Тускул: «Балаҕан ыйа бүтүөр диэри тыа күөҕүнэн туран соһутуоҕа…»

Норуот синоптига Тускул билгэлииринэн, быйыл Саха сиригэр «Дьахтар сайына» балаҕан ыйын 6-14 күннэригэр кэлиэҕэ.

Тускул балаҕан ыйын билгэлииригэр маннык бэлиэтээһини оҥордо:

— Быйыл кэлиҥҥи сылларга өтөрүнэн буолбатах сайын кэлэн ааһан эрэр. Ол курдук, бэс ыйыгар хотуттан тохтообокко тыалыран, ардаан, тымныы ый кэлэн ааста. От ыйа үгүс улууһу ардаҕынан хатаҕалаата. „Биир күн — куйаас, иккис күн — тымныы, ардах“. Бу маннык халлаан бүтүн Арассыыйа үрдүнэн туран, от ыйыгар Москваҕа, Новосибирскайга үгүс киин куораттарга биир-икки чаас иһигэр ыйдааҕы нуорма ардах түһэн ааста. Саха сирин да бу күүстээх ардах тумнубата. Сир аайы ууга барыы күн бүгүнүгэр диэри буола турар. Ол курдук, Өймөкөөн, Абый,  Муома, Томпо улуустарыгар ыксаллаах быһыы-майгы биллэриллибитэ.

Европаттан кэлэр “атлантическай” дэнэр антициклон  “арктическайы” кыайа тутан, сылыйыы өр барда. Ол эрээри ый ортотуттан саҕалаан, ардаан барыаҕа. Балаҕан ыйын бүтэһик  дэкээдэтигэр ол ардах хаарынан солбуллуоҕа. Онон быйыл оҕуруоту, хортуоппуйу балаҕан ыйын 15 күнүгэр диэри хомуйаргыт наада. Онтон кэлиҥҥи күннэргэ ардах уонна хаар оннук кыаҕы биэриэ суоҕа. Быйыл киин улуустарга тыа балаҕан ыйа бүтүөр диэри  күөҕүнэн туран соһутуоҕа. Ол  кэнники 20-чэ сыл Хотугу Муустаах акыйаан мууһа ирэн, улуу акыйаан уута эбилллибитин кытта сибээстииллэр. Ол охсуутун биһиги да билэн эрэбит. Лаптевтар муоралара хойутаан тоҥор буолан, Саха сиригэр күһүн уһаан иһэр. Атырдьах ыйын бүтүүтэ үгүс улуустарга дөлүһүөн сибэккитэ, ньургуһун, кучу сибэккитэ иккистээн тыллан, үөн көйүүр, тэмэлдьигэн, лыах кытта көтө сылдьара ону туоһулуур.

Балаҕан ыйа улуустарынан хайдах буолуой? Бу туһунан сиһилии норуот  синоптига Тускул анаарыытын «Саха сирэ» хаһыат бээтинсэтээҕи нүөмэригэр ааҕаарыҥ.