Татьяна Никифорова: “Уһаныы иистэниигэ тэҥнээх айар үлэ”

Кэлиҥҥи кэмҥэ дьахталлар ылыстылар да, маһы да, тимири да ыллатар уустарынан буоллулар. Оннооҕор быһах оҥороллор. Эгэ, маһынан оҥоһугу тулутуохтара дуо?

Бүгүн “Сатабыл” рубрикаҕа ыалдьыттыыр маһынан уһанар дьикти дьарыктаах Татьяна Никифорова.

Лобзигынан — мас оһуор

— Татьяна Анатольевна, эн, Мэҥэ Хаҥалас Чүүйэтигэр алын сүһүөх кылаас учуутала, хаһааҥҥыттан маһынар уһанар буолбуккунуй?

— 2009 сылтан лобзигынан паньыараҕа, хаптаһыҥҥа оһуор оҥорор буолбутум. 1975 сыллаахха тутуллубут олорор дьиэбитин саҥардарга санаммыппыт. Ити кэмҥэ кэргэним ийэтигэр 9х6 м² иэннээх саҥа дьиэ тутан биэрбиппит. Оччолорго мин оҕобор олоробун. Онно кэргэним дьиэтин оҥосторугар көмөлөһө сылдьан, түннүгү иилиир киэргэл оҥоһугу (наличник) киэргэтэргэ санаммытым. Сыыйа аҕабыт миигин үөрэтэн-такайан, уһанан киирэн барбытым. Инньэ гынан, дьиэбит кырыыһатын, түннүктэри, күрүөнү оһуордаан кэбиспитим. Онтон ыла дьиэ киэргэллэрин бэйэм оҥоробун.

Аны чороон оҥоһуутугар ылсыы

— Өссө маһынан тугу оҥороҕун?

— Быйылгыттан чороон оҥорорго ылыстым. Кэллиэгэлэрбин кытта үс учуутал буолан, Хорообукка олорор мас ууһугар, норуот маастарыгар Федор Скрябиҥҥа тиийэн уһанар этибит. Онтон маастарбыт Майаҕа оҕолору үөрэтэр кииҥҥэ үлэлиир буолан, онно биһигини дьарыктаныыга ыҥырбыта. Ол тэрилтэҕэ анал ыстаныак, уһанар тэрил үгүс. Дьокуускайдааҕы Емельян Ярославскай аатынан кыраайы үөрэтэр түмэл — Саха сирин биир кырдьаҕас түмэлин реставратора Василий Протопопов кэлэн сэминээр оҥорбута. Онно сылдьан, бэрт элбэххэ үөрэммитим, уһуйуллубутум. Чороон оҥорон баран, кырааскалааһына, харайыыта диэн баар. Ол ону барытын ымпыгар-чымпыгар тиийэ билбитим.

“Сайын уоппускабар уһанабын…”

— Хаһан бокуойданан, ханна уһанаҕын?

— Гарааспар уһанар туспа муннуктаахпын. Сүрүннээн сайын уоппускабар уһанабын. Үлэлиир кэммэр бокуой суох. Урукку сылларга биһиэхэ, Чүүйэҕэ, мин эрэ уһанан саҕалаабыт буоллахпына, билигин уһанар дьахтар ахсаана элбээн эрэр. Мин уһанарбын көрө сылдьан, ыалым дьахтар ылсыбыта. Онтон нэһилиэгим дьахталларыгар уһаныыга маастар-кылаас ыыппытым. Кэрэхсэбиллээҕэ баар, кыргыттар сөбүлээн арааһы уһаналлар. Ол курдук, “наличниктан” саҕалаан, умывальникка, харысхал арааһыгар тиийэ оҥоробут. Онон Чүүйэ ыалларын дьиэлэрин таһа бэрт дьэрэкээн ойуулардаах тупсаҕай көстүүлээх нэһилиэк буолан, хараҕы сымнатан эрэр.

Тутуу матырыйаала үгүс

— Тутуу матырыйаалын, уһанар тэриллэри хантан ылаҕын?

— Билигин урукку курдук буолбатах, уһанар тэрил барыта баар. Паньыараны “Строительнай” ырыынактан атыылаһабын. Хаптаһыны мутуга суоҕун үөрэтэн, Аллараа Бэстээххэ баар “Лесной двор” тэрилтэҕэ тиийэн, анаан бэйэм талабын. Уһаныы — син биир иистэнии тэҥэ бэйэтэ туспа айар үлэ. Дьахтар оһуора эр киһи оҥорор оһуоруттан олох ураты. Буочара “бытархай уонна эриэхэбэй” буолар. Миэхэ икки кыыһым көмөлөһөллөр. Уруһуйдуур буоланнар, уһаныыга сыстаҕастар. Оһуору мастан быһарга “фигурная резь” диэн быһаҕынан туттабыт. Биллэн турар, оһуору лобзигынан быһыы — уустук үлэ, ылбычча киһи сатаабат. Бөкөттөн учуутал дьахтар кыыһын кытта кэлэн үөрэнэн барбыта. Бастаан ыарырҕаппыта. Онтон дьаныһан үөрэнэн, билигин дьиэтин таһын бэйэтэ оҥорор буолан, кимнээҕэр үчүгэй көстүүлээх дьиэлээх.

“Баҕа эрэ наада…”

Кэпсэтиибитин Татьяна Никифорова маннык түмүктээтэ: “Билигин чороону оҥорууну дэгиттэр баһылаабыт киһи диэн толкуйдаахпын. Кэргэним АЛРОСА-ҕа сыбаарсыктыыр буолан, тимиргэ сыстаҕас. Тимиринэн оҥоһугу кини оҥорор. Мас өттө — миэнэ. Норуот маастара Федор Скрябин ыстаныагар чороон оҥорон баран, бэйэбит ылларан барбыппыт. Аны үөрэтэр оҕолорбутун уһуйуохпут. Оскуолабытыгар үлэ уруогун ыытарга бары тэриллээхпит, ыстаныак эмиэ баар. Онон хааччыллыылаахпыт диэххэ сөп. Урукку сылларга үлэ уруогун учуутала Эдуард Захаров араас тэриллэри туттарга үөрэтэрэ. Билигин лобзик, араас туттар тэрил бэйэбэр баар. Онон уһанарга чэпчэки. Баҕа эрэ наада”.

…Хаста да командировкаҕа айаннаан иһэн, Чүүйэ тупсаҕай оҥоһуулаах дьиэлэрин көрөн ааспыттаахпын. Бу нэһилиэк тарбахтарыгар талааннаах мас ууһа дьахталларын үлэлэрин түмүгэ эбит.