«Туймаадалар» гостуруоллуу кэлбиттэригэр дьылҕабар махтанабын…

«Туймаада» судаарыстыбаннай вокальнай ансаамбыл биир сүрүн солиһа, СӨ култууратын туйгуна Николай Роббек куолаһын, бэйэтин көрбөккө да олорон араарыахха сөп.

Кини сыанаҕа төбөтүн өрө көтөхпүтүнэн, чэпчэки-чэпчэкитик  үктэнэн тахсан кэлэр уонна дьэ, сахалыы да, нууччалыы да ырыалары арыт намчы, арыт ураты күүстээх куолаһынан  толорбутунан барар… Биир бэйэм ардыгар кинини Муслим Магомаев эдэр эрдэҕинээҕитигэр майгынната саныыбын.

Николай Роббек соторутааҕыта «Муома улууһун бочуоттаах олохтооҕун» үрдүк аатын сүктэ.

х х х

— Николай, төрөөбүт дойдугун ахтан-санаан ааһар кэмнэргэр ордук умнуллубат өйдөбүлүҥ ханныгый?

— Мин 1990 сыллаахха Үөһээ Халыма улууһун Уһун-Күөл сэлиэнньэтигэр күн сирин көрбүтүм. 2000 сыллаахха уон саастаахпар ийэм дойдутугар Муома оройуонун Хонуу бөһүөлэгэр көһөн барбыппыт. Оскуоланы манна бүтэрбит буоламмын, Муома миэхэ быдан чугас.

Муома туһунан санаатахпына, харахпар Ю хайа көстөн кэлэр. Утуйар хоһум түннүгэ Ю хайа өттүгэр тахсара.

— Төрөппүттэриҥ тустарынан кэпсиэҥ дуо?

— Аҕам Николай Спиридонович үйэтин тухары тыа хаһаайыстыбатын эйгэтигэр үлэлиир. Кини — Саха сирин тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, тыа хаһаайыстыбатын билимин хандьыдаата.

Ийэм Сардаана Саввична учуутал идэлээҕэ, Муомаҕа култуура тэрээһиннэригэр көхтөөхтүк кыттара. Ол эбэтэр ыллыыра, Тамара Апросимова аатынан Норуот тыйаатырыгар артыыстыыра. Мин ийэм суолун батыһан, артыыс буоларга санаммытым буолуо.

— Оҕо эрдэххиттэн ыллыыгын дуо?

— Ыллыырбын кыра эрдэхпиттэн сөбүлүүрүм. Оҕо сылдьаммын ордук академическай ырыаҕа болҕомтобун уурарым. Сыанаҕа 8‑с кылааска сылдьан тахсыбытым. Ити сыл оҕону сайыннарар «Подросток» кулуупка киирбитим. 2002 сыллаахха, 12 саастаахпар Дьокуускайтан «Туймаада» ырыа ансаамбыла дойдубар Муомаҕа гостуруоллуу кэлбитэ. Кинилэр үрдүк таһымнаах толорууларын истэммин ырыаһыт буолуохпун баҕарбытым. Онтон ыла ырыаны кытары ситимим быстыбат.

Көрөөччү тапталыгар уйдаран

— Мусукаалынай үөрэҕи бүтэрээт да, «Туймаада» судаарыстыбаннай вокальнай ансаамбылга кэлбитиҥ дуо?

— 2010 сыллаахха Дьокуускайдааҕы 2 нүөмэрдээх педагогическай кэллиэс муусукаҕа салаатын 4‑с кууруһугар үөрэнэ сылдьан, «Туймаада» судаарыстыбаннай ырыа ансаамбылын эр дьонун састаабыгар кастинг ыытылларын туһунан биллэриини көрбүтүм. Ити кастиҥҥа хайаан да барыахтаахпын диэн сыал-сорук туруоруммутум.

Кастины ааһан бараммын, бастакы драматическай тенор баартыйатыгар ыллаабытым, күн бүгүҥҥэ диэри ырыа матыыбын толоробун.

— Ордук хайдах матыыптаах ырыалары толороргун сөбүлүүгүн?

— Кэнники сылларга артыыс уонна хормейстер үлэтин холбуу үлэлиибин. Мин репертуарбар араас жанрдаах, араас тыллардаах ырыалар бааллар. Ол гынан баран, бэйэм лириичэскэй ырыалары толорорбун ордоробун.

— Ансаамбылга кимниин ордук табыллан ыллыыгын?

— Ансаамбыл кэрэ аҥаардарын барыларын кытары дуэттаахпын. Онуоха үрдүк куоластаах (ол эбэтэр сопрано) ырыалар быдан ордук табыллаллар. Холобур, Мария Максимовалыын «Друзья навеки» испанскай ырыалаахпыт.

— «Туймаада» ансаамбыл эн олоххор оруола?

— «Туймаада» ансаамбылтан ураты атын тэрилтэҕэ үлэлии иликпин. СӨ ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ Светлана Иванова уус-уран салайааччылаах «Туймаада» ырыа судаарыстыбаннай ансаамбыла мин олохпунан буолар. Бу ансаамбылга оҕо эрдэхпиттэн сүгүрүйбүт буоламмын, нууччалыы эттэххэ, мин дууһабар сытар.

— Ырыаһыкка ордук туох суолталааҕый: эн кэнсиэркэр анаан кэлэллэрэ дуу, ырыаҥ хит буолан көтөрө дуу, эйигин тэрээһиннэргэ ыҥыраллара дуу уо. д.а.

— Мин санаабар, көрөөччү биһирэбилэ ордук суолталаах. Ырыа эрэ барыта хит буолбат. Тэрээһиннэргэ бастакы сылларга ыҥыраллар, онтон баҕар умнуохтара. Оттон көрөөччү таптала өрүү баар буолуоҕа.

— Дьиэ кэргэнҥэр оҕону иитиигэ туох эмэ ураты кистэлэҥнээххит дуо?

— Сүрэҕим сөбүлүүр кэрэ аҥаарбын кытары бииргэ олоробут. Мин санаабар, оҕону таптаан уонна кинини өйдөөн улаатыннарыахха наада.

Дьылҕа хаан бэйэтэ быһаарар…

— Чуолаан «Туймаада» ырыаһыта буолбатаҕыҥ буоллар, бэйэҕин ханнык эйгэҕэ көрөҕүнүй?

— 2007 сыллаахха үөрэххэ туттарса кэлэн баран, М. К. Аммосов аатынан Саха судаарыстыбаннай университетын устуоруйа уонна юридическай факультеттарыгар киирбитим. Ол эрээри, Дьокуускайдааҕы 2 нүөмэрдээх педагогическай кэллиэс мусукаалынай салаатын талбытым (бииргэ үөрэнэр оҕолорбун сөбүлээн). Онно киирбэтэҕим буоллар, син биир учууталлыы эбэтэр култуура эйгэтигэр режиссер көмөлөһөөччүтүнэн үлэлии сылдьыам этэ.

— Гостуруолга тиийбэтэх, сылдьыбатах улууһуҥ диэн баар дуо?

— Гостуруолларга 2010 сылтан сылдьабын. Сахабыт сирин 34 улууһуттан 3 эрэ улууска: Аллайыахаҕа, Аллараа Халымаҕа уонна Эбээн-Бытантайга сылдьа иликпин. Атын улуустары туох баар нэһилиэктэрин барытын кэрийбитим.

— Ырыаһыт дьоло диэн тугуй?

— Мин санаабар, ырыаһыт тапталы, итэҕэли, кэрэни дьоҥҥо ырыатынан тириэрдэрэ — кини дьоло!

Тапталлаах «Туймаада» ансаамбылбыт 38 сыл тухары өрөспүүбүлүкэҕэ, Арассыыйа куораттарыгар олус элбэх сүгүрүйээччилээх. Саха норуотун таптыыр ансаамбылыгар үлэлии сылдьарбыттан астынабын уонна киэн туттабын.

— Олоххор тутуһар тускулуҥ ханныгый уонна тоҕо?

— «Все что не делается — все к лучшему» диэн олохпор тутуһар тускулбун оптимистар девизтэрэ диэччилэр. Кырдьыга да, өйдөөн көрдөххө, биһиги олохпутун дьылҕа хаан быһаарар уонна салайар.

— Николай, улааппыт, иитиллибит үтүө дойдуҥ Муома дьонун-сэргэтин билиниитин ылан, улуус бочуоттаах олохтооҕо буолбуккунан эҕэрдэлиибит!

— Махтал. Бу сыл ыам ыйыгар Муома улууһун бочуоттаах олохтооҕо буолар үрдүк чиэскэ тиксибитим. Бу миэхэ олус соһуччу этэ. Түгэнинэн туһанан, Муома улууһун дьаһалтатыгар уонна дьокутааттар улуустааҕы сэбиэттэригэр махталбын тириэрдэбин. Дьонум-сэргэм, биир дойдулаахтарым сыаналааһыннара — миэхэ саамай үрдүк наҕаараада, билинии.

* * *

— Бүгүн эһиэхэ, «Туймаадаларга», ураты долгутуулаах киэһэ үүннэ.

— Дьэ, оннук. Доҕорбут, СӨ култууратын туйгуна Гаврил Николаев төрөөбүтэ 50 сылын көрсө «Туймаада» ансаамбыл толоруутугар саха цииркэтин уораҕайыгар «Сибэккилэр түһүүллэр» диэн кэнсиэри бэлэмнээтибит. Кэнсиэркэ «Умнуллубат ол сулус» өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкурус кыайыылаахтара уонна бииргэ төрөөбүт убайа кыттыахтара. Бүгүн доҕорбут араас сылларга ыллаабыт ырыалара толоруллуохтара. Кэлиҥ, сылдьыҥ, дуоһуйа сынньаныҥ!

ХААРТЫСКА Н.РОББЕК ТУС АРХЫЫБЫТТАН