Тускул: «Балаҕан ыйа икки ардахтаах»

Бүгүн атырдьах ыйын 31 күнэ — сайын бүтэһик күнэ. Сарсын — балаҕан ыйа.

Норуот синоптига Тускул балаҕан ыйын үгэһин туһунан маннык бэлиэтиир:

— Балаҕаны саха үс көрүҥун туттан олорор үгэстээх: кыстык балаҕан, сайылык, отордуур балаҕан. Балартан, биллэн турар, саамай кичэллээхтик кыстык балаҕан оҥоһуллар. Балаҕан ыйыгар отордуур балаҕаҥҥа олоро түһэн баран, Сэмэнэптэн кыстык балаҕаҥҥа көһөллөр. Ол аата балаҕан ыйын 14 күнүгэр. Сэмэнэпкэ (Сибэтиэй Симеон Столпник) ыал үксэ отторун үлэтэ бүтэн, «кыдама сууйуута» диэн алаадьы сииллэрэ. Мас сэбирдэҕэ түһэр. Тайах, таба сүүлэ саҕаланар, өрүс балыга муораҕа айанныыр. Кылгас кэмҥэ, сайын иккистээн эргийэн, дьахталлар «быттанар» үтүө күннэрэ үүнэллэр. Ый 21-с күнүгэр «сырдык» уонна «хараҥа» тэҥнэһэр, мантан ыла түүн баһыйан барар, онон күн-дьыл хонугунан ааҕыллар буолар. Былыргынан эттэххэ, эргэ дьыл саҕаланар.

Балаҕан ыйа кулун тутар ыйы батыһар. Ый өксүөннээх уонна 20-с чыыһыла диэки сайын эргийэр. Ол —  Дьахтар быттанар кэмэ. Икки ардахтаах: кус барар уонна оту-маһы  ииктэтэр (ый бүтүүтэ эбэтэр алтынньы саҥатыгар). Оту-маһы хайдах ииктэтэринэн кэлэр сааһы билгэлииллэр. Тыала биир: көтөҕө түһэрэр тыал. Балаҕан ыйынан кыһын хойутуон дуу, эрдэлиэн дуу быһаараллар.