Тупсаҕай эйгэни тэрийиигэ туһалаах бырайыак

Дойду Аҕа баһылыга Владимир Путин көҕүлээбит нэһилиэнньэ олоҕун уйгутун тупсарар национальнай бырайыактарын иитинэн, «Дьиэ-уот уонна куорат эйгэтэ» диэн хайысханан Бүтүн Арассыыйатааҕы күрэххэ кыттан Ньурба, Покровскай, Өлүөхүмэ  уонна да атын куораттар, бөһүөлэктэр бырайыактара кыайыылаах тахсаннар, дьон сынньанарыгар аналлаах аныгылыы оҥоһуулаах пааркаламмыттара, искибиэрдэммиттэрэ.

Биэс сыл иһигэр – 625 мөл. солк.

Саха сирин куораттарын уонна сэлиэнньэлэрин тупсаран оҥоруу бырайыактара сыллата кэриэтэ федеральнай граннар куонкурус­тарыгар кыайыылаах тахсаллар. Бүтэһик биэс сылга  11 бырайыак кыайан, федеральнай бүддьүөттэн 625 мөл. солк. тыырыллара ситиһиллибитэ. Ол бырайыактарынан 2018 сылга Өлүөхүмэҕэ иски­биэр, 2019 сылга Ньурбаҕа паарка, Покровскайга набережнай, 2020 сылга Дьааҥыга искибиэр, Орто Халымаҕа болуоссат, 2021 сылга Ньурбаҕа набережнай, Покровскайга бульвар, 2022 сылга Алдаҥҥа  эко-паарка, Томмокко сынньанар сир, Ленскэйгэ Ойуунускай аатынан уулуссаны кэлимник сайыннарыы уонна Өлүөхүмэҕэ куорат пааркатын оҥоруу буолбуттара.

Бэрэсидьиэн Уһук Илиҥҥэ боломуочуйалаах бэрэстэбии­тэлэ Юрий Трутнев көмөтүнэн, Уһук Илиҥҥи Федеральнай уокурук куораттарыгар туһунан кубуота көрүллэр буолан, бырайыактары олоххо киллэриигэ элбэх үбүлээһин көрүллэр.

Уһук Илиҥҥи куонкурус бастакы түһүмэҕин кыайыылаахтара бу саас муус устарга биллибиттэрэ. Олор истэригэр Ленскэй куоракка Орджоникидзе уулуссатын,  Бороҕоҥҥо Мүрү күөл кытыытын тупсарыы, Жатайга В.П. Шамшин бульварын оҥоруу, Бэрдьигэстээххэ Кыайыы болуоссатын тупсарыы, Үөһээ Бүлүүгэ И.Н. Барахов аатынан искибиэри тупсаран оҥоруу бырайыактар киирбиттэрэ.

Уһук Илиҥҥи куонкурус иккис сүүмэрдиир түһүмэҕэр өрөспүүбүлүкэ 14 сайаап­каны ыыппыта. Куонкурус са­­йаапкаларын «Градо», «Номадо», «База 14», «Эйгэ» архитектурнай бюролар, архитектор Мирослав Афанасьев, «Стройтехпроект», ЦТПР «Ярус» уонна Сибиирдээҕи урбанис­тика  лабаратыарыйалара оҥорбуттара. Бырайыактары бэлэмнээһини LETO куорат эйгэтин  компетенциятын боппуруостарыгар киинэ уонна СӨ Ил Дарханын иһинэн үлэлиир архитектура уонна куораттары тутуу управлениета сүрүннээбиттэрэ.

Тааттаҕа – “Үрүҥ туллук эрэ мөлбөстүүр”

Таатта улууһун киинигэр Ф.М. Охлопков аатынан култуура уонна сынньалаҥ пааркатын саҥардыы тупсаран оҥороннор, бу күннэргэ үөрүүлээх быһыыга-майгыга үлэҕэ киллэрдилэр. Саҥа паарка быра­йыагын “Градо” хампаанньа салайааччыта Иван Кычкин уонна Кыыдаана Игнатьева оҥорбуттар. Паарка икки зонаҕа арахсар: биирэ спортивнай, иккиһэ дьон сынньанарыгар аналлаах.  Олохтоохтор сылы эргиччи кэлэн сылдьалларыгар, күүлэйдииллэригэр анаан бары усуолуобуйа олохтонон, үөһээттэн көрөр-истэр (смотровой) былаһааккалаах, сценалаах, мангальнай зоналаах, кафелаах, атыы-эргиэн сирдээх. Манна ыраахтан көстөр “Таатта” диэн сурук­таах улахан арт-эбийиэк баарын таһынан, бэлэсипиэт тэбээччилэргэ суол тыргыллыбыт.  Паарка логотиба уонна фирменнэй истиилэ — үрүҥ туллук. Логотип А.И. Софронов-Алампа “Үрүҥ туллук эрэ мөлбөстүүр” диэн хоһоонугар олоҕуран оҥоһуллубут.

Томмокко – “Укулан”  паарка

Алдан оройуонун Томмот  куоратын 6700-кэ олохтооҕуттан 70 бырыһыана  “Укулан” бырайыагы дьүүллэһиигэ, куоластааһыҥҥа кыттыбыта. Инньэ гынан, “Укулан” Арассыыйаҕа кыра куораттарга уонна историческай сэлиэнньэлэргэ тупсаҕай эйгэни тэри­йии куонкурус кыайыылааҕынан тахсан, федеральнай бүддьүөттэн  80 мөл. солк. көрүллүбүтэ.

Саҥа тутуу куорат киинигэр, Федор Колесников аатынан уулуссаҕа тутуллан,  бу кыһын  номнуо үлэҕэ киллэрилиннэ. Уопсай иэнэ — 44,6 кв. миэтэрэ. Бу сир эрдэ көрүүтэ-истиитэ суох турбута. Билигин манна оҕолор оонньуур сирдэрэ, воркаут зона, ыттары күүлэйдэтэр сирдэр, атыы-эргиэн была­һааккалар, араас тэрээһиннэри ыытар былаһаакка баар буоллулар.

2024 сылга

Кэлэр сылга Дьокуускайга куорат эйгэтин сайыннарыы, тупсарыы иитинэн улахан эбийиэктэри, ол иһигэр Роман Дмитриев аатынан набережнайы, Сайсары күөл тулатын оҥорууну ситэрэн, Ленин болуоссатын саҥардан тутан үлэҕэ киллэрэр былааннанар.  2024 сылга РФ Бэрэсидьиэнин бырайыактарын чэрчитинэн, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 35 сири тупсаран оҥоруу соруга турар. Бу манна анаан 1 млрд 200 мөл. солк. тыырыллыахтаах. Бу аҥаар­дастыы биир эрэгийиэн холугар  муҥутуур улахан үп-харчы. Бу үбүнэн эһиил Дьокуускай уонна Нерюнгри маастар-былааннара оҥоһуллуохтара, «1000 тиэргэн» бырагырааманан уопсас­тыбаннай миэстэлэри, тиэргэннэри тупсарыахтара.

Эһиил «Дьиэ-уот уонна куорат эйгэтэ» национальнай бырайыак иитинэн үлэлиир  “Куорат тупсаҕай эйгэтин тэрийии” федеральнай бырайыагынан улахан судаарыстыбаннай өйөбүл оҥоһуллара күүтүллэр.  Ол курдук бырайыакка олоҕуран Саха Өрөспүүбүлүкэтэ 920 мөл. солк. кэриҥэ үбүлээһини ылыаҕа.

“Куорат тупсаҕай эйгэтин тэрийии” федеральнай бырайыагынан Дьокуускайга Таалай күөл кытыла, Орто Халыма куорат киин болуоссатыгар «Колымское подворье» тиһик, Ньурбаҕа Сергей Васильев аатынан паарка, Майаҕа «Майа сайына» болуоссат,  Мииринэйгэ Иирэлээх үрэх кытылыгар пляжтаах, спортивнай уонна оҕо былаһаакка­лаах сынньалаҥ сирэ тутуллубуттара.