиэргэн иһигэр эргийэн олорор»
Кыбыыга урулуоннаммыт от уонна маҥан суулаах сенаж ууруллубут. “Сүөһү дороххой уонна сүмэһиннээх оту тэҥинэн аһыахтаах, оччоҕуна эрэ бэйэтин туруга уонна үүтүн хаачыстыбата тупсар. Биһиги оттуур сирбит арыыга баар, онон чугас сэбиэскэй кэмтэн быраҕылла сытар бааһынаны түүлэһэн, от үүннэрбиппит икки сыл буолла. Онтубутун сенажтыыбыт. Үүппүт сыата үчүгэй, күһүнүн алта бырыһыантан түспэт. Элбэх оту үүннэрэр былааннаахпыт. Бу бүгүн 19 гектардаах сири түүлэспиппит туһунан докумуону туттубут. Улууспут дьаһалтатын тыа хаһаайыстыбатын өйүүр бырагыраамалара үлэлииргэ кыаҕы биэрэр. Төбөбүт ахсаана эбиллэн иһэринэн, саҥа хотон туттар былааннаахпыт”, — диэн кэпсиир хаһаайыстыба баһылыга Радомир Варламов.
“Киирэн чэйдиэҕиҥ”, — диэн хаһаайка икки этээстээх улахан дьиэҕэ ыҥырда. Минньигэс ас сыта дыргыйар. Киин ититиигэ холбоммуттара иккис сыла буолбутун, онон хотонноох дьон оһох оттор түбүктэн босхоломмуттарын үөрэн кэпсииллэр. Бэйэ оҥорбут лапсалаах (татаардарга эмиэ маннык баарын Ильгизэ бэлиэтээтэ) эт миинин истибит, өрүс балыга уратытык духуопкаҕа буһарыллыбытын сонурҕаан сиэтибит, татаардар сөбүлээн буһарар перемечи (биһигинэн бэлэсии) амсайдыбыт. Итии үүттээх чэй, хаптаҕастан муорус иһэн дуоһуйдубут. Сахалар уонна татаардар майгыннаһар астарын тустарынан кэпсэттибит.
Полина кытыйа, ытык, отон уонна сүөгэй аҕалан, Ильгизэҕэ туттарда, күөрчэх оҥороҕун диэн буолла. Хаһан даҕаны ытыгы илиитигэр туттан көрбөтөх Ильгизэ, бэрт имигэстик күүгүнэччи ытыйан, үөрдэ-көттө, наһаа минньигэс диэтилэр. Салгыы Зульфия иэдьэгэйтэн сыр оҥорорго үөрэннэ, аһа табыллыбытыттан бэйэтэ да астынна.
Дьиэлээх хаһаайка кыргыттарга оҥорбут сырдарын уонна перемечилэрин туттаран ыытта. Биһиги эмиэ тигистибит, сыр, лэппиэскэ кэһии ыллыбыт.
Бэс ыйыгар Хаҥалас улууһугар федеральнай таһымнаах Сабантуй буолуоҕа. Онно анаан “Татмедиа” суруналыыстара дьонноругар-сэргэлэригэр Саха сирин туһунан кэпсиир матырыйаал хомуйаллар. Биһиги тыа сирин ыалын олоҕун көрдөрбүт-кэпсээбит кэллиэгэбитигэр Полинаҕа уонна кини дьиэ кэргэнигэр махталбытын этэбит.
ААПТАР ХААРТЫСКАҔА ТҮҺЭРИИЛЭРЭ
Бүгүн, муус устар 21 күнүгэр, Саха сирин сорох улуустарыгар +15 кыраадыс буолара күүтүллэр диэн УГМС…
Күн бэҕэһээҥҥэ диэри сүүрэ-көтө, кэпсэтэ-ипсэтэ, мэлдьи солото-бокуойа суох элэстэнэ сылдьыбыт үөлээннээҕим да буолбатар, бэккэ билэр,…
Өрөспүүбүлүкэ ойуур баһаарын утары охсуһар күүһүн-кыаҕын сыллата улаатыннаран, кэҥэтэн иһэр. Былырыын РФ Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин…
Биһиги аҕабыт Иванов Спиридон Дмитрьевич 1917 сыллаахха Арҕаа Хаҥалас улууһугар Өктөм нэhилиэгэр дьадаҥы бааhынай кэргэҥҥэ…
Бүгүн, муус устар 20 күнүгэр, Дьокуускайга Арчы дьиэтигэр уочараттаах Кыайыы Оһуокайа өрө көтөҕүллүүлээхтик ыытылынна. Бу…
Ыал буолбуттара 20, 30, 40, 50 сыл буолбут диэн сонуну бары сэргии, үөрэ-көтө истээччибит. Олортон…