Туймаада ытык сирэ – Сайсары күөл тулата киэркэйэр

Дьокуускай куораппыт күнтэн күн тупсар, сайдар. Ол харахха быраҕыллар. Соторутааҕыта уулуссалары өрөмүөннээһини сырдаппыт буоллахпытына, бу сырыыга номоххо киирбит Сайсары күөл тулатын тупсарыы, онтон да атын үлэлэр, тутуулар хайдах-туох бары туралларын суруйарга сананныбыт.

БИЭРЭГИ БӨҔӨРГӨТҮҮ ҮЛЭТЭ

Соторутааҕыта Ил Дархан Айсен Николаев Дьокуускай куоракка Сайсары күөлү тупсарыыга үлэ хаамыытын бэрэ­биэркэлээбитэ.

«Билигин бары өрөспүүбү­лүкэбит киин куората улары­йарын, тупсарын туһугар хамнаныахтаахпыт. Куорат сайдыытын былаана барыта, хас биирдиибит бэйэтин кыаҕын уонна кылаатын киллэрис­тэҕинэ, туолуоҕа. Дьокуускай салгыы сайдыытыгар улахан үлэ барара күүтүллэр. Дойдубут бэрэсидьиэнэ Владимир Путин Уһук Илин 25 куоратын сайыннарыыга 100 млрд солк. аныыр туһунан сорудахтаабыта. Олор истэригэр Дьокуускай уонна Нерюнгри бааллар. Көрүллүбүт үп улахан аҥаара Дьокуускай сайдыытыгар барыаҕа. Бу мантан сиэттэрэн, 2-с, 4-с уонна 17-с кыбартааллар толору уларыйыахтара – аныгы «Спортивный» микро-оройуон баар буолуоҕа. Ленин болуоссата уонна Дьокуускай куорат олохтоохторо сынньанар ытык сирдэрэ – Сайсары күөл тулатын тупсарыыга үлэ ыытыллыаҕа», – диэн тоһоҕолоон эппитэ эрэгийиэн баһылыга.

ҮЛЭ КҮӨСТҮҮ ОРГУЙАР

Билигин тутааччылар 3 тыһ. кв. миэтэрэ кэриҥэ эргэ тротуар билииккэтин көтүрдүлэр, 1 км кэриҥэ хахханы уонна бордюрдары, 13 кыра архитектурнай конструкцияны көтүрбүттэр.
«Биэрэги бөҕөргөтүү ыытыллар. Биэрэги тупсарыыга 3 тыһыынчаттан тахса кубометр скальнай грунт аҕалылынна», – диэн Дьокуускай куорат Сайсары уокуругун баһылыга Владимир Слепцов иһитиннэрдэ.

Тротуар билиитэтин эмиэ ылбыттар. Тротуар билиитэтин уопсай иэнэ 12,3 тыһ. кв. миэтэрэ кэриҥэ.

Бырайыактыыр докумуоннары бэлэмнээһин, инженернэй чинчийиилэри толоруу, тутуу, Сайсары күөлү тупсарыыга оборудованиены туруоруу барыта 450 мөл. солк. тахса сыаналанар.

Матырыйааллар, суоллар уонна тротуардар искибиэрдэрин хапытаалынай өрөмүөннэрэ, көҕөрдүү, саҥа эбийиэктэри тутуу, сатыы дьон сылдьар сирдэригэр сырдатыы былааннанар. Бырайыактар суолга, сатыы сылдьар зоналарга, спортивнай уонна оҕо былаһааккаларыгар көрүлүннүлэр. Дьону күөлгэ күүлэйдэтэргэ аналлаах пуун тутуллар.
Санатан эттэххэ, 2022 сыл ыам ыйыгар онлайн куолас­тааһыҥҥа федеральнай быра­йыак чэрчитинэн тупсарыллар эбийиэктэри талыыга 20 205 киһи кыттыбыта.

“АЗИЯ ОҔОЛОРУГАР” – САҤА УСПУОРТ СААЛАТА

Бу эбийиэк 77-с кыбар­таалга “Демография” национальнай бырайыак “Успуорт – олох нуормата” бырайыагын, «СӨ физическэй култуура уонна успуорт сайдыыта», «2017-2032 сс.” Дьокуускай куорат” КУо социальнай инфраструктуратын биир кэлим сайдыыта» бырагыраамалар чэрчилэринэн тутуллар.

Эбийиэк сыбаайата түһэриллибит, ититии ситимин, турбаларын тирэхтэрэ турбуттар. Билигин каркааһын, сы­­лааһынан хааччыйыыны оҥорор үлэлэр ыытыллаллар. 26 оробуочай, 3 тиэхиньикэ үлэлии сылдьаллар.

“Монтажник” кэпэрэтиип бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Александр Ханин этэринэн, үлэ бу сааскыттан саҕаламмыт. Сэтинньигэ холлоҕоһун туруоран, ититиини киллэрэр былааннаахтар, оччотугар үлэ бытарҕан тымныыга да тох­тообот.

Икки этээстээх комплекс 2,8 тыһыынча кв.м. иэннээх, 400 миэстэлээх түрүбүүнэлэрдээх саалалаах, художественнай гимнастиканан, буоксанан дьарыктанарга аналлаах саалалардаах буолуоҕа. Тиэргэнигэр сынньанар сир, спортивнай былаһаакка, массыына турар сирдэрэ баар буолуохтара.

Бу комплекс 2024 сыл бэс ыйын 25–от ыйын 7 күннэригэр буолуохтаах VIII норуоттар икки ардыларынааҕы “Азия оҕолоро” спортивнай оонньуулар ыытыллар 16 былаһааккаларыттан биирдэстэрэ буолар. Манна волейболга күрэхтэ­һиилэр ыытыллыахтара.

АЛБАН ААТ АЛЛЕЯТА

Күүлэйдиир оҥочо пирстэрэ уонна албан аат аллеята Сайсары кытылыгар тутуллуох­тара. Ону сэргэ, Ийэ искибиэригэр хапытаалынай өрөмүөн ыытыллыаҕа. Бэлэсипиэтинэн сүүрдэр уонна сүүрэр суоллары, сатыы сылдьар зоналары, спортивнай уонна оҕо былаһааккаларын оҥоруохтара.

Сэттэ истиэндэттэн турар албан аат аллеята «Триумф» успуорт киин өттүгэр туруоҕа. Конструкция тимир илиистэн перфорациялаах оҥоһуллуоҕа, кэккэлэһэ амфитеатр туруо­ҕа. «Триумф» территориятыгар саҥа тренажердар, батуттар уонна баскетбол былаһаакката туруоҕа.

«СПОРТИВНАЙ» МИКРО-ОРОЙУОҤҤА ДЬИЭ ТУТУУТА САҔАЛАННА

Докуускайга «Спортивнай» саҥа микро-оройуоҥҥа киин куорат 17-с кыбартаалын сиригэр-уотугар бастакы 12 этээс­тээх дьиэ сыбаайата сотору­тааҕыта түспүтэ.

Дьокуускайга эргэ уонна хаарбах дьиэлэртэн дьону көһөрүүгэ улахан үлэ ыытыллар. 17-с кыбартаалы сайыннарыы бырайыага олоххо киирэн эрэр.
Аны быйыл микро-оро­йуон сиригэр-уотугар 315 миэстэлээх элбэх хайысхалаах успуорт киинэ уонна уһуйаан тутуулара саҕаланыахтара. «Спортивнай» микро-оройуон 53,16 гектар иэннээх буолуоҕа.

САЙСАРЫГА – САҤАРДЫЛЛЫБЫТ УУЛУССАЛАР

Ааспыт биэс сыл иһигэр Сайсары уокуругар уонтан тахса уулусса уонна суол ситимин 10-тан тахса эби­йиэгэ саҥардылынна. Уулуссалар Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээһининэн «Куттала суох, хаачыстыбалаах суол» национальнай бырайыак чэрчитинэн өрөмүөннэннилэр.

Быйыл Винокуров уонна Чайковскай уулуссаларыттан Ильменскэйгэ диэри саҥардыы ыытыллар. Винокуров уулуссатыгар уонча чааһынай дьиэ, элбэх кыбартыыралаах дьиэлэр бааллар, олортон биирдэс­тэрэ тутуу, административнай дьиэ, ону таһынан «Ивушка» уһуйаан.

Былырыын Сайсары уокуругар 8 км уһуннаах уулусса саҥардыллыбыта. Ильменскэй (Чайковскайтан Билибиҥҥэ диэри), Яков Потапов (Кеша Алексеевтан Гимеиҥҥэ диэри), Маяковскай (Каландаришвили уулуссаҕа диэри), Билибин (2-с уочарат, Ильменскэйтэн Сергеляхскай шоссеҕа диэри).

Урукку сылларга Широких-Полянскай, Шевченко, Чайковскай, Кеша Алексеев, Лонгинов уулуссалара оҥоһуллубуттара. Маны таһынан, Яков Потапов уулуссатыгар Сэргэлээх шоссеҕа «Гимеин» оройуонугар саҥардыы үлэтэ ыытыллыбыта.

Дьокуускай куорат уокуруктааҕы дьаһалтатын 2024 сыл­лааҕы суол каартатын көрдөххө, Генерал Притузов уонна Макаренко уулуссаларын хапытаалынай өрөмүөнэ бы­­лааннаммыт.

КУОРАППЫТ ТУПСАРЫН КИҺИ КӨРӨ-КӨРӨ ҮӨРЭР

Марианна Васильева, Дьокуускай куорат олохтооҕо:

– Тыа сирин улууһуттан киин куоракка көһөн кэлэн олохсуйбутум уонтан тахса сыл буолла. Ол кэмнэргэ куораппыт адьас атын хартыына этэ. Билигин олус тубуста. Саҥа дьиэ­лэр, хастыы да сүүһүнэн миэстэлээх оскуолалар, уһуйааннар дьэндэйдилэр, бүтүн микро-оройуоннар тутулуннулар. Аны ити Сайсары күөл кытыытын тупсара сылдьалларыттан адьас са­­наам көтөҕүллэр. Икки сыл кэриҥэ уулуссаларбытын өрөмүөннээбиттэрин түмүгэр, оптуобус сырыытыгар бэрдэ суох балаһыанньа үөскээтэ эрээри, тулуйуохпутун наада. Сотору орун-оннугар түһэн, этэҥҥэ буолуо. Түгэнинэн туһанан, бу өрөбүлгэ буолар Киин куораппыт күнүнэн Саха сирин олохтоохторун ис сүрэхпиттэн эҕэрдэлиибин.

ТАПТАЛЛААХ КУОРАППЫТЫН ЫРААСТЫК ТУТУОҔУҤ!

Иван Афанасьев, киин куорат олохтооҕо:

– Куораппыт, биллэн турар, уруккута буолбатах. Былатыан Ойуунускай хурустаал таастаах уораҕайдар дьэндэһиэхтэрэ диэн эппитэ барыта олоххо киирдэ. Уонча сыл иһигэр элбэх кыбартыыралаах дьиэлэр, балыыһалар, поликлиникалар, ос­­куолалар, уһуйааннар тутуллан үлэҕэ киирдилэр. Өссө даҕаны тутулла тураллар. Сүүнэ онкологическай диспансер дьиэ­тэ тутуллан үлэҕэ киирэрин үгүспүт күүтэр быһыы­лаах. Кардиология киинэ үлэҕэ киирэн, нэһилиэнньэ үрдүттэн эмтэнэн абыранна.
Ол эрээри, биири этиэҕи баҕарыллар. Бөх-сыыс чааһын кыайа тута иликпит. Маны кыайа тутарбыт буоллар, куораппыт барахсан ып-ыраас буолуох этэ. Онон бу хайысхаҕа бары өттүнэн сөптөөх үлэ ыытыллыан наада.

Бу өрөбүлгэ куораппыт төрөөбүт күнэ. Чэмэлкэй күннээх сайыҥҥы күн-дьыл турара буоллар. Барыгытын бу үтүө күнүнэн ис сүрэхпиттэн эҕэрдэлиибин. Тапталлаах куораппытын ыраастык тутуоҕуҥ!

Эльдар САДОВНИКОВ.