“Төрөөбүт тыл уонна литэрэтиирэ бастыҥ учуутала-2023” куонкуруска 15 учуутал кытынна (хаартыска)

Бу күннэргэ “Төрөөбүт тыл уонна литэрэтиирэ бастыҥ учуутала-2023” Бүтүн Арассыыйатааҕы куонкурус өрөспүүбүлүкэтээҕи түмүһэҕэ буолан ааста.

Үс күн устата учууталлар утуйар ууларын умнан туран тыҥааһыннаах түһүмэхтэргэ кытыннылар. Быйылгы тэрээһин иккис сылын ыытыллар итиэннэ номнуо 15 учуутал күөн көрүстэ. Кыттааччылар “методическай мастарыскыай”, “уруок”, “кылаас чааһа”, “маастар-кылаас”, “пресс-кэмпириэнсийэ” тургутуулары аастылар. Ол түмүгүнэн кыайыылааҕы, лауреаттары таллылар.

Ил Түмэн билимҥэ, үөрэххэ, култуураҕа, сонуну киэҥник тарҕатар ситимнэргэ уонна уопсастыбаннай тэрилтэлэр дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Феодосия Габышева 2023 сыл үөрэх үлэһиттэригэр суолталааҕын бэлиэтээтэ. Саха Өрөспүүбүлүкэтэ Арассыыйаҕа элбэх көҕүлээһини киллэрбитин эттэ. Олортон биирдэстэринэн дойду таһымыгар Төрөөбүт тыл уонна литэрэтиирэ учууталларын сийиэһин ыытыы, Федерация Сэбиэтин кэмитиэтин кытта үөрэнээччилэр төрөөбүт тылга уонна литэрэтиирэҕэ Бүтүн Арассыыйатааҕы олимпиадаларын ыытыытыгар үлэлэһии. Билигин олимпиада 26 төрөөбүт тылга барарын, сүрүн операторынан ХИФУ буоларын иһитиннэрдэ. Итиэннэ быйыл 6 кыайыылаах оҕо “Артек” лааҕырга  олимпиадалар кыайыылаахтарын симиэнэтигэр сынньана барыахтарын эттэ.

“Саха тылын, литэрэтиирэтин уонна култууратын учууталларын сийиэһин быһаарыыта Ил Дархан тус хонтуруолугар киирдэ. Федеральнай ыстандаарка төрөөбүт тылларга чаас эбиллиитигэр үлэлэстибит. Билигин чопчу былааннар, бырагыраамалар наадалар. Сийиэс түмүгүнэн кэнсиэпсийэ оҥордубут, Бырабыыталыстыба таһымыгар көрүүгэ сылдьар. Кэнсиэпсийэни олоххо киллэриигэ СӨ Билим академиятын иһинэн Билим киинин тэрийдибит. Онон биһиэхэ төрөөбүт тыл сайдарыгар усулуобуйаны тэрийии былаан быһыытынан барар.

Маннык куонкурус ыытыллара олус үчүгэй. Бырагырааманы, үөрэх кинигэлэрин, ааптар бырайыактарын оҥорууга, саҥа мэтиэдикэни киллэриигэ сүрүн күүс буолуохтара диэн эрэнэбин”, — диэн санаатын тиэртэ. Итиэннэ таһаарыылаах үлэлээх учууталларга Ил Түмэн кэмитиэтин кырааматаларын, махтал суруктары туттарда.

СӨ Үөрэҕи сайыннарар уонна идэ таһымын үрдэтэр институт дириэктэрэ Ньургун Павлов кыттааччылары эҕэрдэлээн туран, оҕо уһуйаантан, оскуолаттан саҕалаан тылын баайа хаҥыырыгар төһүү күүс буолалларын бэлиэтээтэ. “Оҕо төрөөбүт тылынан сайдарыгар сөптөөх усулуобуйаны тэрийиэхтээхпит, үлэни ыытыахтаахпыт.

Федеральнай судаарыстыбаннай ыстандаарт киирэригэр чааһы икки бүк аҕыйатаары гыммыттара. Дириэктэри үөрэх чааһыгар солбуйааччылар, учууталлар мустан бу ыстандаарт ылылларыгар сыыһаны булбуттара. Икки бүк аҕыйатары онон тохтоппуттара, күүстээх үлэни ыыппыттара”, — диэн учууталлар сыраларын, туруорсууларын бэлиэтээтэ. Үгүс сыллаах сыралаах үлэлэрин, үөрэх систиэмэтигэр киллэрсибит тус кылааттарын иһин түөскэ иилинэр бэлиэнэн наҕараадалаата.

Быйылгы куонкурус лауреата, Өлүөхүмэ улууһун А.Г.Кудрин-Абаҕыыныскай аатынан Абаҕа орто оскуолатын саха тылын уонна литэрэтиирэтин учуутала Раиса Уйгурова: “Олус үчүгэй куонкурус. Ити көннөрү этии буолбатах, чахчы үчүгэй. Таһаарыылаахтык үлэлии сылдьар биир идэлээхтэрбин кытта көрүстүм, билистим, кинилэр үлэлэрин уопутуттан бэйэбэр элбэҕи иҥэринним. Куонкурус саамай сүрүнэ – ол.

Биир идэлээхтэрбэр куонкурустарга кыттартан толлумаҥ диэн сүбэлиибин. Үлэлээбитим балачча ырааппыт киһи, син тугу эрэ көрдөрөрдөөхпүн, кэпсиирдээхпин. Оскуолаҕа өр сыл үлэлээбит учууталлар кытталлара үчүгэй, элбэҕи биллибит диэн эдэрдэр этэллэр. Ол курдук, холобур, Орто Халыма улууһуттан кэлэн кыттыбыт Евдокия Даниловна Ефимова – Элиэ учуутал, киһи да быһыытынан бэйэтин көрдөрдө, биһиэхэ арыйыы буолла.

Бу куонкурус саҥа иккис сылын ыытыллар. Былырыын ыксалынан-тиэтэлинэн барбыт эбит буоллаҕына, быйыл тэрээһинэ быдан үрдүк таһымнаах диэн бэлиэтииллэр. Түһүмэхтэрэ олус интэриэһинэйдэр. Арай ыытыллар бириэмэтэ ыгым, биир түһүмэххэ икки көрүҥ киирэр. Бастакы күҥҥэ уруок уонна мэтэдиическэй мастарыскыай, иккис күҥҥэ кылаас чааһа уонна маастар-кылаас. Баҕар, бириэмэтэ табыллыбата эбитэ дуу. Инникитин күҥҥэ биирдии көрүҥ ыытыллара эбитэ буоллар. Оччотугар учууталлар тиэмэни сэрэбиэйинэн тардан  ылан баран, өссө үчүгэйдик бэлэмнэнэн кыттыахтара этэ дии саныыбын, — диэн санаатын үллэһиннэ.

Куонкурус кыттааччыларын өрөспүүбүлүкэ ааттаах-суоллаах ырыһыаттарын сэргэ кыттааччы, Орто Халыма улууһун бэрэстэбиитэлэ Евдокия Ефимова, Хатас уһуйаанын “Ырыаһыт ымыылар” ансаамбыла эҕэрдэлээтилэр.